TARIM SATIŞ KOOPERATİFLERİ BİRLİKLERİNDE VZA İLE ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ: MARMARABİRLİK ÖRNEĞİ
Kooperatifler, kültürel ve ekonomik kalkınmanın lokomotiflerinden birisidir ve sosyal devlet politikalarının uygulanmasında önemli bir role sahiptir. Kooperatifler bankacılık ve sigortacılık, tarım, toptan ve perakende ticaret, üretim alanında, konut yapım sektöründe, su, elektrik ve sağlık sektöründe, hayvancılık alanında ve diğer birçok alanda faaliyet göstermektedir. Dünyanın birçok ülkesinde kooperatiflere kamusal destekler verilerek kooperatiflerin faaliyetlerinin sürdürülebilirliğinin ön planda tutulması amaçlanmaktadır. Çeşitli alanlarda faaliyet gösteren birçok kooperatif türünün olduğu görülmektedir. Zeytin ve zeytinyağı alan tarım satış kooperatifleri de bunlardan biridir. Zeytin ve zeytinyağı alan tarım satış kooperatifleri birliklerinin faaliyetlerini sürdürmeleri tarımsal, kırsal, sosyal ve ekonomik kalkınma açısından oldukça önemlidir. Kooperatiflerde etkinlik ölçümü, kooperatiflerin faaliyetlerinin sürdürülebilirliği açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada zeytin ve zeytinyağı alan tarım satış kooperatifleri birliklerinden birisi olan Marmarabirlik’in etkinlik düzeyinin VZA yöntemi kullanılarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Marmarabirlik için 2006-2016 yılları arasındaki toplam on bir yıla ilişkin etkinlik ölçümü yapılmıştır. Her bir yıl karar verme birimi olarak alınmıştır. Çalışmada girdi odaklı CCR modeli kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda etkinlik skorunun 1 yani % 100 olduğu yıllarda Marmarabirlik’in etkin olduğu; bu değerlerden düşük olan diğer yıllarda ise etkin olmadığı belirlenmiştir.
EFFICIENCY MEASUREMENT IN THE AGRICULTURAL SALES COOPERATIVE UNIONS VIA DEA: A CASE STUDY IN MARMARABİRLİK
Cooperatives are one of the locomotives of cultural and economic development and have an important role in the implementation of social state policies. Cooperatives operate in banking and insurance, agriculture, wholesale and retail trade, manufacturing, residential construction, water, electricity, animal husbandry, healthcare sectors and many other sectors. In many countries of the world, it is aimed to keep the sustainability of the activities of the cooperatives in the foreground by giving public support to the cooperatives. It is seen that there are many cooperative types operating in various fields. Agricultural sales cooperative unions receiving olive and olive oil are one of them. The keep continuing activities of agricultural sales cooperative unions receiving olive and olive oil are very important in terms of agricultural, rural, social and economic development. Efficiency measurement in co-operatives is important for the sustainability of the activities of cooperatives. In this study, it was aimed to determine the efficiency level of Marmarabirlik, which is one of the agricultural sales cooperatives unions receiving olive and olive oil, using the DEA method. For this purpose efficiency was measured for a total of eleven years between 2006 and 2016 for Marmarabirlik. Each year was taken as a desicion making unit. The input-oriented CCR model was used in the study. As a result of the analyses made, Marmarabirlik was found to be efficient in the years having efficiency scores of 1 (100%) and inefficient in other years having efficiciency scores lower than these values.
___
- Yalama, Abdullah; Sayım, Mustafa (2008), ‘’Veri Zarflama Analizi İle İmalat Sektörünün Performans Değerlendirmesi’’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:23, S:1, s:89-107.
- Tesfamariam K., Tesfay H., Tesfay A., (2013), ‘’Relative Efficiency of Rural Saving and Credit Cooperatives: An Application of Data Envelopment Analysis’’, International Journal of Cooperative Studies, Volume:2, No:1, pp:16-25.
- Şahin, Yeşim Edis (1991), ‘’Kooperatif Grup ve Yapısı’’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:6, S:1, s:215-221.
- Şahin A., Cankurt M., Günden C.,Miran B., Meral Y., (2013), ‘’Türkiye’de Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinde; Ortak-Kooperatif İlişkileri’’, KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, Cilt:16, Sayı:2, s:21-33.
- Seyrek, İbrahim Halil; Ata, H.Ali (2010), ‘’Veri Zarflama Analizi ve Veri Madenciliği ile Mevduat Bankalarında Etkinlik Ölçümü’’, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, C:4 S:2, s: 67-84.
- Perçin, Selçuk; Çakır, Süleyman (2012), ‘’Demiryollarında Süper Etkinlik Ölçümü: Türkiye Örneği’’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C: 27, S:1, s:29-45.
- Özden, H.Ünal (2008), ‘’Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi’’, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C:37, S:2, s:167-185.
- Özçelik, Hakan; Kandemir, Bahar (2017), ‘’Veri Zarflama Analizi ve İmalat Sektöründe Bir uygulama’’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:22, S:1, s:43-53.
- Okursoy, Algın; Tezsürücü, Didem (2014), ‘’Veri Zarflama Analizi ile Göreli Etkinliklerin Karşılaştırılması: Türkiye’deki İllerin Kültürel Göstergelerine İlişkin Bir Uygulama, Yönetim ve Ekonomi, C:21, S:2, s:1-18.
- Lin, Weng Cheng; Yahalom, Shmuel (2012), ‘’Enchancing the efficiency of the benchmarking learning map model: The integrated FRA peerspective’’, Romanian Journal of Economic Forecasting, V:15, N:3, pp: 44-57.
