CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ VE SİYASAL İSTİKRAR

Orta Çağ’da iktidarların aşırı güçlenmesi ile aristokrasi ve mutlak monarşiye karşı verilen mücadeleler, iktidarı sınırlama; yani yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin birbirinden ayrılması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Kuvvetlerin hangi düzeyde ayrılacağı, yani kuvvetlerin sert veya yumuşak ayrılığı ise farklı hükümet sistemlerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Kuvvetlerin sert veya yumuşak ayrılığı üzerinden sınıflandırılan hükümet sistemleri, parlamenter sistem ve başkanlık sistemi ekseninde şekillenmektedir. Yarı başkanlık ve cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi gibi hükümet sistemleri de parlamenter sistem ve başkanlık sisteminin farklı türevleri olarak uygulanmaktadır. Hükümet sistemlerinin, siyasal istikrar üzerinde etkili olduğunu söyleyebilmek mümkündür. Kullanılan hükümet sistemi, kuvvetler ayrılığını sağlamakla birlikte, aynı zamanda ülkenin siyasal istikrarını da olumlu yönde etkilemelidir. Çünkü siyasal istikrarın sağlanamadığı bir ülkede ekonomik ve sosyal refahın, toplumsal huzurun ve güvenin sağlanabilmesi de güçleşecektir. Bu nedenle, siyasal istikrarı güçlendirerek, olumsuz durumların ortaya çıkma ihtimalini azaltabilmek için hükümet sistemlerinde değişiklikler yapılabilmektedir. Bu çalışmanın asıl amacı da, Türkiye’de uygulanan ve partili cumhurbaşkanlığı sistemi olarak da nitelendirilen, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin siyasal istikrar üzerinde ne kadar etkili olabileceğini, parlamenter sistem ile karşılaştırmalı olarak incelemektir. Çalışmanın ilk bölümünde cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin özellikleri; ikinci bölümünde ise siyasal istikrarsızlığın başlıca nedenleri ve cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin, siyasal istikrarsızlığa ne ölçüde çözüm getirebileceği tartışılmıştır.

PRESIDENTIAL SYSTEM OF GOVERNMENT AND POLITICAL STABILITY

With the overpowering of rulership in the Middle Ages, the struggles against aristocracy and absolute monarchy revealed the need to limit the power, i.e. the separation of the legislative, executive and judicial powers. The level at which the powers are to be separated, in other words rigid or soft separation of powers, led to the emergence of different governmental systems. Government systems, which are classified on the basis of rigid or soft separation of the forces, are shaped in the direction of the parliamentary system and the presidential system. Government systems, such as the semi-presidential and presidential government systems, are also implemented as different variations of the parliamentary system and the presidential system. It is possible to say that the system of government is influential on political stability. System of government used should not only ensure the separation of forces but also the political stability of the country at the same time. In a country where political stability cannot be achieved, it will become difficult to achieve economic and social prosperity, social peace and trust. Therefore, changes can be made in the system of government to strengthen political stability and reduce the likelihood of adverse situations occurring. The main purpose of this study is to examine how effective the presidential system of government, which is implemented in Turkey and called as the party-presidential system, can be on political stability in comparison with the parliamentary system. In the first part of the study, the characteristics of the presidential system of government, and in the second part, the main reasons for political instability and the extent to which the presidential system of government can bring a solution to political instability were discussed.

