Pay Senetleri Borsa İstanbul'da İşlem Gören Türk Petrol Şirketlerinin Finansal Performanslarının SD ve MAUT Yöntemleri Kullanılarak Analizi
Bu çalışmada pay senetleri Borsa İstanbul'da işlem gören petrol şirketlerinin performans değerlendirmesinde bir karar verme modeli oluşturmak için SD (Standart Sapma) ve MAUT (Çok Nitelikli Fayda Teorisi) yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmada performans değerlendirme modeli için seçilen kriterler sırasıyla hisse başına kar, fiyat-kazanç oranı, Tobin'inq'su, piyasa değeri-defter değeri, pay senedi getirisi, piyasa katma değeri, beta katsayısı ve pay senedi getiri volatilitesi gibi geleneksel muhasebe ve piyasa bazlı performans göstergelerinden oluşmaktadır. Çalışmada performans değerlendirme kriterlerinin öncelik ağırlıkları SD yöntemiyle elde edilirken, petrol şirketlerinin finansal performansı MAUT yöntemleriyle sıralanmaktadır. 2010-2019 yıllarını kapsayan dönemde beş petrol şirketinin performans sıralamasına göre Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TUPRS) en iyi şirkettir. Performans değerlendirme modeline dayanan sonuçlar, TUPRS'ı performans sıralamasında takip eden şirketlerin rekabet stratejilerini gözden geçirmeleri gerektiğini ortaya koymaktadır.
Analysis of the Financial Performance of Turkish Listed Oil Companies Through the Application of SD and MAUT Methods
In this study, the SD (Standard Deviation) and the MAUT (Multi-attribute Utility Theory) methods areemployed to construct a decision-making model in evaluating the performance of Turkish listed oilcompanies. The criteria selected for the performance evaluation model in the study consist of traditionalaccounting and market-based performance indicators such as profit per share, price-earnings ratio,Tobin's q, market value-book value, stock returns, market value added, beta coefficient and stock returnvolatility. While the priority weights of the performance evaluation criteria are derived from SD method,the financial performance of oil companies are ranked with MAUT methods. According to the results of therankings of the five oil companies from 2010 to 2019, Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TUPRS) is the bestcompany. The results based on the performance evaluation model reveal that companies following TUPRSin the performance ranking should revise their competition strategies.
___
- Alinezhad A.,Khalili J. (2019). MAUT Method. In: New Methods and Applications in Multiple Attribute Decision Making (MADM). International Series in Operations Research & Management Science, vol 277, Switzerland: Springer, Cham.
- Ayçin, E. (2018). BIST Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Endeksinde (XYORT) Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve Gri İlişkisel Analiz Bütünleşik Yaklaşımı İle Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 595-622.
- Ayçin, E.,Güçlü, P. (2020). BIST Ticaret Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 287-312.
- Aytekin, A.,Karamaşa, Ç. (2017). Analyzing Financial Performance of Insurance Companies Traded in BIST via Fuzzy Shannon’s Entropy Based Fuzzy TOPSIS Methodology. Alphanumeric Journal, 5(1), 71-84.
- Bağcı, H., Yiğiter, Ş. Y. (2019). BİST’te Yer Alan Enerji Şirketlerinin Finansal Performansının SD ve WASPAS Yöntemleriyle Ölçülmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 877-898.
- Ban, A. I., Ban, O. I., Bogdan, V., Popa, D. C. S., Tuse, D. (2020). Performance evaluation model of Romanian manufacturing listed companies by fuzzy AHP and TOPSIS. Technologica land Economic Development of Economy, 1-29.
- Baş, M., Hantal, T., Balcı, M.B. (2020). İşletmelerin Finansal Performanslarının SWARA, ARAS ve TOPSIS Tekniği İle Karşılaştırılması: BİST Teknoloji Endeksi Uygulaması, EKEV AKADEMİ DERGİSİ, 24(81), 265–291.
- Cetin, M. K., Cetin, E. I. (2010). Multı-Crıterıa Analysıs of Banks’ Performances. International Journal of Economics and Finance Studies, 2(2), 73-78.
