Dede Korkut Kitabı’nda Toplumsal Cinsiyet Rolleri Ekseninde Kadınlık Olgusu

Bu makale Türk edebiyatının önemli eserlerinden birisi olan Dede Korkut Kitabı’nda, bir toplumsal cinsiyet rolü olan ‘kadınlık’ olgusu üzerine durmuştur. Hem biyolojik hem de toplumsal rol inşası sonucu oluşan kadınlık kimliğinin Dede Korkut Kitabı içinde nasıl yer aldığı toplumsal cinsiyet perspektifinden cevaplanmaya çalışılmıştır. Kitapta aile-kadın, kadın-kadın, kadın-toplum ve kadın-erkek ilişkileri ‘makbul kadınlık’ biçimini oluşturur. Çalışmanın araştırma sorusu Dede Korkut Kitabı’nda yer alan destanların tümünde söylem analizi yapılarak cevaplanmaya çalışılmış; böylece kadınlık ve makbul kadınlık olguları resmedilmiştir.

The Fact of Womanhood in The Book of Dede Korkut in The Context of Gender Roles

In this essay, it is dwelt on the fact of ‘womanhood’ as being a gender role in the Book of Dede Korkut which is one of the important literary works in Turkish literature. The question of how the identity of womanhood formed by biological and social role construction is situated in the Book of Dede Korkut epics is tried to get answered from the gender perspective. The relations of family-woman, woman-woman, woman-society, and woman-man in the Book formed the ‘acceptable womanhood’. The research question is tried to get answered as making a discourse analysis in the epics of Dede Korkut, thus the phenomenon of womanhood and the acceptable womanhood of epics is depicted.

