Örgüt Yararına Etik Olmayan Davranışlar: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması

Bu çalışma, Umphress ve arkadaşları (2010) tarafından geliştirilmiş olan örgüt yararına etik olmayan davranışlar ölçeğinin Türkçeye uyarlanması kapsamında geçerlilik ve güvenirlik değerine ilişkin bulguları içermektedir. Ölçek uyarlama çalışması iki farklı örneklemden (n1= 508, n2= 330) edinilen veriler ile gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, ölçeğin orijinal ölçekteki faktör yapılanmasındaki gibi tek boyuttan oluştuğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, örgütsel özdeşleşme, makyavelizm (kişiliğin karanlık üçlüsü) ve ahlaki uzaklaşma ölçeklerinden yararlanılarak, ölçeğin ölçüt bağımlı geçerliliği de gerçekleştirilmiştir. Güvenilirlik analizleri neticesinde değer, birinci örneklem için 0,901; ikinci örneklem için 0,906 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar, uyarlaması yapılan ölçeğin Türkiye örgütsel davranış alanında, çalışanların örgüt yararına etik olmayan davranışlarını değerlendirmek üzere geçerli ve güvenilir nitelikte olduğunu göstermiştir.

Unethical Pro-Organizational Behavior: A Study of Scale Adaptation

This study includes the findings regarding the validity and reliability of the Turkish adaptation of the scale of unethical pro-organizational behavior, which was developed by Umphress et al. (2010). The scale adaptation study was carried out with data obtained from two different samples (n1= 508, n2= 330). As a result of the analyzes made, it was determined that the scale exhibited a one-dimensional structure in accordance with the factor structuring in the original scale. In addition, the criterion-dependent validity of the scale was carried out by using the organizational identification, machiavellianism (dark triad of personality) and moral distancing scales. As a result of the reliability analysis, 0.901 for the first sample; for the second sample, it was calculated as 0.906. The results obtained showed that the adapted scale is valid and reliable for evaluating the unethical pro-organizational behavior of employees in the field of organizational behavior in Turkey.