- Kutlar, Aziz; Babacan, Adem (2008), ‘’Türkiye’deki Kamu Üniversitelerinde CCR Etkinliği-Ölçek Etkinliği Analizi: DEA Tekniği Uygulaması’’, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:15, S:1, s:148-172.
- İnan, İ. Hakkı, Türkiye’de Tarımsal Kooperatifçilik ve AB Modeli. İTO Yayınlar, No:2008-73, İstanbul, 2008.
- GTB (2017), 2016 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu, GTB (T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı), Ankara.
- GTB (2012), Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi Eylem Planı 2012- 2016, GTB(T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı), Ankara.
- Gencer, Hatice (2011), ‘’İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C:25, S:3-4, s:31-44.
- Doğan, Nuri Özgür; Ersoy, Yusuf (2017), ‘’ Etkinlik Ölçümü: Tekstil Sektöründen Bir İşletme Örneği’’, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:10, S:1, s:35-44.
- Doğan, Nuri Özgür (2015), ‘’VZA Süper Etkinlik Modelleri ile Etkinlik Ölçümü: Kapadokya’da Faaliyet Gösteren Balon İşletmeleri Üzerine Bir uygulama’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C:29, S:1, s:187-203.
- Çetin, Ali Cüneyt (2006), ‘’Türk Tekstil Sektörü ve Türk Tekstil Firmalarının Etkinlik Düzeylerinin Belirlenmesi’’, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, C:8, S:2, s:255-278.
- Çelik, Melike Kurtaran (2016), ‘’Turizm Sektöründeki İşletmelerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Ölçülmesi’’, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, C:17, s:65-88.
- Corne, Aurelie (2015), ‘’Benchmarking and Tourism Efficiency in France’’, Tourism Management, Volume:51, pp:91-95.
- Candemir M., Duran F.M., Koyubenbe N., (2009), ‘’İzmir 16.Bölge Birliği Tarım Kredi Kooperatiflerinde Teknik Etkinlik, Ölçek Etkinliği, Teknik İlerleme, Etkinlikteki Değişme ve Verimlilik Analizi: 2001-2008’’, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, s:13-35.
- Candemir, Mehmet; Koyubenbe, Nursel (2006), ‘’Tarım Kredi Kooperatiflerinde Teknik Etkinlik ve Toplam Faktör Verimliliğindeki Değişme, 2001-2005: İzmir Bölge Birliği Örneği’’, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik Dergisi, C:41, S:3, s.41-57.
- Candemir, Mehmet; Koyubenbe, Nursel (2005), ‘’İzmir Bölge Birliğine Bağlı Tarım Kredi Koopeeratiflerinin Teknik Etkiinliklerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Ölçülmesi’’, Üçüncü Sektör Kooperaifçilik Dergisi, S:149, s:30-43.
- Çakır, Süleyman (2016), ‘’Bulanık Veri Zarflama Analizi ile ÇAYKUR Fabrikalarında Etkinlik Ölçümü’’, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, C:31, S:2, s:369-381.
- Budak, Hüseyin (2011), ‘’Veri Zarflama Analizi ve Türk Bankacılık Sektöründe Uygulaması’’, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, C:23, S:3, s:95-110.
- Bektaş, Abdulkadir (2007), “Ankara’daki Özel Liselerin Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçülmesi” Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Bayraktutan, Yusuf; Pehlivanoğlu, Ferhat (2012), ‘’Sağlık İşletmelerinde Etkinlik Analizi: Kocaeli Örneği’’, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:23, s:127-162.
- Ata, H.Ali; Yakut, Emre (2009), ‘’Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması’’, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:18, S:2, s:80-100
- Altan, Mitra Salimi (2010), ‘’ Türk Sigortacılık Sektöründe Etkinlik: Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Bir Uygulama, Gazi üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:12, S:1, s:185- 204.
- Akyüz, K.C., Yıldırım İ., Balaban Y., (2015), ‘’Kağıt Sektöründe Yer Alan Firmaların Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinliklerinin Ölçümü’’, International Journal of Economics and Administrative Studies, Cilt:14, s:23-38.
- ISSN: 2148-1237
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1941
- Yayıncı: Türk Kooperatifçilik Kurumu
Sayıdaki Diğer Makaleler
TÜKETİCİLERİN PERAKENDE MARKALARINA BAKIŞI: KOOPERATİF MARKA ÖRNEĞİ
ASUDE YASEMİN ZENGİN, Elif BODUROĞLU
PSİKOLOJİK SERMAYENİN İŞ ERTELEME DAVRANIŞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ; HEMŞİRELER ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA
ETKİN, VERİMLİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR KOOPERATİFÇİLİK İÇİN TEMSİLCİLİK VE TAHKİM KURUMLARININ ÖNEMİ
Ali ERBAŞI, ŞÜKRAN GÜNGÖR TANÇ, ABDURRAHMAN GÜMRAH
SÜRDÜRÜLEBİLİR YÜKSEK BÜYÜME İÇİN YURTİÇİ TASARRUFLARIN ÖNEMİ
FİLİZ KINIKLI, Cem ÇIKIKÇI, Murat YERCAN, Yunus Emre İNCE
GÜNCEL GELİŞMELER KAPSAMINDA TÜRKİYE’DEKİ ÇİFTÇİ ÖRGÜTLERİNE YÖNELİK MEVZUATIN DEĞERLENDİRİLMESİ