Türk Çeviri Tarihimizde Mütercim Ahmed Rasim: Çeviri Odaklı Bir İnceleme İçin Ön Çalışma Notları

Bu çalışmada 1304 [1886] 1322 [1904] yılları arasında FransızcadanOsmanlı Türkçesine yaptığı roman çevirileriyle Osmanlı/Türk kültür ve edebiyatdizgesinde bu türün yerleşmesinde ve benimsenmesinde önemli bir yeri olan AhmedRasimin mütercim kimliğini, kitap kapakları ve roman çevirilerine yazdığı önsözler gibi tanıklıklarla irdelemek amaçlanmaktadır. İrdelemeye temel olan sorunsal,Ahmed Rasimin roman çevirilerinin tanıklıklarla, bütünlüklü bir şekilde veçeviribilim bağlamında incelenmemiş olmasıdır. Çalışma bütüncesine yönelikçeviri(bilim) odağıyla yapılacak ayrıntılı çalışmalara ön çalışma notları şeklindekaynak oluşturmak amacıyla öncelikle Ahmed Rasimin roman çevirilerilistelenerek bunlar içerisinde ön söz bulunanlar tespit edilecek ve sonra da önsözlerin çeviriyazıları yapılarak bunların tanıklığında mütercimin yeni Türk kültürve edebiyat dizgesinde nasıl var olduğu irdelenmeye çalışılacaktır. Ahmed Rasim;Ahmed Midhat Efendi, Ahmed İhsan [Tokgöz], Abdullah Zühdü ve Selanikli Tevfikgibi dönemin en önemli çevirilerini yapanlar ve en çok roman çevirenmütercimlerinden biridir. Çalışmanın sonunda, salt bütünce belirleme ve betimleme amacı taşıyan metin yanı ve metin dışı incelemenin sonuçları çeviri ve çevirmenodağıyla değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Ahmed Rasim as the Translatorin the Turkish Translation History:Preliminary Notes for a Translation-Oriented Study

This study aims to examine Ahmed Rasim s identity as a translator ,whose novel translations from French into Ottoman Turkish between 1304 [1886]and 1322 [1904] have contributed to positioning and acceptance of this genre withinthe Ottoman/Turkish literary system, in the witness of book covers and prefaces.The main research question is that Ahmed Rasim s fiction translations have not beeninvestigated in a comprehensive way by including witnesses within the context oftranslation studies. Firstly, Ahmed Rasim s novel translations will be listed andtranslations with prefaces will be detected, and then prefaces will be transcribed andit will be attempted to investigate how the translator existed within the new Turkishcultural and literary system. Ahmed Rasim is one of the translators of his era, whodid the most important translations and translated the highest number of books,among others such as Ahmed Midhat Efendi, Ahmed İhsan [Tokgöz], AbdullahZühdü and Selanikli Tevfik. In conclusion, it will be attempted to evaluate theresults of paratextual analysis, which solely aims at detecting and descripting thecorpus, with a focus on translation and translator.

PDF

___

Ahmed İ. 2012. Matbuat Hatıralarım (1888-1914). Alpay Kabacalı (Haz.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ahzan-ı Aşk. 1313 [1895]. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Kasbar Matbaası.
Aktaş, Ş. 1989. Ahmed Râsim. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 2 (117-118 ss). İstanbul: TDV Yayınları.
Andı, F. 1999. Roman ve hayat. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Belot, A. 1306 [1888]. İki kadın. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Cemal Efendi Matbaası.
Devellioğlu, F. 2002. Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
Dumas, A. 1313 [1895]. La dam o kamelya. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Kasbar Matbaası.
Flammarion, C. 1308 [1890]. Ürani. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Matbaa-i Ahmed İhsan ve Şürekâsı.
Hedin, S. 1322 [1904]. Asya kumsallarında. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Mihran Matbaası.
Hızarcı, S. 1965. Ahmet Rasim hayatı ve eserleri. Ankara: Varlık Yayınevi. Leuseur, D. 1321 [1903]. Madam Hardiper. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Mihran Matbaası.
Levend, A. S. 1965. Ahmet Rasim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Karadağ, A. B. 2014a. Çevirmenin tanıklığında Tanzimattan II. Meşrutiyete çeviri tarihini yeniden okumak. C 1. İstanbul: Diye Yayınları.
Karadağ, A. B. 2014b. Çevirmenin tanıklığında Tanzimattan II. Meşrutiyete çeviri tarihini yeniden okumak. C 2. İstanbul: Diye Yayınları.
Matild Laroş. 1315 [1897]. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Tahir Bey Matbaası.
Ocak, B. 2003. Bir yayıncının portresi: Tüccarzâde İbrahim Hilmi Çığıraçan. İstanbul: Müteferrika Yayınları.
Richepin, J. 1318 [1900]. Ohlan karısı. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
Sevük, İ. H. 1940. Avrupa edebiyatı ve biz: Garpten tercümeler. C 1. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Sevük, İ. H. 1941. Avrupa edebiyatı ve biz: Garpten tercümeler. C 2. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Sienkiewic, H. 1316 [1898]. Kamiyona. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Kitaphâne-i İslam ve Askerî.
Sienkiewic, H. 1316 [1898]. Muzikacı Yanko. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Kitaphâne-i İslam ve Askerî.
Süleyman Tevfik. 2011. II. Meşrutiyetten Cumhuriyete elli yıllık hatıralarım. Tahsin Yıldırım-Şaban Özdemir (Haz.). İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.
Sylva, C. 1314 [1896]. Karpat Dağlarında. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: İkdam Matbaası.
Taksil, L. 1304 [1886]. Borj iyalar. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
Unat, F. R. 1940. Hicrî tarihleri milâdî tarihe çevirme kılavuzu. Ankara. Verne, J. 1320 [1902]. Kaptan Jipson. Ahmed Rasim (Müt.). İstanbul: Mihran Matbaası.
Yeşilyurt, E. 2002. Ahmet Rasim hayatı ve eserleri. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.