24 Ocak Ekonomik İstikrar Kararları ile 12 Eylül Askeri Darbesinin Neoliberalizm İttifakı ve Siyasal İslam’ın Süreçteki Rolü

1980, Cumhuriyet tarihinin iktisadi ve siyasi manada antidemokratik tecrübelerin yaşandığı bir yıl olmuş, 24 Ocak Ekonomik İstikrar Kararları ve 12 Eylül Askeri Darbesi bu yılda gerçekleşmiştir. İthal İkameci sanayileşmenin içine girdiği çıkmazdan kurtulmak için alınan 24 Ocak kararları zaman içerisinde yapısal bir değişimi Türkiye ekonomisine dikte etmiş, bu süreç 12 Eylül Askeri Darbesiyle uyulması zorunlu olan bir yükümlülüğe dönüşmüştür. Neoliberalizmin Türkiye’de kök salması için önemli bir aşama olan 12 Eylül Askeri müdahalesi bu süreçte dindar ve muhafazakâr kesimin neoliberalizmin temsilciliğini üstlenmesine müsaade etmiş, bu aktörler de zaman içerisinde iktisadi, siyasi ve kamusal alanda sisteme eklemlenmişlerdir. Turgut Özal’ın mimarı olduğu ve yapısal dönüşümün Anavatan Partisi (ANAP) tarafından gerçekleştirildiği 70’li ve 80’li yıllardaki gelişmelere odaklanan bu çalışma, iktisadi alandan toplumsal alana neoliberalizmin nasıl geliştiğine, 24 Ocak Kararları ile 12 Eylül Askeri Darbesi arasındaki ilişkinin boyutlarına ve bu sürecin aktörleri olan İslamcıların nasıl bir rol ifa ettikleri üzerinde durmaktadır.

January 24 Economic Stability Decisions with September 12 Military Coup Neoliberalism Alliance and the Role of Political Islam in the Process

1980 was a year Turkey witnessed antidemocratic experiences in economic and political sense in the history of the Republic. The January 24 Economic Stability Decisions and the September 12 military coup took place in this year. The January 24 Economic Stability Decisions taken in order to overcome the impasse of import substitution industrialization dictated structural changes to Turkey's economy in time. This process turned into a compulsory obligation with the September 12 military coup. September 12 military intervention, an important step for the establishment of neoliberalism in Turkey, allowed the religious and conservative to assume the representation of neoliberalism and these actors were articulated to the system in economic, political and public spheres. This study focuses on developments in the 70s and 80s when Turgut Özal was the prominent figure and the structural transformation was carried out by the Motherland Party (ANAP) under his leadership. In addition, the study tries to investigate how economic neoliberalism evolved from the economic sphere to the social sphere, the dimensions of the relationship between the January 24 Decisions and the September 12 military coup and the role of Islamists as actors in this process.