PDF

___

Akbalık, E., (2014). “Dede Korkut Kitabı'nda Bir Cinsiyet Rejimi Olarak 'Erkeklik'”, Türkbilig, 105-119.
Artun, E., (2015). “Dede Korkut Hikayelerinde Eski Türk Kültürü Kodlarının İzleri”, Düşünce Hayatımızda ve Kültürümüzde Dede Korkut Uluslararası Sempozyumu, Bayburt: Bayburt Üniversitesi Yayınları. 25-32.
Atasever, M., (2018). “Türk Destanlarında Toplumsal Cinsiyet Algısı”, International Journal of Language Academy, 494-518.
Aydın, M. A., (2009). Türk Hukuku Tarihi, İstanbul : Beta Basım.
Başgöz, İ., (1998). “Dede Korkut Destanında Epitetler”, Milli Folklor (37), 23-35.
Bekki, S., (2015a). Dedem Korkut Kitabı Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme (Türkiye’deki Yayınlar 1916-2013), Ankara: Berikan Yayınevi.
Bekki, S., (2015b). “Dedem Korkut Kitabı Araştırmalarının 100 Yıllık Tarihi ve ‘100 Temel Eser’ Kapsamında Yayımlanan Dede Korkut Hikayeleri Adlı Kitapların Niteliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Düşünce Hayatımızda ve Kültürümüzde Dede Korkut Uluslararası Sempozyumu, Bayburt: Bayburt Üniversitesi Yayınları. 179-198.
Boratav, P. N., (1973). 100 Soruda Türk Folkloru . İstanbul: Adam Yayınları.
Chirli, N., (2008). “Şor Kahramanlık Destanlarında Kadın Tipi”, Turkish Studies, 3/7, 292 305.
Connell, R. W., (2016). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, İstanbul: Ayrıntı Yay.
Çetinkaya, G., (2017). “Dede Korkut Hikayelerinde Toplumsal Cinsiyet Kabulleri Bağlamında Kadın ve Erkek Söylemleri, 9. Milletlerarası Türk Halk Kongresi Türk Halk Edebiyatı, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 143-152.
Çobanğlu, Ö., (2007). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği, Ankara: Akçağ Yayınları.
Çolak, G., (2018). “Türk Edebiyatında Kelimelerin Toplumsal Cinsiyeti”, TÜBAR XLIII, 87-125.
David, D. S., Brannon R., (1976). The Forty-Nine Percent Majority: The Male Sex Role, Boston: Addison-Wesley Publishing Company.
Dursun, A., (2011). “Dede Korkut Hikayelerinde Halk Hukuku”, Turkish Studies-International Periodical For The Language and History of Turkish or Turkic, 107-122.
Eisentein, Z., (1989). The Female Body and the Law, Berkeley, CA: University of California Press.
Ekici, M., (2019). “13. Dede Korkut Destanı: ‘Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi’ Boyunu Beyan Eder Hanım Hey!”, Milli Folklor, 5-13.
Ergin, M., (2003). Dede Korkut Kitabı, Hisar Kültür Gönüllüleri.
Giddens, A., (2013). Sosyoloji, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Gökalp, Z., (1976). Türk Medeniyet Tarihi, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Gökalp, Z., (2005). Türk Ahlakı, İstanbul: Toker Yayınları.
Gökyay, O. Ş., (2007). Dedem Korkut Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Günay, U., (1998). “Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili”, Milli Folklor, s.37, 3- 12.
Güngör, E., (1996). Tarihte Türkler, İstanbul: Ötüken Yayınları.
İnan, A., (1998a). “Türk Düğünlerinde Exogamie İzleri”, Makaleler ve İncelemeler I, Ankara: TTK Yay. 341-349.
İnan, A., (1998b). “Türk Mitolojisinde ve Halk Edebiyatında Kadın”, Makaleler ve İncelemeler I, Ankara: TTK Yay. 274-76.
Kafesoğlu, İ., (1998). Türk Milli Kültürü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Kaplan, M., (1951). “Dede Korkut Kitabında Kadın”, Türk Mecmuası, 99-112.
Kaplan, M., (1979). Oğuz Kağan Destan,. İstanbul: Dergah Yayınları.
Karasar, Ş., (2011). “Dede Korkut: Türk Soylu Halklarda Bir Ortak Değer, “Dede Korkut ve Geçmişten Geleceğe Türk Destanları”Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s.315- 323), Ankara: TÜRKSOY.
Kaya, M., (2002). “Türk Halk Anlatılarında Kadın”, Toplumbilim,15, 49-54.
Ortner, S., (1974). “Is Female to Male as Nature is to Culture?”, (Der: M. Rosaldo ve L. Lamphere), Women, Culture, and Society içinde, Standford, CA: Standford University Press.
Özbay, C., (2013). “Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak”, Doğu Batı, 63, 185-204.
Özbay, C., Baliç, İ., (2004). “Erkekliğin Ev Halleri”, Toplum ve Bilim, 112, 147-157.
Pehlivan, G., (2015). Dede Korkut Kitabı'nda Yapı İdeoloji ve Yaratım Dresden ve Vatikan Nüshalarının Mukayeseli Bir İncelemesi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Reichl, K., (2002). Türk Boylarının Destanları, Ankara: TDK Yay.
Sancar, S., (2016). Erkeklik: İmkansız İktidar Ailede, Piyasada, Sokakta Erkekler, İstanbul: Metis Yayınları.
Sancar, S., (2012). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti, Erkekler Devlet Kadınlar Aile Kurar, İstanbul: İletişim Yayınları.
Scott, W. J., (1986). “Gender: A Useful Category of Historical Analysis”, The American Historical Review, 91, 1053-1075.
Sevinç, N., (1987). Eski Türklerde Kadın ve Aile, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Şahin, H. İ., (2012). “Türk Destanlarında Aile Algısı Üzerine Bir Değerlendirme”, Karadeniz Araştırmaları, 117-138.
Şimşek, A. H., (2016). “Türk Destanlarında Kadın İmgesi”, (Ed. Ş. Ulusan, S. Kayhan) Türk Dünyasında Kadın Algısı (s. 15-23), Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları.
Türk, B. H., (2008). “Eril Tahakkümü Yeniden Düşünmek: Ekeklik Çalışmaları İçin Bir İmkan Olarak Pierre Bourdieu”, Toplum ve Bilim, 112, 119-146.
Walby, S., (1990). Theorizing Patriarchy, Oxford: Blackwell.
Yuval-Davis, N., (2010). Cinsiyet ve Millet, İstanbul: İletişim Yayınları.
Yücel-Çetin, A., (2011). “Dede Korkut Hikayelerinde Karakter ve Değer Öğretim”, Dede Korkut ve Geçmişten Geleceğe Türk Destanları Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: TÜRKSOY. 323-333.