Türkiye’de Kadın Kooperatifçiliği

Kadın ve erkeklerin toplumsal cinsiyet rolleri, aile ve sosyal yaşamdaki toplumsal norm ve değerler ile sahip oldukları haklar ve kaynaklara erişim konusundaki farklılaşmalar, yoksulluk sorununun irdelenmesinde kadın yoksulluğunun önemli bir parametresi olarak kabul edilmektedir. Pek çok çalışmada da kadınların yoksulluğa daha fazla maruz kaldıkları ve sayısal anlamda kadın yoksulluğunun giderek artmakta olduğu belirtilmektedir. Kooperatifler toplumların refah düzeylerinin yükseltilmesinde, sürdürülebilir kalkınmanın ve gelişmenin sağlanmasında önemli sorumluluklar yüklenmektedir. Kooperatifler; özellikle kadın yoksulluğunun azaltmasında, kadınların güçlendirilmesinde, etkinliklerinin arttırılmasında ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin ortadan kaldırılmasında etkili araçlarından biri olarak kabul edilmektedir. Geniş anlamda ekonomik işbirliği şekli olan kooperatifler, ortak amaçlara ulaşmak isteyen bireylerce oluşturulan bir örgütlenme modelidir. Aynı zamanda, bir ülkedeki sosyal, siyasal ve kültürel değerlerin gelişmesine katkıda bulunan kooperatifler; demokratik hakların kazanımı yanında, bilinçli ve örgütlü bir toplumun oluşumunda da önemli bir fonksiyona sahiptir. Bu nedenle, kadın kooperatiflerinin, kadın bakış açısına sahip ve kadınların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çok amaçlı girişimler olarak kurulması gereklidir. Dolayısıyla kadın kooperatifleri, kadınların ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçları ile ekonomik faaliyetlerini geliştirmek suretiyle ortaklarının sağlıklı ve gelişmiş bir çevrede yaşamalarını olanak sağlamalıdır. Kadınların ilerlemesi ve güçlendirilmesi önündeki engellerin ortadan kaldırılmasında, kadın kooperatifçiliği ulusal ve uluslararası öncelikler arasında yer almalıdır. Bu çalışmada, kadın yoksulluğu kavramı ve kadın kooperatifçiliği ilişkisi ile sürdürülebilir gelişim açısından Türkiye’de kadın kooperatifleri değerlendirilmiştir.

Women's Cooperatives in Turkey

Gender roles in women and men, social norms and values in family and social life, differences in access to the rights and resources are considered as an important parameter of women's poverty to examine the problem of poverty. In many studies it is stated that women are more exposed to poverty and that women's poverty is increasing in numerical sense. Cooperatives have important responsibilities in ensuring sustainable development and advancements to increasing the prosperity of communities. Cooperatives are considered to be one of the most effective tools in the reduction of women's poverty, the empowerment of women, the enhancement of their effectiveness and the elimination of gender inequality. Cooperatives in the broad sense of economic cooperation form an organization model in which individuals who want to reach common goals are formed. At the same time, cooperatives, which contribute to the development of social, political and cultural values in a country, besides the democratic rights of recovery, it also has an important function in the formation of a conscious and organized society. For this reason, it is necessary for women's cooperatives to be established as multi-purpose enterprises with women's perspective and to meet the needs of women. Therefore, women's cooperatives should provide opportunities for their partners to live in a healthy and developed environment by improving their economic, social, cultural needs and economic activities. Women’s cooperatives should be among national and international priorities in removing the barriers to women's advancement and empowerment. In this study, women's cooperatives were evaluated in Turkey in terms of the concept of women's poverty and the relationship between women's cooperatives and sustainable development.