PDF

___

Akat, A. S. (1983). İktisadi Politikalar. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Edit. Murat Belge, İstanbul: İletişim Yayınevi. ss. 1090-1112.
Aren, S. (1986). 24 Ocak Programları ve Alternatifleri. İşbitiren Ekonomi, Liberalizm, Devlet Müdahalesi ve 24 Ocak. İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınevi.
Ataay, F. (2008). Neoliberalizm ve Muhafazakâr Demokrasi, 2000’li Yılllarda Türkiye’de Siyasal Değişimin Dinamikleri. Ankara: De Ki Yayınları.
Berksoy, T. (1987). 1980’lerde Dış Ekonomik İlişkiler. Bırakınız Yapsınlar Bırakınız Geçsinler, Türkiye Ekonomisi 1980-1985. Ankara: Bilgi Yayınevi. ss.131-158.
Bilgin, V. (1996). “Ordu, Siyaset ve Demokrasi”. Köprü Dergisi. Güz 1996.
Boğa, S. (2019). Makroekonomik ve Finansal Göstergelerle Gelişmekte Olan Ülke Krizleri. Ed. Gülgün Çiğdem-Semra Boğa. Multidisipliner Yaklaşımla İktisadi Kriz Olgusu. Cilt 2 içinde (ss.1-37). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Buğra, A. (2010). Devlet ve İşadamları. Çev. Fikret Adaman. İstanbul: İletişim Yayınları.
Cerny, P. G. (2008). Embedding Neoliberalism: The Evolution of a Hegemonic Paradigm. The Journal of International Trade and Diplomacy. 2 (1), Spring 2008: 1-46. https://www.researchgate.net/publication/253399605. (Erişim Tarihi: 20.11.2019)
Çavdar, T. (1983). Cumhuriyet Döneminde Türk İktisadi Düşüncesi. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Edit. Murat Belge. İstanbul: İletişim Yayınevi. ss. 1074-1084.
Duménil, G. - Lévy, D. (2015). Büyük Yol Ayrımı, Neoliberalizme Son Noktayı Koymak. Çev. Ayşen Gür. İstanbul: İletişim Yayınları.
Durgun, Ş. (2018). Modernleşme ve Siyaset, Ankara: A Kitap.
Dursun, Ç. (2002-2003). “Türkiye’de Askeri Darbelerin Simgesel Ekonomisi”. Doğu Batı Dergisi. Yeni Devlet Yeni Siyaset. Sayı 2. Kasım-Aralık-Ocak 2002-2003.
Eğilmez, M. (2018). Tarihsel Süreç İçerisinde Dünya Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Eğilmez, M. (2019). Değişim Sürecinde Türkiye, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sosyo-Ekonomik Bir Değerlendirme. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Gülalp, H. (1993). Kapitalizm, Sınıflar ve Devlet. Çev. Osman Akınhay, Abdullah Yılmaz. İstanbul: Belge Yayınları.
Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. Çev. Aylin Onacak. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Heper, M. (2015). Türkiye’de Devlet Geleneği. Çev. Nalan Soyarık. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Mardin, Ş. (1983). İslamcılık. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Edit. Murat Belge. İstanbul: İletişim Yayınevi. ss. 1936-1940.
Kazgan, G. (2009). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Keyder, Ç. (1983). İktisadi Gelişmenin Evreleri. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Edit. Murat Belge. İstanbul: İletişim Yayınevi. ss. 1065-1073.
Keyder, Ç. (2014). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kozanoğlu, H. (2008). Neoliberalizmin Gerçek 100’ü. Haz. Hayri Kozanoğlu, Barış Alp Özden, Nurullah Gür. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kuruç, B. (1987). Bırakınız Yapsınlar Bırakınız Geçsinler, Türkiye Ekonomisi 1980-1985. Ankara: Bilgi Yayınevi. ss.7-35.
Özdemir, H. (1993). Rejim ve Asker. İstanbul: İz Yayıncılık.
Özkazanç, A. (2013). Türkiye’nin Neo-Liberal Dönüşümü ve Liberal Düşünce. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Liberalizm Sayısı. Editörler: Tanıl Bora, Murat Gültekingil. Cilt 7. İstanbul: İletişim Yayınları. ss.634-657.
Selçuk, İ. (1986). 24 Ocak, Başlangıcın Sonu veya Sonun Başlangıcı. İşbitiren Ekonomi, Liberalizm, Devlet Müdahalesi ve 24 Ocak. İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınevi.
Sunay, C. (2010). Türk Siyasetinde Sivil-Asker İlişkileri, 27 Mayıs-12 Mart-12 Eylül ve Sonrası. Ankara: Orion Yayınları.
Şenses, F. - Taymaz, E. (2003). Unutulan Bir Toplumsal Amaç: Sanayileşme Ne Oluyor? Ne Olmalı? ERC Working Papers in Economics. 03/01 February 2003. ss.1-23. https://erc.metu.edu.tr/en/system/files/menu/series03/0301.pdf. (Erişim Tarihi:21.11.2019).
Türel, O. (2011). The Evolution of an International Financial Organisation: The World Bank, 1944-…, Critical Perspectives on the World Bank and the IMF. İstanbul: İstanbul Bilgi University Press.
Weber, M. (1998). Sosyoloji Yazıları. Çev. Taha Parla. İstanbul: İletişim Yayınları.
Yıldırım, E. (2016). Neoliberal İslamcılık, 1980-2015 İslamcıların Dünya Sistemine Entegrasyonu. İstanbul: Pınar Yayınları.