Kooperatifçilik ve Bölgesel Kalkınma İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme

Kooperatifler üstlendiği rol gereği bölgesel kalkınmaya katkı sağlayan en önemli araçlardan biridir. Bu çalışmada Türkiye’de kooperatifçilik faaliyetlerinin bölgesel kalkınma üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Türkiye’de koopratifçiliğin gelişimi, yapılan çalışmalar ve bölgesel kalkınma açısından önemi özellikle kalkınma planları ve kooperatifçilikle ilgili geçmiş veriler üzerinden incelenmiştir. Buna göre kooperatifler yeni iş olanakları yaratması, istihdamı artırması, üretici ve tüketici arasındaki aracıları azaltması, bireylerin ekonomiye katılımına imkân vermesi yönü ile bölgesel kalkınmaya ve dolayısıyla ekonomik büyümeye katkıda bulunmaktadır.

The Relationship between Cooperatives and Regional Development: A Study on Turkey

Cooperatives are one of important tools that contribute to regional development due to the role they play. In this study, the effects of cooperative activities on regional development in Turkey is discussed. The development of cooperatives in Turkey, the studies carried out in this subject and its importance of it in terms of regional development have been examined, especially through the development plans and past data on cooperatives. Accordingly, cooperatives contribute to regional development and thus to economic growth by creating new job opportunities, increasing employment, reducing intermediaries between producers and consumers, and enabling individuals to participate in the economy.