___

Aşık, Güneş A. (2013). “Kalkınma planı ve ‘Türkiye’yi Kadınlar Büyütebilir mi?’ Sorusu.” Değerlendirme Notu. TEPAV Politika Notları http://www.tepav.org.tr (12 Eylül 2017).
Bradshaw, Sarah ve Linneker, Brain (2003). „Challenging women's poverty: Perspectives on gender and poverty reduction strategies from Nicaragua and Honduras.” CIIR-ICD Briefing, CIIR-ICD London.
COPAC-The Committee for the Promotion and Advancement of Cooperatives (2015). “Cooperatives, Women and Gender Equality.” http://www.copac.coop/wpcontent/uploads/2015/07/COPAC_PolicyBrief_CoopsWomen.pdf
Duguid, Fiona; Durutaş, Gökçen; Wodzicki, Michael (2015). “Türkiye’de Kadın Kooperatiflerinin Mevcut Durumu.”
Esim, Simel ve Omeira, Mansour (2009). “Rural women producers and cooperatives in conflicts settings in the Arab States.” FAO-IFAD-ILO Workshop on Gaps, trends and current research in gender dimensions of agricultural and rural employment: differentiated pathways out of poverty. Roma. İtalya.
EUROSTAT (2016). “Employment Statistics.” http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php/Employment_statistics (28 Eylül 2015).
Gerşil, Gülşen (2015). “Küresel Boyutta Yoksulluk ve Kadın Yoksulluğu.” Yönetim ve Ekonomi, Cilt:22 Sayı:1 ss:159 – 181.
Gimenez, Martha E. (2004). “Connecting Marx and Feminism in The Era of Globalization: A Preliminary Investigation”. Socialism and Democracy, Cilt:18 Sayı:1 ss:85-105.
Günay, Gülay; Demirci Aksoy, Aybala ve Bener, Özgün (2016). “Dünyada Kadın Sorunları.” (ss.272 – 321) (Ed: Aydın, F.), Günümüz Dünya Sorunları. Ankara, Pegem Akademi
Güzel, Simla (2011). “Kadın Yoksulluğu İle Mücadelede Dünya Bankası Ve Mikro Kredi Uygulaması: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme.” Azerbaycan Vergi Haberleri, Cilt:8 ss:79–96.
http://documents.worldbank.org/curated/en/931051485321696406/text/112242-WP-TURKISH-PUBLICRapor-TR.txt
http://koop.gtb.gov.tr/data/592ea2611a79f514ac499aad/TKR-2015-2017%200510-BASIM.pdf (22 Eylül 2017).
ILO (2002), “Recommendation 193 Concerning the Promotion of Cooperatives.” http:// www.ilo.org (20 Eylül 2017).
ILO (2015). “Cooperatives and the Sustainable Development Goals A Contribution to the Post-2015 Development” Debate A Policy Brief.
Kabaş, Tolga (2009). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Yoksulluğun Nedenleri ve Yoksullukla Mücadele.” Adana: Nobel Kitap.
Kanlı, İ. Bakır (2016). “Sürdürülebilir Gelişmeyi Sağlamada Stratejik Bir Araç: Mahalle Kooperatifleri.” Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt:25 Sayı:3 ss:1-34.
KEİG (Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimciliği) (2015). “Türkiye’de Kadın Kooperatifleşmesi: Eğilimler ve İdeal Tipler.” İstanbul Kayhan Matbaa
Koutsou, Stavriani, Iakovidou, Olga ve Gotsinas, Nicolas (2003). “Women’s Cooperatives in Greece: An Ongoing Story of Battles, Successes and Problems.” Journal of Rural Cooperation, Cilt:31 Sayı:1 ss: 47-57.
Küçükali, Adnan (2013), “Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapının Kadınların Çalışma Hayatı Üzerine Etkileri: Erzurum Örneği”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. Cilt:1 ss:1-19.
Mayoux, Linda (1995). “Alternative Vision or Utopian Fantasy?: Cooperation, Empowerment and Women’s Cooperative Development in India.” Journal of International Development, Cilt:7 Sayı:2 ss: 211-228.
Mori, Pier Angelo (2014) “Community and cooperation: the evolution of cooperatives towards new models of citizens’ democratic participation in public services provision”, Euricse Working Paper n. 63|14.
Mülayim, Ziya Gökalp (2006). “Kooperatifçi Atatürk ve Kooperatifçilik”. Ankara, Yetkin Yayınları.
OECD (2012), “Poverty Reduction and Pro-Poor Growth: The Role of Empowerment”, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264168350-en (10 Ağustos 2017).
Öz, Sumru (2010). “Kadın İstihdamını Artırmak, Ekonomik Araştırma Forumu ( EAF) Notu 10-11. ss:1-5, https://eaf.ku.edu.tr/sites/eaf.ku.edu.tr/files/eaf_pn1011.pdf (16 Eyül 2017).
Özdemir, Gülen; Yılmaz, Emine (2011). “Kadın Girişimciliği ve Kooperatifler.” Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu Bildiri Kitabı I, Kırklareli.