- Çalış, N.,Sakarya, Ş. (2020). Finansal Performans ve Hisse Senedi Getirisi İlişkisi: BİST Bankacılık Endeksi Üzerine Bir İnceleme. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 1046-1058.
- Çanakçıoğlu, M. (2019a). BİST Kimya, Petrol Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Hibrid ÇKKV Yaklaşımı Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Beykoz Akademi Dergisi, 7(1), 123-152.
- Çanakçıoğlu, M. (2019b). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Çimento Firmalarının Entropi-Eatwios Bütünleşik Yaklaşımı İle Finansal Performanslarının Değerlendirmesi. Journal of Yaşar University, 14(56), 407-421.
- Çanakçıoğlu, M. (2019c). DEMATEL ve MOORA Bütünleşik Yaklaşımı İle BİST Metal Eşya, Makine Endeks’ indeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2425-2441
- Dahooi, J. H., Kazimieras Zavadskas, E., Salar Vanaki, S., Reza Firoozfar, H., Lari, M., Turskis, Z. (2019). A new evaluation model for corporate financial performance using integrated CCSD and FCM-ARAS approach. Economic research-Ekonomska istraživanja, 32(1), 1088-1113.
- Deng, Y.,Zou, S., You, D. (2020). Financial performance evaluation of nuclear power-related enterprises from the perspective of sustainability. EnvironmentalScienceandPollutionResearch, 27,11349–11363.
- Diakoulaki, D., Mavrotas, G., Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The Critic Method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
- Esbouei, S. K., Ghadikolaei, A. S., Antucheviciene, J. (2014). Using FANP and Fuzzy VIKOR for Ranking Manufacturing Companies Based on Their Financial Performance. Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 48(3), 141-162.
- Gökçe, C. (2014). Önemli Bir Enerji Girdisi Olan Petrolün Ekonomik Kalkınma Sürecindeki Rolü, AKÜ İİBF Dergisi, 16(1), 143-153.
- Günay, B.,Kaya, İ. (2017). Borsa İstanbul'da Yer Alan Aracı Kurumların Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Celal Bayar UniversityJournal of SocialSciences/Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2).
- Ilieva, G., Dimitrov, A. (2015). Inter-criteria comparison of Bulgarian construction companies using fuzzy relations. International Journal of Engineering Science and Innovative Technology, 4(2), 290-299.
- Ishizaka, A.,Nemery, P. (2013). Multi-CriteriaDecision Analysis: Methodsand Software. New York: John Wileyand Sons.
- Işık, Ö. (2019). Entropi ve TOPSİS Yöntemleriyle Finansal Performans İle Pay Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kent Akademisi, 12(1), 200-213.
- Jahan, A.,Mustapha, F., Sapuan, S. M., Ismail, M. Y., Bahraminasab, M. (2012). A Framework for Weighting of Criteria in Ranking Stage of Material Selection Process. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 58(1-4), 411–420.
- Karaoğlan, S.,Şahin, S. (2018). BİST XKMYA İşletmelerinin Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Ölçümü ve Yöntemlerin Karşılaştırılması. Ege AcademicReview, 18(1), 63-80.
- Keeney, R.L.,Raiffa, H. (1976). Decisions with Multiple Objectives: Preferences and Value Trade Offs. John Wiley&Sons, New York.
- Lukić, R.,Kljenak, D. V., Anđelić, S. (2020). Analyzıng Fınancıal Performances And Effıciency of The Retaıl Food In Serbıa By Usıng The AHP–TOPSIS Method. Economics of Agriculture, 67(1), 55-68.
- Mandic, K.,Delibasic, B., Knezevic, S., Benkovic, S. (2014). Analysis of the Financial Parameters of SerbianBanks Through the Application of theFuzzy AHP and TOPSIS Methods. EconomicModelling, 43, 30-37.
- Mandić, K.,Delibašić, B., Knežević, S., Benković, S. (2017). Analysis of the Efficiency of Insurance Companies in Serbia Using the Fuzzy AHP and TOPSIS Methods. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 30(1), 550-565.
- Meydan, C., Yıldırım, B. F., Senger, Ö. (2016). BIST’te İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (69), 147-165.