___

  • Akiş. E. (2011). Küreselleşme sürecinde bölgesel kalkınma yaklaşımındaki gelişmeler ve bölgesel kalkınma ajansları. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi, (44), 237-256.
  • Akpınar. R. (2012). Türkiye'de değişen bölgesel kalkınma politikaları. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 29-46.
  • Başaran. B. ve İnan. İ.H. (2014). Kırsal alanda sanayileşme: S.S. Mursallı Tarımsal Kalkınma Kooperatifi örneği. XI.Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 275-281, Samsun.
  • Battilani. P. (2014). Features and determinants of co-operative development in western countries. Gıjselınckx, C., Zhao, L. ve Novkovıc, S., (Ed.) Cooperative Innovations in China and the West. (ss. 11-28). London: Palgrave Macmillan.
  • Bernard, T., and D. J. Spielman. (2009). Reaching the rural poor through rural producer organizations? a study of agricultural marketing cooperatives in Ethiopia. Food Policy. 34 (1), 60-69.
  • Bibby. A. and Shaw. L. (2005). Making a Difference – Co-operative Solutions to Global Poverty. Cooperative College, Manchester, Angleterre.
  • Can. M.F. ve Sakarya. E. (2012). Dünya ve Türkiye’de tarım ve hayvancılık kooperatiflerinin tarihsel gelişimi, iktisadi önemi ve mevcut durumu. Vet Hekim Der Dergisi. 83(1), 27-36.
  • Can. B.Y., Engindeniz S. ve Can. O. (2017). Kırsal Kalkınmada Kooperatiflerin Rolü ve Önemi; SS Çavuşlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52 Özel sayı.
  • Chloupkova, J. (2002). European cooperative movement – background and common denominators. Erişim tarihi: 01.07.2021, https://www.academia.edu/31109223/European_Cooperative_Movement_Background_and_Co mmon_Denominators
  • Coombs. G. (2001). Essays on regional economic development. Australia: Wakefield Press, South Australian Centre for Economic Studies.
  • Çakmak. H. K. ve Erden. L. (2004). Yeni bölgesel kalkınma yaklaşımları ve kamu destekleme politikaları: Türkiye'den bölgesel panel veri setiyle ampirik bir analiz. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 77-96.
  • Çelikkaya. S., Yaman. H., Dağlı. İ. ve Çapık. E. (2018). Bölgesel politikaların kalkınma planlarındaki yeri ve zamana bağlı dönüşümü. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(22), 21-31.
  • Çetin H. (2013). Kamu Ekonomisi Yönünden Türkiye’de kırsal kalkınma sürecinde kooperatifçiliğin rolü: Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği örneği. (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Çetin. H. (2009). Kalkınma sürecinde kooperatifçiliğin sosyal, ekonomik ve demokratik etkileri üzerine genel bir değerlendirme. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. 4(2), 35-50.
  • Çetin. M. ve Kara. M. (2008). Bir kalkınma aracı olarak organize sanayi bölgeleri: Isparta Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi üzerine bir araştırma, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 49-68.
  • Dinler. Z. (2005). Bölgesel İktisat. Ekin Kitabevi, 7. Baskı
  • Dulupçu, M. A., Sungur, O. ve Keskin, H. (2010). Bölgesel kalkınmada yeni yaklaşımlar ve Türkiye'de kalkınma planlarına yansımaları: kalkınma planlarının yeni teoriler açısından değerlendirilmesi. 6. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara.
  • Erbay. R. ve Tulgar. D. (2017). Sürdürülebilir kalkınmada bir ekonomik model olarak sanayiye entegre olmuş kooperatifler. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi. Özel Sayısı.
  • Erçin F. (2002). Türk hukuku’nda kooperatif tüzel kişiliğinin ayırıcı özellikleri. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Erdoğan. O. (2000). Üretici Birlikleri. (Yayımlanmamış Uzmanlık Ödevi). A.Ü. ATAUM Ortak Tarım Politikası, Ankara.
  • Ersöz C. (2009). Küreselleşme Sürecinde Bölgesel Kalkınma Yaklaşımları: Türkiye’de Köy’lere Yönelik Bir Uygulama (1975-2001), (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Fischer, E., and M. Qaim. 2012. Linking smallholders to markets: determinants and ımpacts of farmer collective action in Kenya. World Development. 40 (6), 1255-1268.
  • Gertler. M. (2001). Rural Co-operatives and Sustainable Development. Saskatoon, Centre for the Study of Co-operatives University of Saskatchewan, Erişim tarihi: 10.08.2021, https://www.researchgate.net/publication/23520553_Rural_Cooperatives_and_Sustainable_Dev elopment
  • Gibson, R. (2005). The role of co-operatives in community economic development. RDI Working Paper. Brandon Univercity, 3-6.
  • Göymen. K. (2005). Türkiye’de Bölgesel Politikaların Evrimi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları. Yerel Kalkınma İçin Ortaklıklar, İstanbul Politikalar Merkezi, Sabancı Üniversitesi.
  • Gümrük ve Ticaret Bakanlığı. (2017). Türkiye kooperatifçilik raporu 2016. Erişim tarihi: 15.07.2021, http://koop.gtb.gov.tr/data/592ea2dd1a79f514ac499aae/TKR-2016-2017%200804-BASIM.pdf
  • Gündüz, Y. A. (2006). Bölgesel Kalkınma Politikası. (1. Baskı). Bursa: Ekin Kitabevi.
  • Hacısüleyman. D. ve Gülbahar. Ş.B. (2019). Sürdürülebilir bölgesel ekonomik kalkınmada kooperatifçiliğin rolü: İzmir Tire süt modeli örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 24(4), 949-967.
  • Kocabaş, Ö. Y. (2010). Türkiye’de Tarımsal Kooperatifçilik Düşüncesinin Gelişimi. İstanbul: Libra Yayın.
