1837-1908 Sürecinde bursa’da koza üreticiliği ve ipekli dokumacılık sektörü

19. yüzyılda Bursa’da koza üreticiliği ve ipekli dokumacılık sektöründe önemli değişimler yaşanmıştır. Yenileşme amacıyla yaşanan bu değişim sürecinde, kozadan ipek çekiminde fabrikalaşma sürecine girilmiş, ipekböceklerinde görülen hastalıklara karşı bilimsel tekniklerle üretime başlanmış ve koza üretimine yeni nizamnâmeler ile yön verilmiştir. 20. yüzyılın başlarında ise ipekli dokumacılık alanında fabrikalar açılarak, kentte işçi sınıfının ortaya çıkması ve kadınların bu sektörde istihdam edilmeleri gibi yeni bir döneme girilmiştir. Tüm bu gelişmeler Bursa’nın sosyal ve ekonomik yapısını önemli ölçüde etkilemiştir.

Cocoon Farming and silk weaving in bursa in process 1837-1908

In the 19th century, in Bursa, there have been significant changes in cocoon farming and silk weaving industry. In this change process, whose aim is renovation, industrialization process has been put forward in producing silk from cocoon, the production has been started in accordance with the scientific techniques against silkworm diseases and cocoon production has been directed according to the new regulations. In the beginning of the 20th century, with the emergence of working class and employment of women in this field by opening silk weaving factories, a new period has started. All these developments have affected the social and economical structure of Bursa significantly.

PDF

___

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi, İstanbul.
a. Cevdet Tasnifi (C.):
Maliye (ML.): nr. 27108/663.
b. Dahiliye (DH.):
Mektubi Kalemi (MKT.): 12/1757, 13/1203, 23/1211, 25/1699, 29/1769. c. Hazine-i Hassa defterleri (HH.d.): 13553.
d. İradeler (İ.):
Dahiliye (DH.): 16755/268, 79324/1004.
Meclis-i Vala (MVL.): 23811/531.
Taltifat (TAL.): 1311/M-123/27.
e. Sadaret Mektubî Kalemi (A.}MKT.):
Nezaret ve Devâir (NZD.): 58/101.
Sâlnâmeler
Hudâvendigâr Vilâyeti Sâlnâmesi, Matbaa-i Vilâyet, 1287.
Hudâvendigâr Vilâyeti Sâlnâmesi, Def’a 2, Matbaa-i Vilâyet, 1288.
Hudâvendigâr Vilâyeti Sâlnâmesi, Def’a 10, Matbaa-i Vilâyet, 1296.
Hudâvendigâr Vilâyeti Sâlnâmesi, Def’a 11, Matbaa-i Vilâyet, 1297.
Hudâvendigâr Vilâyeti Sâlnâmesi, Def’a 17, Matbaa-i Vilâyet, 1307.
Hudâvendigâr Vilâyeti Sâlnâmesi, Def’a 34, Matbaa-i Vilâyet, 1324.
Hudâvendigâr Vilâyeti Sâlnâmesi, Def’a 34, Matbaa-i Vilâyet, 1325.
Tetkik Eserler
Abdülkadir Kadri, Bursa Rehberi, Haz: M. F. Birgül-L. A. Çanaklı, Ankara: Bursa İl Özel İdaresi, 2009.
Dalsar, Fahri, Türk Sanayi ve Ticaret Tarihinde Bursa’da İpekçilik, İstanbul:
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, 1960.
Delbeuf, Régis, Une excursion à Brousse et à Nicée, İstanbul, 1906.
Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Riyâseti Coğrafya Encümeni, Bursa
Coğrafyası, Haz: M. F. Birgül, L. A. Çanaklı, Ankara: Bursa İl Özel İdaresi, 2009.
Huxley, Thomas H., Discourses Biological and Geological Essays, New York: D. Appleton And Company, 1897.
Kaplanoğlu, Raif, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Bursa (1876-1926), İstanbul: Avrasya Etnografya Vakfı, 2006.
Kaplanoğlu, Raif, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası İlk Karar Defteri, 1889- 1904, Bursa: Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, 2009.
Mehmed Ziya, Bursa’dan Konya’ya Seyahat, Haz: M. F. Birgül-L. A.Çanaklı, Ankara: Bursa İl Özel İdaresi Yayınları, 2008.
Quataert, Donald, “The Silk Industry of Bursa, 1880-1914”, The Ottoman Empire and The World-Economy, Ed: Huri İslamoğlu-İnan, Cambridge: Cambridge University Press, 1987, ss.284-299.
Quataert, Donald, “Ottoman Women, Households, and Textile Manufacturing, 1800-1914”, The Modern Middle East, Edited by Albert Hourani, Philip S. Khoury & Mary C. Wilson, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1993, ss.255-269.
Quataert, Donald, Sanayi Devrimi Çağında Osmanlı İmalat Sektörü, Çev. Tansel Güney, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
Quataert, Donald, Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım, 1876-1908, Çev: Nilay Özok Gündoğan – Azat Zana Gündoğan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
Torkomyan, Kevork, İpekböceği Beslemek ve İpekböceği Tohumu İstihsâl Etmek Usûl ve Kavâidi, Dersaâdet (İstanbul): Düyûn-ı Umûmiyye-i Osmâniyye Varidât-ı Muhassasa İdâresi Matbaası, 1326.
Uludağ, Osman Şevki, Bursa ve Uludağ, Haz: M. F. Birgül, L. A. Çanaklı, C. Ağra, İstanbul: Bursa İl Özel İdaresi Yayınları, 2007.
Üsküdarî, Faruk, Eski Bursa’dan Notlar, Ankara: Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, 1972.
Yetmen, Tahir Ertuğrul, “Bursa’da İpekçilik”, Bursa, Haz: Vedat Nedim Tör-Şevket Rado, İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları, 1948, ss.63-66.