- Orçun, Ç.,Eren, B. S. (2017). TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XUTEK Üzerinde Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (75), 139-154.
- Ou, Y. C. (2016). Using a Hybrid Decision-Making Model to Evaluate the Sustainable Development Performance of High-Tech Listed Companies. Journal of Business Economicsand Management, 17(3), 331-346.
- Ömürbek, N.,Karaatlı, M., Balcı, H. F. (2016). Entropi Temelli MAUT ve SAW Yöntemleri ile Otomotiv Firmalarının Performans Değerlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 227-255.
- Özkan, T. (2019). BIST’te İşlem Gören Mevduat Bankalarının TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 815-835.
- Perçin, S.,Sönmez, Ö. (2018). Bütünleşik Entropi Ağırlık ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Türk Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı, 565-582.
- Rediske, G.,Siluk, J. C. M., Michels, L., Rigo, P. D., Rosa, C. B., Cugler, G. (2020). Multi-Criteria Decision-Making Model for Assessment of Large Photovoltaic Farms in Brazil. Energy, 197, 1-16.
- Safaei Ghadikolaei, A., Khalili Esbouei, S., Antucheviciene, J. (2014).Applying Fuzzy MCDM for Financial Performance Evaluation of Iranian Companies. Technological and Economic Development of Economy, 20(2), 274-291.
- Sakarya, Ş.,Aksu, M. (2020). Ulaşım Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Geliştirilmiş Entropi Temelli TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1), 21-40.
- Shaverdi, M.,Ramezani, I., Tahmasebi, R., Rostamy, A. A. A. (2016). Combining Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS with Financial Ratios to Design a Novel Performance Evaluation Model. International Journal of Fuzzy Systems, 18(2), 248-262.
- Tavana, M.,Khalili-Damghani, K., Rahmatian, R. (2015). A HybridFuzzy MCDM Method for Measuring the Performance of Publicly Held Pharmaceutical Companies. Annals of Operations Research, 226(1), 589-621.
- Tufan, C.,Kılıç, Y. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Lojistik İşletmelerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 119-137.
- Vergili, G. (2017). BIST’te İşlem Gören Bankaların TOPSIS Yöntemiyle Performanslarının Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 95-112.
- Yalcin, N., Bayrakdaroglu, A., Kahraman, C. (2012). Application of Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Methods for Financial Performance Evaluation of Turkish Manufacturing Industries. Expert Systems with Applications, 39(1), 350-364.
- Yalçin, N., & Ünlü, U. (2018). A multi-criteria performance analysis of Initial Public Offering (IPO) firms using CRITIC and VIKOR methods. Technological and Economic development of Economy, 24(2), 534-560.
- Yeğin, F. (2010). Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler, Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Dairesi-Araştırma Raporu.
- ISSN: 2148-1237
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1941
- Yayıncı: Türk Kooperatifçilik Kurumu
Sayıdaki Diğer Makaleler
Mehmet Halit YILDIRIM, Şükran ORUÇ
Maliyetlerin Düşürülmesinde Kaizen Maliyetlemenin Rolü: Bir Tekstil İşletmesinde Vaka Çalışması
Ömer Burak PAKSOY, Naim Ata ATABEY, Baki YILMAZ
Ekonomik Dönüşüm Sürecinde Sanayisizleşme ve Yeniden Sanayileşme
Murat ÇETİNKAYA, Gönül MURATOĞLU
Sürdürülebilir Performansın Finansal Performansa Etkisi: DJSI Gelişmekte Olan Piyasalar Örneği
Binali Selman EREN, Sevinç GÜLER ÖZÇALIK
Sosyal (Fiziksel) Mesafe Önlemlerinin Sıkılığı: Covid-19’a Karşi Hükümetler Başarısız mı?
Celal TAŞDOĞAN, Bilgen TAŞDOĞAN
Dini İnançların Sigorta Talebi Üzerindeki Etkileri: Fenomenolojik Bir Araştırma
Abdullah Buğra SOYLU, Erdem KIRKBEŞOĞLU
İslam Düşüncesinin Dinsel-Siyasal Otorite İlişkisini Halduncu Perspektiften Okuma