Prekaryalaşma Sürecinde Beyaz Yakalıların Sınıfsal Açmazları
Bu çalışmanın amacı, beyaz yakalıların prekaryalaşma sürecinin Marksist sınıf yaklaşımları ekseninde tutarlı bir analizinin mümkün olup olmadığını tespit ederek, esnek birikim rejimi bağlamında orta sınıfların sınıfsal konumlarının dönüşümünü ve bu dönüşümün sınıf mücadeleleri ve sınıf bilinci ekseninde etkilerini açımlayabilmektir. Küreselleşmeyle birlikte sermayenin hareket kabiliyeti sayesinde özgürleşmesi ve sorumsuzlaşması, devletin neoliberal akıl ekseninde sermaye lehine müdahaleleri, özellikle beyaz yakalıların toplumsal olarak üretilen riskleri bireysel sorumluluk ekseninde deneyimleyerek kırılganlaşmasını tetiklemektedir. Prekaryalaşma olarak nitelendirilen bu kırılganlaşma süreci; beyaz yakalıların muğlak ve çelişkili yapısının sorgulanması ve sınıfsal konumlarının tanımlanması gerekliliğini gündeme getirmektedir. Marksist sınıf yaklaşımların orta sınıfların sınıfsal konumuna yönelik temkinli tutumları, çalışma ilişkileri ve toplumsal ağlar ekseninde, prekaryalaşma sürecinin sonuçlarına ve çözümüne yönelik önemli bir alanı ıskalamalarına sebebiyet vermektedir. Bu çerçevede, derinleşen güvencesizleştirilme sürecinin, beyaz yakalıların proleterleşmesine ve proleter sınıfın genişlemesine indirgenmesi, proleter sınıf bilincindeki ve kolektif sınıfsal mücadelelerdeki gerilemeyi açıklamada yetersiz kalmaktadır.
Class Impasse of White Collars in Precarialization Process
The purpose of this study is to explore the transformation of the class positions of the middle-classes in the context of the flexible accumulation regime and the effects of this transformation on the axis of class struggles and class consciousness by determining whether a consistent analysis of the precariatization process of white-collar workers on the axis of Marxist class approaches is possible or not. Along with globalization, the liberation and irresponsibility of capital thanks to its mobility, state interventions in favor of capital on the axis of neoliberal reason, triggers especially the fragility of white collar people by experiencing socially produced risks on the axis of individual responsibility. This process of fragility, which is characterized as precarianism, raises the need to question the ambiguous and contradictory structure of white collars and define their class position. The cautious attitude of Marxist class approaches, to the class position of the middle classes causes them to miss an important area for the results and solution of the precarianization process on the axis of working relations and social networks. In this context, reducing the process of deepening losses to white collar proletarianization and the expansion of the proletarian class, fails to explain the decline in the proletarian class consciousness struggle and collective class struggle.
___
- Akbaş, K. (2013) “Sınıf ve orta sınıf tartışmaları arasında yaldızlı yakalılar: Avukatlar işçileşiyor mu?”, Praksis Dergisi, 32(2), 115-144.
- Balaban, U. (2013) “Faburjuvazi ve iktidar: Yakın Türkiye tarihinde sınıf ve siyasal islam”, Praksis Dergisi, 32(2), 11-63.
- Bauman, Z. (2018). Kuşatılmış toplum. (Çev. A. E. Pilgir) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Beck, U. (2011). Risk toplumu, başka bir modernliğe doğru. (Çev. K. Özdoğan – B. Doğan), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Beck, U. (2000). The brave new world of work. UK.: Polity Press.
- Bora, T. (2014) “Gezi ve orta sınıf. Birikim Dergisi, 302, 23-33.
- Bora, A., Erdoğan, N., Bora, T., & Üstün, İ. (2016). " Boşuna mı okuduk?": Türkiye’de beyaz yakalı işsizliği. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bourdieu, P. (2006). Karşı ateşler. (Çev. H. Yüksel). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bourdieu, P. (2015). Ayrım. Ankara: Heretik Yayınları.
- Gülhan, S. (2014). Teşhisin tedhişinden çıkış: Gezi eylemleri üzerine sosyolojik bir araştırma için öneriler, V. S. Öğütle ve E. Göker (Der.), Gezi ve Sosyoloji (s. 17-79) içinde. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- ILO – Uluslararası Çalışma Örgütü. (2016). Dünya çapında standart dışı istihdam. (Erişim: 25.04.2021), https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/--- publ/documents/publication/wcms_534326.pdf
- İlhan, S., ve Yılmaz, M. (2017). Güvencesizliğin bireysel-toplumsal yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1774-1793.
- Kalleberg, A. L. (2009). Precarious work, insecure workers: Employment relations in transition. American Sociological Review, 74, 1–22.
- Koçak, O., & Uygun, B. (2011). Entelektüel sermayenin temel unsuru: Altın yakalılar. Uluslar Arası Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildirileri, 9, 23-25.
- Marx, K. (2016). Kapital 1.Cilt. İstanbul: Yordam Kitap.
- Marx, K. ve Engels, F. (2007). Komünist parti manifestosu. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Marx, K. ve Engels, F. (2015). Alman ideolojisi. Ankara: Sol Yayınları.
- Marx, K. (1999). Artı-değer teorileri. Ankara: Sol Yayınları.
- Marx, K. (1966). Felsefenin sefaleti. Ankara: Sol Yayınları.
- Oğuz, Ş. (2014). Tekel direnişinin ışığında güvencesiz çalışma/yaşama: Proletaryadan "prekarya"ya mı?, Mülkiye Dergisi, 271, 7-24.
- Öngen, T. (2014). Promethus’un sönmeyen ateşi: Günümüzde işçi sınıfı. İstanbul: Yordam Kitap.
- Poulantzas, N. (2013). "Toplumsal sınıflar üzerine", J. Martin (Der.), Poulantzas Kitabı (s. 265-308) içinde. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Rossi, A. (2018). Neoliberal ruhlar. Cogito. 91, 121-153.
- Savran, S. (2014). Sınıfları haritalamak: sınıflar birbirinden nasıl ayrılır?, S. Savran, K. Tanyılmaz ve E. A. Tonak, (Der.), Marksizm ve Sınıflar: Dünyada ve Türkiye' de Sınıflar ve Mücadeleleri (s. 25-67) içinnde. İstanbul: Yordam Kitap.
- Standing, G. (2015). Prekarya: Yeni tehlikeli sınıf. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Vatansever, A. (2013). Prekarya geceleri: 21.Yüzyıl dünyasında geleceği olmayan beyaz yakalıların rüyası, L.A.Ü Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 1-20.
- Vatansever, A. (2018). Proletarya ile orta sınıf arasında: Siyasi aktör olarak prekarya, Lütfi Sunar (Der.), Türkiye’de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik (s. 181-218) içinde. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Wright, O. E. (2014). "Neo-Marksist sınıf analizinin esasları", E. O. Wright (Der.), Sınıf Analizine Yaklaşımlar (s. 15-48) içinde. Ankara: NotaBene Yayınları.
- Yıldız, O., ve Baş, M. (2017). Türkiye’deki orta sınıf tüketim alışkanlıklarının özellikleri. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52(1), 150-179.
- Yılmaz, M. (2019). Neoliberal kapitalizmde istihdam ilişkilerinin dönüşen yapısı: Standart dışı çalışma formlarının yükselişi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 1710-1734.