Türkiye İçin Bölgesel Dengesizlikleri Gidermede Kalkınma Ajanslarının Rolü: 26 Kalkınma Ajansı İçin Swot Analizi Işığında Tespitler Ve Öneriler

Bölgesel dengesizlikler, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin hepsinde görülmektedir. Benzer olarak Türkiye de bölgeler arasındaki dengesizlikleri azaltmak için çeşitli politikaları uygulamaya koymuştur. Bölgesel dengesizlikleri azaltma amacıyla hayata geçirilen en önemli politikalardan biri 2006-2009 yılları arasında kurulan 26 kalkınma ajansıdır. Bu çalışmanın amacı kalkınma ajanslarının taşıdığı potansiyeli ve zayıflıkları ortaya koymak ve bu doğrultuda tespit ve önerilerde bulunmaktır. Bu çalışma kapsamında kalkınma ajanslarında çalışan uzman personele e-posta yöntemiyle anket uygulanmıştır. 26 kalkınma ajansında çalışan 174 uzmanın katıldığı anketten elde edilen veriler SWOT analizi ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulguları şunlardır: i) Kalkınma ajanslarının sahip olduğu güçlü yönlere ve fırsatlara rağmen zayıf yönleri ve maruz kaldıkları tehditler nedeniyle beklenen başarıyı elde edememişlerdir. ii) Gerekli düzenlemelerin yapılması ve yerel unsurlardan da destek alınması koşuluyla Ajansların başarılı olabileceği sonucuna varılmıştır.

The Role Of Development Agencies In Eliminating The Regional Imbalances For Turkey: Evaluations And Recommendations In The Light Of A Swot Analysis For 26 Development Agencies

Regional imbalances are observed in almost all developed and developing countries and policies are developed to eliminate the imbalances. Similarly, Turkey has put a variety of policies in effect to reduce the imbalances between the regions. One of the most important policies implemented to reduce the regional imbalances is the establishment of 26 development agencies between the years 2006 and 2009. The purpose of this study is to reveal the potential and weaknesses of the development agencies and to make an evaluation and suggestions accordingly. Within the scope of this study, a questionnaire was applied through e-mail to the specialists working in development agencies. The data obtained from 174 participants were evaluated by a SWOT analysis. The findings of the study are as follows: i) Despite the strengths and opportunities that development agencies have, they have not been able to achieve the expected success due to their weaknesses and threats they have been exposed to. ii) It has been concluded that the agencies can be successful on the condition that the necessary arrangements are made and support is received from local authorities.

