Türkiye-Rusya İlişkilerinde Enerjinin Rolü

İki bölgesel güç olan Türkiye ve Rusya'nın Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonraki dönemde ilişkilerini ağırlıklı olarak enerji projeleri üzerine geliştirme stratejileri, Kasım 2015'te Türkiye sınırını ihlâl eden Rus savaş uçağının düşürülmesi ile etkisini kaybetmiştir. Enerji tüketimi ihtiyacının sağlanmasında %95'lik oranla dışa bağımlı olan Türkiye'nin Rusya ile yaşadığı uçak krizi sonrasındaki gelişmeler, bir ülkenin enerji bağımlılığında karşılaşabileceği tehdidin ciddiyetini ortaya koymuştur. Yaşanan gelişmeler, Türkiye'nin enerji güvenliği için doğru çeşitlendirme politikası izlemesi gerektiğini bir daha kanıtlamıştır. Bu makalede, Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonraki dönemden günümüze kadar iki ülke ilişkilerinde enerji politikaları, tarihsel süreçte incelenmektedir. Ankara-Moskova ilişkilerinde enerji alanında Mavi Akım, Güney Akım ve Türk Akımı gibi ortak boru hatları projelerinden detaylı bir şekilde bahsedilmektedir. İki ülkenin Akkuyu nükleer santrali örneğinde nükleer enerji alanındaki işbirliği anlatılarak, uçak krizi ile iptal edilen projelerin hem ikili ilişkilere hem de bölgesel enerji güvenliğine etkisine değinilmektedir.

The Role of Energy in Turkey-Russia Relations

Being two important regional actors, Turkey and Russia have developed their bilateral relations mostly based on energy projects at post-Soviet period, which has been broken after the downing of Russian jet by Turkey. Turkey has great dependency on external resources about 95 percentage at its energy providing which is mainly supplied by Russia. The serious threat of undiversified energy imports from Russia emerged in Turkey following the crisis. Later developments proved that Turkey should follow energy diversification policy in order to provide its energy security. In this article, the place of energy issues of bilateral relations of these countries is examined with its historical background since the independence of Russian Federation following the collapse of the Soviet Union. The detailed information has been given about energy projects- such as Blue Stream, South Stream and Turkish Stream pipelines- within the bilateral relations between Ankara and Moscow. Furthermore, the cooperation of these two countries on nuclear energy has been given in the example of Akkuyu Nuclear Station. The influence of cancelling projects after shot downing of Russian jet by Turkey both to bilateral relations and regional energy security are examined.

PDF

___

GAZEL, Fırat, Mavi Akım: Avrasya'da Çözümsüzlüğün Öyküsü, Metis Yayınları, İstanbul 2004.

Web Kaynakçası

"Ankara dogovorilas s Moskvoy o pomoshi v soorujenii pervoy AES" (?????? ???????????? ? ??????? ? ?????? ? ?????????? ?????? ???), Izvestia, 13 Ocak 2010, http://izvestia.ru/news/464610 (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2016).

BOERSMA, Tim, "The Cancellation of South Stream is a Pyrrhic Victory, At Best", Bro- okings, 18 Aralık 2014, www.brookings.edu/blogs/up-front/posts/2014/12/18-south- stream-pipeline-boersma (Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016).

"Construction of First Power Unit of Akkuyu Nuclear Power Plant to End in 2019", Anado- lu Ajansı, 20 Ekim 2012, www.aa.com.tr/en/news/92528--construction-of-first-power- unit-of-akkuyu-nuclear-power-plant-to-end-in-2019 (Erişim Tarihi: 13 Mart 2016).

"Energy Supply Securıty Emergency Response of IEA Countries 2014", International Energy Agency, 22 Ekim 2014, www.iea.org/media/freepublications/security/Energ- ySupplySecurity2014_PART1.pdf, (Erişim Tarihi: 11 Mart 2016).

"Erdogan: Turecskiy potok bil otlojen ese do krizisa v otnoseniyax s RF" (???????: "???????? ?????" ??? ??????? ??? ?? ??????? ? ?????????? ? ??), RIANovosti, 05 Aralik 2015, http://ria.ru/world/20151205/1336512091.html (Erişim Tarihi: 10 Mart 2016).

"Gazprom Eksport Yabancı Ortağı Türkiye", Gazprom Eksport resmi web-sitesi, www. gazpromexport.com/en/partners/turkey/ (Erişim Tarihi: 11 Şubat 2016).

"Gazprom opredelil marsrut Turecskoqo potoka"(???????" ????????? ??????? "????????? ??????), Interfax, 27 Ocak 2015, http://www.interfax.ru/business/420435 (Erişim Tarihi: 07 Mart 2016).

"Gazprom: Türk Akımının Maliyeti 12,5 milyar $", BBC Türkçe, 10 Ağustos 2015, www. bbc.com/turkce/ekonomi/2015/08/150810_gazprom_turk_akimi_maliyet (Erişim Ta- rihi: 07 Ocak 2016).

"Güney Akım`ın Alternatifi Türk Akımı", Sputnik Türkiye, 08 Şubat 2015, http:// tr.sputniknews.com/trend/guney_akimin_allternatifi_turk_akimi/ (Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016).

"Neftegazoviy obmen: RF i Turcia ustupili drug drugu" (???????????? ?????: ?? ? ?????? ???????? ???? ?????"), RIANovosti, 06 Ağustos 2009, http://ria.ru/eco- nomy/20090806/179991677.html (Erişim Tarihi: 05 Şubat 2016).

"Novak podtverdil priostanovku peregovorov po Tureckomu potoku" (????? ?????????? ???????????? ??????????? ?? "????????? ??????"), Interfaks, 03 Aralık 2015, www. interfax.ru/business/483000 (Erişim Tarihi: 10 Ocak 2016).

"Novak: Rossia gotova k realizacii proekta Turecskiy potok" (?????: ?????? ?????? ? ?????????? ??????? ,,???????? ?????"), RIANovosti, 14 Ocak 2016, http://ria.ru/eco- nomy/20160114/1359582499.html (Erişim Tarihi: 12 Mart 2016).

"Rusya iki yıl önce üzerinde anlaşılan Mavi Akım kapasite artışını reddetti", Hürriyet, 9 Ekim 2015, www.hurriyet.com.tr/rusyadan-turkiyenin-talebine-ret-30270187 (Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016).

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Türkiye Cumhuriyetinde Akkuyu Sahası'nda Bir Nükleer Güç Santralinin Tesisine Ve İşletimine dair İşbirliğine İlişkin Milletlerarası Anlaşma, Resmi Gazete, Karar Sayısı 2010/918, 06 Ekim 2010, www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/10/20101006-6.htm (Erişim Tarihi: 10 Ocak 2016).

"Türkiye Rus boru hatlarından kurtulmaya çalışıyor" (?????? ???? ????? ?? ??????? ?????), Kommersant, 22 Mart 2016, http://kommersant.ru/doc/2943986 (Erişim Tari- hi: 24 Mart 2016).

"Ülkemizde Planlanan Nükleer Santral Projeleri", TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı resmi sitesi, www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Ulkemizde-Planlanan-Nukleer-Santral- Projeleri (Erişim Tarihi: 18 Mart 2016).

"Vladimir Putin Türkiye Başbakanı Erdoğan'la görüştü" (???????? ????? ?????????? ? ???????-????????? ?????? ???????? ??????? ?????????), Rusya Cumhur- başkanlığı resmi sitesi, 03 Aralık 2012 www.special.kremlin.ru/catalog/keywords/82/ events/17019 (Erişim Tarihi: 10 Şubat 2016).