PDF

___

Ashforth, B. E., & Mael, F. (1989). “Social identity theory and the organization”. Academy of Management Review, Cilt. 14, 20-39.
Baba, A. (2019). Yöneticilerin liderlik tarzlarının çalışanların örgüt yararına etik olmayan davranışına etkisinde duygusal bağlılığın aracı rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bagozzi, R. P., & Yi, Y. (1988). “On the evaluation of structural equation models”. Journal of the Academy of Marketing Science, Cilt. 16, No. 1, 74-94.
Beaton, D. E., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. B. (2000). “Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures”. Spine, Cilt. 25, No. 24, 3186-3191.
Bentler, P. M. (1990). “Comparative fit indexes in structural models”. Psychological Bulletin, Cilt. 107, No. 2, 238-246.
Blau, P. M. (1964). Exchange and power in social life. Wiley, New York.
Brislin, R.W., Lonner, W. J., & Thorndike, R. M. (1973), Cross Cultural Research Methods. John Willey&Sons Pub. New York.
Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, Spss uygulamaları ve yorum. 5 Baskı. PegemA Yayıncılık: Ankara.
Castille, C.M., Buckner, J. E., & Thoroughgood, C.N. (2018). “Prosocial citizens without a moral compass? Examining the relationship between machiavellianism and unethical pro-organizational behavior”. Journal of Bussiness Ethics, Cilt. 149, 919-930.
Chen, M., Chen, C. C., & Sheldon, O. J. (2016). “Relaxing moral reasoning to win: How organizational identification relates to unethical pro-organizational behavior”. Journal of Applied Psychology, Cilt. 101, No. 8, 1082-1096.
Coşkun, A., & Ülgen, B. (2017). “Örgüt yararına ahlaki olmayan davranış”. İş Ahlakı Dergisi, Cilt. 10, 177-201.
Coşkun, B., & Çelikten, M. (2020). “Öğretmenlik meslek etiği üzerine bir inceleme.” Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Cilt. 15, No. 21, 686-710.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: Demirtaş, Ö. (2013). Etik liderlik davranışlarının algılanan etik iklim üzerindeki etkisi: örgütsel politik algılamaların aracı rolü. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Detert, J. R., Treviño, L. K., & Sweitzer, V. L. (2008). “Moral disengagement in ethical decision making: A study of antecedents and outcomes”. Journal of Applied Psychology, Cilt. 93, No. 2, 374-391.
Donaldson, T., & Dunfee, T. W. (1994). Toward a unified conception of business ethics: integrative social contracts theory. Academy Management Review, Cilt. 19, No. 2, 252-284.
Effelsberg, D., & Solga, M. (2015). “Transformational leaders’ in-group versus out-group orientation: Testing the link between leaders’ organizational identification, their willingness to engage in unethical pro-organizational behavior, and follower-perceived transformational leadership”. Journal of Business Ethics, Cilt. 126, 581-590.
Effelsberg, D., Solga, M., & Gurt, J. (2014). “Transformational leadership and follower’s unethical behavior for the benefit of the company: a two-study investigation”. Journal of Bussiness Ethics, Cilt. 120, 81-93.
Ekmekçioğlu, E., & Aydoğan, E. (2019). “Ahlaki uzaklaşma ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması”. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, Cilt. 54, No. 2, 701-712.
Fehr, R., Welsh, D., Yam, K. C., Baer, M., Wei, W., & Vaulont, M. (2019). “The role of moral decoupling in the causes and consequences of unethical pro-organizational behavior”. Organizational Behavior and Human Decision Processes, Cilt. 153, 27-40.
Frank, R., Bryan-Low, C., Pacelle, M., Smith, R., Berman, D., Mollen- kamp, C., . . . Young, S. (2003, October 3). “Scandal score card”. The Wall Street Journal, p. B4.
Gouldner, A. W. (1960). “The norm of reciprocity: A preliminary statement”. American Sociology Review, Cilt. 25, 161-178.
Graham K. A, Ziegert, J. C., & Capitano, J. (2015). “The effect of leadership style, framing, and promotion regulatory focus on unethical pro-organizational behavior”. Journal Bussiness Ethics, Cilt. 126, 423-436.
Greenberg, J. (2002). “Who stole the money, and when? Individual and situational determinants of employee theft”. Organizational Behavior and Human Decision Processes, Cilt. 89, No. 1, 985- 1003.
Gürlek, M. (2021). Shedding light on the relationships between machiavellianism, career ambition, and unethical behavior intention. Ethics & Behavior, Cilt. 31, No. 1, 38-59.
Gürsoy, A. (2020). “Otel çalışanlarının örgüt yararına ahlaki olmayan davranışları: iş tatmini, lider-üye etkileşimi ve örgütsel adaletin rolü”. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt. 4, No. 3, 2655- 2668.
Gürsoy, A., Köksal, K., & Topçu, M. K. (2021). “Örgüt yararına ahlaki olmayan davranışın belirleyicileri: duygusal bulaşıcılığın düzenleyicilik rolü”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt. 14, No. 1, 163-180.
Herchen, J. L. (2015). Unethical prosocial behavior: Theory development and experimental findings. (Unpublished Doctoral Dissertation) , University of North Texas, Texas.
Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). “Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives”. Structural Equation Modeling: A Irshad, M., & Bashi, S. (2020). “The dark side of organizational identification: a multi-study investigation of negative outcomes”. Frontiers in Psychology, Cilt. 11, 572478.
Jonason, P. K., & Webster, G. D. (2010). “The dirty dozen: a concise measure of the Dark Triad”. Psychological Assessment, Cilt. 22, 420-432.
Karadal, H., & Akyazı, T. E. (2015). Psikolojik Sahiplenme ile Etik Olmayan Örgüt Yanlısı Davranışlar Arasındaki İlişkinin Analizi Üzerine Aksaray İlinde Bir Araştırma. 3. Örgütsel Davranış Kongresi, Tokat, Türkiye.
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). Guilford publication.
Kök-Bayrak, S. (2006). Organizasyonel Kurumsallaşmada Bir Değer Boyutu: İş Ahlakının Kurumsallaşması. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt. 8, No. 1, 58-78.
Köksal, K. Gürsoy, A., & Topçu, M. K. (2018). “Etik olmayan örgütsel vatandaşlık davranışının belirleyicileri: etkileşim adaleti, yöneticiye duyulan güven ve sosyal bağların rolü”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi Cilt. 17. UİK Özel Sayısı, 215-228.