PDF

___

Akgül, B., N. Uzay, O. Özsoy & A. Dağlı (2010), “Yerel Aktörlerin Gölgesinde Kalkınma Ajansları: Yeni Bir Model Önerisi “Kalkınma A.Ş. Modeli” “,Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın eni Örgütleri Kalkınma Ajansları, Ed.Birol Akgül, Nisfet Uzay, Bursa, Ekin Yayınevi, ss.659-688.
Akiş, E. (2019). Küreselleşme Sürecinde Bölgesel Kalkınma Yaklaşımındaki Gelişmeler ve Bölgesel Kalkınma Ajansları. Erişim Tarihi: 10.05.2019. http://www.journals.istanbul.edu.tr.
Arslan, K. (2005). “Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Planlama ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl:4 S:7, ss. 275-294.
Arslan, G.E. (2008). “Türkiye Açısından ‘Bölge Kalkınma Ajansları’ Uygulamasının Değerlendirilmesi”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt:19, ss. 165-182.
Bachtler, J., D. Yuill (2001). “Policies And Strategies For Regional Development: A Shift Paradigm?”. Regional and Industrial Policy Research Paper, Number 46, August, Glasgow-United Kingdom, ss.1-41.
Berber, M. (2018). Türk Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yeni Arayışlar: Kalkınma Ajansları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Erişim Tarihi: 20.11.2018. www.metinberber.com
Cankorkmaz, Z. (2011). “Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Bu Ajanslara Yönelik Eleştiriler”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:26, Sayı:1, ss.113-138.
Çakmak, E. (2006). Yerel Ekonomi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, İmaj Yayınevi, Ankara.
Çimen, A. (2013). “Türkiye’nin Bölgesel Kalkınma Politikalarının Avrupalılaşması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 38. ss.67-85.
Devlet Planlama Teşkilatı. (2008). IX. Kalkınma Planı Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
Doğru, A. Ö., D. Uçar (2005), “ Cbs Projelerinin Stratejik Planlanması ve Swot Analizinin Yeri”, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart - 1 Nisan 2005, Ankara.
Doğruel, F. (2012). Bölgesel Kalkınma ve Kalkınma Ajansları, Türkonfed.
Dulupçu, M., O. Sungur (2007). “Dünya’da Değişen Kalkınma Ajansları Anlayışı ve Türkiye’deki Tartışmalar: Gecikmiş Bir Uygulama Nasıl Etkinleştirilebilir?”, Yerel Siyaset Dergisi, 2(16), ss.12-17.
Dyson, R. G. (2004). ” Strategic Development and SWOT Analysis at the University of Warwick”, European Journal of Operational Research, Volume 152, Issue 3, ss. 631- 640.
Eryılmaz, B., A. Tuncer (2013). “Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Bölgesel Kalkınma Politikaları: Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye Uygulaması”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt:8, Sayı: 1, ss.165-189.
Filiztekin, A. (2008). Türkiye’de Bölgesel Farklar ve Politikalar, TÜSİAD, Yayın No:471.
Halkier, H., M. Danson ve C. Damborg, (1998). “Regional Development Agencies An Introduction And Framework for Analysis”, Regional Development Agencies in Europe, Ed. H. Halkier, M. Danson and C. Damborg, London, Regional Studies Assocation, ss. 13-25.
Halkier, H., M. Danson (1997). “Regional Development Agencies in Europe: A Survey of Key Characteristics and Trends”, European Urban and Regional Studies, (4), ss. 243-256.
Halkier, H. (2006). “Regional Development Agencies and Multilevel Governance: European Perspectives”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, ODTÜ, ss. 1-13.
Harding, R. (2006). “Regional Development Agency Experiences In England And Romania”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, ODTÜ, 7-8 Eylül 2006, ss. 111-135.
Hasanoğlu, M., Z. Aliyev (2009). “Avrupa Birliği ile Bütünleşme Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 60, ss. 81-103.
Göymen, K. (2004). “Türkiye’de Bölge Kavramı ve Politikalarının Gelişimi”, AB ve Türkiye’de Bölgesel Yönetişim Uluslararası Konferansı, Pendik Belediyesi Yayınları, İstanbul, ss. 13- 39.
İncekara, A., B. Kılınç Savrul (2011). Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Erişim Tarihi: 10.01.2020. www.journals.istanbul.edu.tr
Karasu, K. (2009). “Yerelleşme Söylemi ve Bölge Kalkınma Ajansları”, Memleket Siyaset Yönetim, Cilt:4, Sayı:11, ss.1-43.
Kıratoğlu, E. (2015). Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Kalkınma Ajanslarının Önemi: Karacadağ Kalkınma Ajansı, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Şanlıurfa.
Koçak, S. Y., N. Karkın (2010). “Kalkınma Ajanslarının Çoklu Paydaş Kuramı Çerçevesinde Analizi”, Ed: Birol Akgül ve Nisfet Uzay, Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri Kalkınma Ajansları içinde 591-608, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Kuran, İ. (2019). Kalkınma Ajanslarının Kurumsal Sorunları ve Çözümlerine İlişkin Amprik Analiz: Türkiye Örneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora tezi.
Laft, R. L. (1997). Management, The Dryden Press, Fourth Edition. Lagendijk, A., S. Kayasu , S. Yaşar (2009), “The Role of Regional Development Agencies In Turkey From Implementing EU Directives To Supporting Regional Business Communities?”, European Urban and Regional Studies, ss.383-396.
Mountford, D. (2009). “Organising for Local Development: The Role of Local Development Agencies”, OECD LEED Programme, Summary Report.
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2010). Regional Development Policies in OECD Countries.
Özaslan, A. (2015). “Hidayet Ünlü, Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Politikalarında Değişim ve Kalkınma Ajansları”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:7, S:13, ss. 64-83.
Özen, P (2005). Bölge Kalkınma Ajansları, TEPAV.
Özer, Y. E. (2007). “Küresel Rekabet - Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye”, Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.9/10, ss.389-408.
Pehlivan, P. (2013). “Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Yerel Ekonomi Üzerine Etkileri: Zafer Kalkınma Ajansı Örneği”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C:11, S:3, ss. 412-438.
Quinn, B. (2007). “Ireland: the Shannon Experience”,Tepav 2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu “Çok Düzlemli Yönetişim” Bildiri Kitabı, Ege Üniversitesi, ss. 213-216.
Reeves, T. (2006). “Regional Development in the EU and Turkey”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, ODTÜ, ss. 27-38.
Şahinkaya, S. (2001). “Bölgesel İktisadi Dengesizlikleri Giderme Çabaları/Politikaları Üzerinde Bazı Değerlendirmeler”, Cevat Geray’a armağan, Ankara, Mülkiyeliler Birliği Yayını, ss.667-682.
Şimşek, A (2013). Kalkınma Ajanslarının Performans Ölçümü, Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezi.
Tarı, R., F. Pehlivanoğlu, M. Özbilgin (2017). “Efficiency Measurement of Regional Development Agencies in Turkey by Using Data Envelopment Analysis (DEA)”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:32, S:2, ss.47-78.
Tekin, A. (2011). “Küreselleşen Dünyada Bölgesel Kalkınma Dinamikleri, Kamu Politikaları ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:29, 2011, ss. 37-48.
Toktaş, Y, H. Sevinç, E. Bozkurt (2013). “The Evolution of Regional Development Agencies: Turkey Case”, Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica, 15(2), ss. 670-681.
Tuncel, C. O., H. Bakır (2010). Yenilik Temelli Bir Bölgesel Gelişme Sürecinde Kalkınma Ajanslarının Yeri, İşletme ve Ekonomi Araştırma Dergisi, Cilt:1, Sayı:4, ss. 19-41.
Tutar, F., Y. Demiral (2007). “Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, ss. 65-83.
Ülgen, H., S. K. Mirze (2010). İşletmelerde Stratejik Yönetim, Beta Yayınevi, 5. Baskı.
Walburn, D. (2006). “Regional Development Agencies”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, ODTÜ, ss. 473-485.
Young-Hyman, T. (2008). “The Potential for Effective Regional Development Agencies in Turkey: A Comparative Analysis”, Regional and Federal Studies, Vol.18, No.4, ss. 375- 402.
Yavuz Tiftikçigil, B. (2010). Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yaşanan Dönüşüm ve Kalkınma Ajansları, Derin Yayınları, İstanbul.
http://www.canaktan.org/yonetim/stratejik-yonetim/swot.htm 10.01.2020.
Uzay, N. (2005). Bölgesel Gelişmişlik Farklarının Giderilmesi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, Seçkin Yayınları, Ankara.