Özdemir, Gülşen (2008). “Günümüz Kooperatiflerinde Dönüşümün Örneği: Kadın Kooperatifleri”, Türk Kooperatifçilik Kurumu tarafından 9-10 Ekim 2008 tarihinde düzenlenen XIX. Milletlerarası Türk Kooperatifçilik Kongresinde sunulu bildiri, 2008
Öztürk, Mustafa; Çetin, Başak Işıl (2009). “Dünyada ve Türkiye’de Yoksulluk ve Kadınlar.” Yaşar Üniversitesi Dergisi, Cilt:3 Sayı:11 ss:2661-2698.
Pekin+5 Siyasi deklarasyonu ve sonuç belgesi (2003). “Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu (Türkçeİngilizce).” 2. Baskı Ankara:Cem Web-Ofset.
Ryder, Guy (2015). “Leveraging the cooperative advantage for women’s empowerment and gender equality.” Cooperatives and The World of Work No.1. http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/--- emp_ent/---coop/documents/publication/wcms_307217.pdf (2 Ekim 2017).
Sakınç, Süreyya (2013). “Yerel Kalkınma Politikalarında Yerellik ve Katılımcılık” (ss:25 – 36). Yerel ve Bölgesel Kalkınma: Küresel ve Yerel Bakış Açıları Doç. Dr. Süleyman Yaman Koçak’a Armağan (Ed:Özen, B. ve G. Şeker), Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celal Bayar Üniversitesi, Matbaa Birimi, Manisa.
Şen, Murat (2013). “İnsan Hakları Bağlamında Çalışma Hakkı.” Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi MÜHFD Cilt:II Sayı:2 ss:13-37.
Şener, Ülkü (2012). “Kadın Yoksulluğu.” Mülkiye Dergisi, Cilt:36 Sayı:4 ss:51 – 67.
Şener, Ülkü(2009). Kadın Yoksulluğu, TEPAV (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı), TEPAV Değerlendirme Notu,
Şenses, Fikret (2001). “Küreselleşmenin Öteki Yüzü:Yoksulluk.” İstanbul: İletişim Yayınları.
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (2012). “Kooperatifçilik ve 2012 Uluslararası Kooperatifler Yılı.” Yayın No:96 http://koop.gtb.gov.tr (22 Eylül 2017)
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (2016). “Türkiye Kooperatifçilik Raporu”. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü.
Tchami, Guy (2007). “Handbook on Cooperatives for use by Workers’ Organizations” (Vol. Cooperative Programme) International Labour Office: Geneva.
Tolunay, Ahmet ve Akyol, Ayhan (2006). “Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kavramlar ve Tanımlar.” Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A(2), ss:116 – 127.
Turan, Nurcan (2002). “Kooperatif İşletmeler İşletmelerinin Ekonomik Ve Toplumsal Kalkınmayı Gerçekleştirmede Başarı Sağlamalarında Etkili Olan Faktörler ve Bu Faktörlerin Türk Kooperatif İşletmeciliği Açısından Ele Alınması.” Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:4 sayı:2 ss:83 – 101.
Tutar, Filiz; Alpaslan, Cemile; Tutar, Erdinç ve Turgut Ahmet (2014). “Türkiye’de Yerel Kalkınmanın Yeni Aktörü Üçüncü Sektör: Kooperatifler.” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:2 Sayı:1 ss:501 – 524.
TÜİK, (2016). “İstatistiklerle Kadın, 2015.” Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı: 21519, 07 Mart 2016, http://www.tuik.gov.tr (16 Eylül 2017).
TÜİK, (2017a). “İstatistiklerle Kadın, 2016.” Sayı:24643, 07 Mart 2017, http://www.tuik.gov.tr (16 Eylül 2017).
TÜİK, (2017b). “İstatistiklerle Yaşlılar, 2016”. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni Sayı: 24644, 16 Mart 2017, http://www.tuik.gov.tr (16 Eylül 2017).
UN (United Nations) (2015), “The World's Women 2015.” Trends and Statistics. https://unstats.un.org/unsd/gender/chapter4/chapter4.html (12 Eylül 2017).
Van Vliet, Myfanwy (2006). “Networking Diversity Including Women and Other Under-Represented Groups in Co-Operatives.” #06.01. Research Reports Series. Saskatchewan, Canada: Centre for the Study of Cooperatives, Saskatchewan Üniversitesi.
World Bank (2011), “World Development Report 2012: Gender Equality and Development”, Washington, DC: The World Bank.
Yıldız, Ecevit (2003). “Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki Nasıl Çalışılabilir?” Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Cilt:25 Sayı:4 ss:83-88.
Açıkgöz, Reşat (2010). “Kadın Yoksulluğu Üzerine Bir İnceleme.” Yardım ve Dayanışma, Cilt:1 sayı:2 ss:45-60.
Açıkgöz, Reşat ve Yusufoğlu, Ömer Ş. (2012). “Türkiye’de Yoksulluk Olgusu ve Toplumsal Yansımaları.” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt:1 Sayı:1 ss:76-117.