Lee, A., Schwarz, G., Newman, A. et al. (2019). “Investigating when and why psychological entitlement predicts unethical pro-organizational behavior”. Journal of Bussiness Ethics, Cilt. 154, 109-126.
Liu, Y., & Qiu, C. (2015). “Unethical pro-organizational behavior: Concept, measurement and empirical research”. Journal of Human Resource and Sustainability Studies, Cilt. 3, 150-155.
Mael, F., & Ashforth, B. E. (1992). “Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification”. Journal of Organizational Behavior, Cilt. 13, 103-123.
Marsh, H. W., & Hocevar, D. (1985). “Application of confirmatory factor analysis to the study of selfconcept: First and higher order factor models and their invariance across groups”. Psychological Bulletin, Cilt. 97, No. 3, 562-582.
McDonald, R. P., & Ho, M.-H. R. (2002). “Principles and practice in reporting structural equation analyses”. Psychological Methods, Cilt. 7, No. 1, 64-82.
Miao, Q., Newman, A., Yu, J., & Xu, L. (2013). “The relationship between ethical leadership and unethical pro-organizational behavior: Linear or curvilinear effects?”. Journal of Business Ethics, Cilt. 116, No. 3, 641-653.
Moore, C., Detert, J. R., Trevino, L.K., Baker, V. L., & Mayer, D. M. (2012). “Why employees do bad things: Moral disengagement and unethical organizational behavior”, Personnel Psychology, Cilt 65, No. 1, 1-48.
Naseer, S., Bouckenooghe, D., Syed, F., Khan, A. K., & Qazi, S. (2020). “The malevolent side of organizational identification: unraveling the impact of psychological entitlement and manipulative personality on unethical work behaviors”. Journal of Business and Psychology, Cilt. 35, 333-346.
Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. 3rd Edition. McGraw-Hill, Inc., New York.
Özsoy, E., & Ardıç, K. (2017). “Karanlık üçlü’nün (narsisizm, makyavelizm ve psikopati) ı̇ş tatminine etkisinin incelenmesi”. Yönetim ve Ekonomi, Cilt. 24, No. 2, 391-406.
Robinson, J. P., Shaver, P. R., & Wrightson, L. S. (1991). Criteria for scale selection and evaluation. İçinde J.P. Robinson, P.R. Shaver ve L. S. Wrightson (Eds.), Measures of Personality and Social Shu, X. (2015). “Contagion effect of unethical pro-organizational behavior among members within organization”. Metallurgical and Mining Industry, Cilt. 5, 235-242.
Skarlicki, D. P., & Folger, R. (1997). “Retaliation in the workplace: The roles of distributive, procedural, and interactional justice”. Journal of Applied Psychology, Cilt. 82, No. 3, 434-443.
Spector, P. E., & Fox, S. (2002). “An emotion-centered model of voluntary work behavior: some parallels between counterproductive work behavior and organizational citizenship behavior”. Human Resource Management Review, Cilt. 12, No. 2, 269-292.
Sperber, A. D., Devellis, R. F., & Boehlecke, B. (1994). “Cross-cultural translation: methodology and validation”. Journal of Cross-Cultural Psychology, Cilt. 25, No. 4, 501-524.
Sugawara, H. M., & MacCallum, R. C. (1993). Effect of estimation method on incremental fit indexes for covariance structure models. Applied Psychological Measurement, Cilt. 17, No. 4, 365-377.
Tajfel, H. (1982). Social identity and intergroup relations. Cambridge University Press, Cambridge, England.
Tajfel, H., & Turner, J. C. (1986). The social identity theory of intergroup behavior. In S. Worchel & W. G. Austin (Eds.), Psychology of intergroup relations (2nd ed., ss. 7-24). Nelson-Hall, Chicago, IL.
Tak, B. ve Aydemir, B. A. (2004). Örgütsel Özdeşleşme Üzerine İki Görgül Çalışma, 12. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Tenbrunsel, A. E., & Smith-Crowe, K. (2008). “13 Ethical decision making: Where we’ve been and where we’re going”. The Academy of Management Annals, Cilt. 2, No. 1, 545-607.
Teo, L., & Chan-Serafin, S. (2013, December). Moral foundations in organisations: Exploring the role of moral concerns and organisational identification on unethical pro-organisational behaviours. Paper presented at the Meeting of the Australia and New Zealand Academy of Management, Hobart, Australia.
Tepe, H. (1998). “Bir felsefe dalı olarak etik: etik kavramı, tarihçesi ve günümüzde etik”. Doğu- Batı Düşünce Dergisi, Cilt. 4, 9-24.
Terpstra, D. E., Rozell, E. J., & Robinson, R. K. (1993). “The influence of personality and demographic variables on ethical decisions related to insider trading”. Journal of Psychology, Cilt. 127, No. 4, 375-389.
Thau, S., Aquino, K., & Poortvliet, P. M. (2007). “Self-defeating behaviors in organizations: The relationship between thwarted belonging and interpersonal work behaviors”. Journal of Applied Psychology, Cilt. 92, No. 3, 840-847.
Treviño, L. K., den Nieuwenboer, N. A., & Kish-Gephart, J. J. (2014). “(Un)ethical behavior in organizations”. Annual Review of Psychology, Cilt. 65, 635-660.
Umphress, E. E., & Bingham, J. B. (2011). “When employees do bad things for good reasons: Examining unethical pro-organizational behaviors”. Organization Science, Cilt. 22, No. 3, 621- 40.
Umphress, E. E., Bingham, J. B., & Mitchell, M. S. (2010). “Unethical behavior in the name of the company: The moderating effect of organizational identification and positive reciprocity beliefs influencing unethical pro-organizational behavior”. Journal of Applied Psychology, Cilt. 95, No. 4, 769-80.
Uymaz, A. O. (2019). Liderlik Tarzının Örgüt Üyesinin Örgüt Yararına Ahlaki Olmayan Davranışları Üzerine Etkisi. 7. Ulusal Örgütsel Davranış Kongresi, Burdur, Türkiye.
Vadera, A. K., & Pratt, M. G. (2013). “Love, hate, ambivalence, or indifference? A conceptual examination of workplace crimes and organizational identification”. Organization Science, Cilt. 24, 172-188.
Verma, P., & Mohapatra, S. (2015). Weak ideologies or strong identification: Decision making in unethical pro-organizational behavior. Retrieved from https://ssrn.com/abstract=2687441.
Xu, T., & Lv, Z. (2018). “HPWS and unethical pro-organizational behavior: a moderator mediation model”. Journal of Managerial Psychology, Cilt. 33, No. 3, 265-278.