___

Akgül, Mehmet Emin (2010), “Kuvvetler Ayrılığı ilkesinin Dönüşümü ve Günümüz Demokratik Rejimlerindeki Anlamı”, Ankara Barosu Dergisi, S: 2010/4, s: 79-101.
Akipek, İlhan (1952), “Kuvvetler Ayrılığı Nazariyesinin Doğmasına Amil Olan Fikirler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 9, S: 1, s: 167-182.
Aktan, Coşkun Can; Şen, Hüseyin (2001), “Ekonomik Kriz: Nedenler ve Çözüm Önerileri”, Yeni Türkiye Dergisi Ekonomik Kriz Özel Sayısı, C: 2, S: 42, s: 1225-1231.
Aktaş, Hasan Emir (2016), “Hükümet Sistemlerinin Tıkanma Noktaları ve Alternatif Çözüm Yolları”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 6, S: 1, s: 209-227.
Arjantin Anayasası, http://www.congreso.gob.ar/constitucionSeccion2Cap4.php (07.04.2018).
Arjantin Bakanlar Kurulu Başkanlığı resmi sitesi: https://www.argentina.gob.ar/jefatura (07.04.2018).
Atay, Ender Ethem (1999), “Fransa’daki Seçim Modelleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C: 1, S: 3, s: 25-46.
Azerbaycan Anayasası, https://www.president.az/azerbaijan/constitution (20.04.2018).
Beceren, Ertan; Kalağan, Gökhan (2007), “Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemi; Türkiye’de Uygulanabilirliği Tartışmaları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 11,s: 163- 181.
Bocutoğlu E., Berber M., Çelik K., (2007), Genel İktisada Giriş, Derya Kitapevi, Trabzon.
Branson, William H. (1995), Makro İktisat, (Çev.: İbrahim Kanyılmaz), Alfa Yayınları, İstanbul.
Cheibub, Jose Antonio (2007), Presidentializm, Parliamentarizm and Democracy, Cambridge University Press, Cambridge.
Çam, Esat (1990), Siyaset Bilimine Giriş, Der Yayınları, İstanbul.
Çinko, Levent (2006), “Seçmen Davranışları ile Ekonomik Performans Arasındaki İlişkilerin Teorik Temelleri ve Türkiye Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C: 61, S:1, s: 103-116
Delice, Güven (2003), “Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S: 20, s: 57-81.
Dinler, Zeynel (2005), İktisada Giriş, Ekin Yayınları, Bursa.
Fendoğlu, Hasan Tahsin (2010), Başkanlık Sistemi Tartışmaları, Stratejik Araştırma Enstitüsü Analiz Yayınları, Başak Matbaacılık, Ankara.
Fidan, Hüseyin (2010), 1920-2010 Türk Siyasi Tarihi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Gezgüç, Gözde Müşerref; Uzun, Turgay (2017), “Arjantin Siyasi Tarihinde Askeri Darbeler”, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, C: 6, S: 2, s: 150-183.
Gül H., Kamalak İ., Gül S.S., (2017), “Amerikan Başkanlık ve Fransız Yarı-Başkanlık Sistemleri Işığında Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Strategic Public Management Journal, S: 3, s: 101-120.
Gören, Zafer (2011), Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
Göze, Ayferi (2005), Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, Beta Yayınları, İstanbul.
Gözler, Kemal (2011), Türk Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Yayınları, Bursa.
Güran, Sait (1994), “Anayasa’nın Kuvvetler Ayrılığı İlkesine ve Yönetim Yargı İlişkilerine Bakış Açısında Değişiklik”, Anayasa Yargısı Dergisi, C: 11, s: 191-200.
Heywood, Andrew (2012), Siyaset, (Çev.: Bekir Berat Özipek, Bircan Şahin, Mete Yıldız, Zeynep Kopuzlu, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla), Adres Yayınları, Ankara.
İlal, Ersan (1968), Magna Carta, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C: 34, S: 1-4, s: 210-242.
Kalaycıoğlu, Ersin (2005), “Başkanlık Rejimi: Türkiye’nin Diktatörlük Tehdidiyle Sınavı”, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, S: 77, s: 13-29.
Karahan, Hatice; Karagöl, Erdal Tanas (2014), “Ekonomik Performansın Temel Taşı: Siyasi İstikrar”, Seta Perspektif, S: 41, s: 1-5.
Kibritçioğlu, Aykut (2001), “Türkiye’de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001”, Yeni Türkiye Dergisi Ekonomik Kriz Özel Sayısı, C: 1, S: 41, s: 174-182.
Korkmaz, Tuğrul (2016), “Hükümet Sistemleri ve Türkiye Üzerine Bir Analiz”, Akademik Hassasiyetler, C: 6, s: 43-57.
Krugman, Paul; Wells, Robin, Makro İktisat, (Çev.: Fuat Oğuz, Murat Arslan, Ali Akkemik, Koray Göksal), Palme Yayıncılık, Ankara, 2011.
Kuzu, Burhan (1996), “Türkiye İçin Başkanlık Sistemi -I-”, Liberal Düşünce Dergisi, Bahar Sayısı, s: 14-43.
Odyakmaz Z., Kaymak Ü., Ercan İ., (2011), Anayasa Hukuku-İdare Hukuku, İkinci Sayfa Yayınevi, İstanbul.
Oktay, Cemil (1984), “Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Yargı Açısından Anlamı ve Türkiye Örneği”, Anayasa Yargısı Dergisi, C: 1, s: 215-242.
Onar, Erdal (2005), “Türkiye’nin Başkanlık veya Yarı-Başkanlık Sistemine Geçmesi Düşünülmeli midir?”, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, S: 77, s: 71-104.
Özbudun Ergun (2015), “Hükümet Sistemi Tartışmaları”, http://www.birarada.org/tr/16878/Prof-Dr-Ergun-Ozbudun-Huk-met-Sistemi-Tartismalari ( 08.11.2017).
Saraçlı, Murat (2007), “Uluslararası Hukukta Terörizm”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 11, S: 1-2, s: 1049-1078.
Tekin, Yusuf; Okutan, Çağatay, Türk Siyasal Hayatı, Orion Kitapevi, Ankara, 2012.
Tosun, Gülgün Erdoğan; Tosun, Tanju, Türkiye’nin Siyasal İstikrar Arayışı Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri, Alfa Yayınları, İstanbul, 1999.
Tunçkaşık, Halil (2015), “Siyasi İstikrar İle Demokratik Kurumsallaşma Arasında Denge Arayışı: Arjantin Başkanlık Sistemi”, TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No: 7, s: 1-20.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kabul Tarihi: 21.01.2017, Kanun No: 6771, https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k6771.html, TBMM Başkanlığı resmi internet sitesi, (24.04.2018)
Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası, (1982), T. C. Resmi Gazete, 17863, 07 Aralık 1982.
Uluatam, Özhan (2003), Kamu Maliyesi, İmaj Kitapevi, Ankara.
Yazıcı, Serap (2005), “Başkanlık Sistemleri: Türkiye İçin Bir Değerlendirme”, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, S: 77, s: 125-142.