  • Koç, H. (1995). Kooperatifçilik. Ankara: Gazi Büro Kitabevi.
  • Koçtürk. O.M., Artukoğlu. M.M., Güneş. E., Gençler. F. ve Şen. Ö. (2012). Kırsal Kalkınma Uygulamalarında Tarımsal Kredinin Rolü ve Tarım Kredi Kooperatifleri Uygulaması. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 47, (2) : 1-15
  • Köroğlu. S. (2003). Avrupa Birliğinde ve Türkiye’de Tarımsal Örgütlenme. (Uzmanlık Tezi). Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Ankara.
  • Mengi. A. (1998). Avrupa Birliği’nde bölgeler karşısında yerel yönetimler. Ankara: İmaj Yayınları.
  • Mojo, D., C. Fischer, and T. Degefa. 2017. The determinants and economic impacts of membership in coffee farmer cooperatives: recent evidence from rural Ethiopia. Journal of Rural Studies. 50, 84- 94.
  • Mülayim, Z. (2013). Kooperatifçilik. (7.Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
  • Mülayim, Z. G. (2006). Kooperatifçilik. Ankara: Yetkin Yayınları.
  • OECD (2009). Regional development. Directorate for Public Govarnance and Territorial Development.
  • Öksüz. E. (1982). Kooperatifçilik Kavramı ve İlkelerinin Işığında. Türkiye'de Köy Kalkınma Kooperatifleri, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 31, 329-358.
  • Örki. A. (2016). Ekonomik Kalkınmada Kooperatiflerin Öneminin Örneklerle Değerlendirilmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 3(2): ss. 13-22.
  • Özcan O. (2007). Türkiye’de kooperatifçiliğin tarihi gelişimi ve cumhuriyet dönemi kooperatifçiliği. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Özdemir, G., Keskin, G., ve Özüdoğru, H. (2011). Türkiye’de ekonomik krizler ve tarımsal kooperatiflerin önemi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1), 101-113.
  • Özer. E. (2017). Türkiye’deki kooperatiflerin istihdama katkısı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(48), 377-384.
  • Paasi, A. (2008). The Institutionalization of Regions: A Theoretical Framework for Understanding The Emergence of Regions and The Constitution of Regional Identity. J. Nicholas Entrikin(Ed.). Regions critical essay in human geography. (ss. 67-108) Ashgate Publishing: England.
  • Pakdemirli. B. (2019). Tarımsal kooperatiflerin Dünya ve Türkiye’de mevcut durumunun karşılaştırılması. ANADOLU, J. of AARI, E-ISSN: 2667-6087 (Online), 29(2), 177-187. Erişim tarihi: 12.10.2021, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/887960
  • RURWOMBACK Projesi (2011). Rural woman back to work projesi. Kırsal Kadınların İşgücü Piyasasına Dönmesi İçin Sürekli Eğitim Yaklaşımının Adaptasyonu: Beypazarı Modeli. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı.
  • Saraç, A. (2006). Bölgesel kalkınma modelleri ve Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP). (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın
  • Sauer, J., M. Gorton, and J. White. (2012). Marketing, cooperatives and price heterogeneity: evidence from the cıs dairy sector. Agricultural Economics, 43(2), 165-177.
  • Soja, E.W. (2009). Regional planning and development theories. R. Kitchin and N. Thrift (Ed.), International Encyclopedia of Human Geography, (ss. 259-270). UK: Elsevier Science.
  • T.C. Ticaret Bakanlığı, Kooperatif Bilgi Sistemi. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Erişim tarihi: 10.07.2021, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
  • T.C. Ticaret Bakanlığı, 2021 Yılı Performans Programı. 2019-2023 Dönemi ticaret bakanlığı stratejik planı. Erişim tarihi: 15.07.2021, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/n7OJk+Ticaret_Bakanligi_2021_Yili_PerformansP rogrami.pdf
  • Tan. S. ve Karaönder. İ. (2013). Türkiye’de Tarımsal Örgütlenme Politikalarının ve Mevzuatının İrdelenmesi: Tarımsal Amaçlı Kooperatifler Örneği. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi. (1), 87-94.
  • Taşdan, F. (2004). Regional Disparities in Turkey and Decentralisation as an Approach Regional Economic Development. (Master’s Thesis). University of Applied Sciences, Berlin
  • Tiftikçigil, B. Y. (2008). Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yaşanan Dönüşüm ve Bölgesel Kalkınma Ajansları. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye: Sorunlar, Tehditler ve Fırsatlar Sempozyumu, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
  • Türk Dil Kurumu (TDK) (2021). https://sozluk.gov.tr/ (15.05.2021).
  • Türkiye Milli Kooperatifler Birliği. (2003). Avrupa Birliği’nde Kooperatifçilik. Ankara.
  • TÜSİAD (2008). Türkiye'de bölgesel farklar ve politikalar. Eylül 2008, (Yayın No. TÜSİAD-T/2008- 09/471).
  • Ünal, V. ve Yercan, M. (2006). Türkiye’de Su Ürünleri Kooperatifleri ve Balıkçılar İçin Önemi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi. 23(1-2), 221-227.
  • Verhofstadt. E., and Maertens. M. (2014). Smallholder cooperatives and agricultural performance in Rwanda: do organizational differences matter? Agricultural Economics, 45 (1), 39-52.
  • Yıldız. R. (2009). Tarım kooperatiflerinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • Yıldız. S. (2020). Tarımsal pazarlama ve tarımsal kooperatiflerin tarımsal pazarlamadaki yeri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 13 (72), 880-893.
  • Zeuli, K. A. and Cropp, R. (2004). Cooperatives: principles and practices in the 21st century. Madison WI: University of Wisconsin.