Osmanlı Devleti'nden Günümüze Türk-Rus İlişkileri

Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerin geniş bir tarihî arka planı vardır. Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusya'sı döneminde her iki taraf, Balkanlar ve Kafkasya'nın egemenliği uğruna mücadele etmişlerdir. Millî mücadele döneminde, iki milletin de hem eski yönetimlere, hem de ortak işgalci devletlere karşı bir mücadele verdiğini görüyoruz. İkinci Dünya Savaşından sonra Sovyetlerin Türkiye üzerinde devam eden siyasal niyetleri Türkiye için tehdit oluşturmaktaydı. Türkiye; dış politika alanında, savaş sonrası Avrupa dengesinde meydana gelen boşluklardan yararlanarak Sovyet emperyalizmine karşı beklediği güvenliğe NATO'ya girmekle kavuştu. Putin dönemiyle birlikte Rusya ile Türkiye arasındaki siyasi, ticari ve ekonomik ilişkiler canlandı. Rusya'nın Suriye konusundaki tavrı ilişkilerin seyrini değiştirdi ve bir Rus uçağının Türkiye tarafından vurulmasıyla yeni bir sürece girildi. Bu çalışmada Türk-Rus İlişkileri tarihi gerçekler ışığında dönemlere göre incelenmiştir

Turkish-Russian Relations from the Ottoman period to the present

There is an extensive historical background between Turkey and Russia relations. In the period of the Ottoman Empire and Tsarist Russia, both sides struggled for territories of Balkan and Caucasus. In other words, there was an OttomanRussian power struggle in the Caucasus and Balkan in the long time. In the period of national struggle, these states fought against for not only old regime but also common occupying states and with this striving they started to recognize internationally. These two features and common similarities led to become an ally between two states. However, after World War II ongoing political intentions of Soviets over Turkey posed a serious threat for Turkey. The balance of power shifted in Europe after the war and Turkey took advantage from this instability. In this period Turkey became member of an international alliance called the North Atlantic Treaty Organization (NATO), therefore Turkey constituted a security against Russian threats. During Putin's reign, social, economical and political relations between Turkey and Russia have been revived but what Russia really think about Syria or another words, attitudes towards of Russia in terms of military engagement in Syria have changed relations them in a negative way. Shooting down of a Russian warplane by Turkey on its border paves the way to a new period. In this work, relations of Turks and Russian will be analysed in the light of historical facts according to period

PDF

___

ACAR, Kezban, Başlangıçtan 1917 Bolşevik Devrimi'ne Kadar Rusya Tarihi, Nobel Yay. İstanbul, 2004.

ARALOV, Semion İvanoviç, Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Anıları, (çev. Hasan Ali Ediz), Birey ve Toplum Yayınları, Ankara, 1985.

ARAS, Tevfik Rüştü, Atatürk'ün Dış Politikası, Kaynak Yay, İstanbul, 2003

ATAÖV, Türkkaya, ABD, NATO, Türkiye, Ankara, 1968.

ARMAOĞLU, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarih, İş Bankası Yayınları, Ankara, 1983.

ASLAN, Yavuz, Türkiye Komünist Fırkasının Kuruluşu ve Mustafa Suphi, TTK Yay, Ankara, 1997.

BAĞCI, Hüseyin, Türk Dış Politikasında 1950'li Yıllar, METU Press, Ankara, 2001.

BAZOĞLU, Sezer Duygu, "Turkish-Russian Relations: The Challenges of Reconciling Geopolitical Competition with Economic Partnership", Turkish Studies, Cilt: I, Sayı.1, 2000.

??????, ?.?, ???????????????? ???????????? ?????????? ?????????? ? ?????? ??????-???????? ????, ????????????? ??????????? ? ??????????: ????? ? ???????????: ??????? ? ????????? ?????????????? ??????-????????????? ???????? ???????????? ? ?????? II ???????????? ???????? ?????? ??????: Intelpress+, ??????, 2 ???? 2009.

BİLGE, A. Suat, Güç Komşuluk Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri 1920-1964, Türkiye İş Bankası Kültür Yay, Ankara, 1992. ?????????, ?.-?, ??????? ?.?, ??????? ????????????? ????????? 1945-2008, ????? ?????, ??????, 2010.

BİLGE, A. Suat, Güç Komşuluk Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri 1920-1964, Türkiye İş Bankası Kültür Yay, Ankara, 1992.

?????????, ?.-?, ??????? ?.?, ??????? ????????????? ????????? 1945-2008, ????? ?????, ??????, 2010.

??????, ?.?, ?? ??????? ????????-???????? ?????????. (1928-1929 ??), ???????? ???????? ???? ????????? ????. ??2. ?., ???????????? ?????, 1960, s.26.

CEBESOY, Ali Fuat, Moskova Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul, 1995.

ÇELİKPALA, Mitat, "1990'lardan Günümüze Türk-Rus İlişkileri", Avrasya Dosyası, Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt: XIII, Sayı.1, 2007.

?????????, ?.?, ???? ? ????? ????????????? ??????? ?? ??????? ???????? ???????? ?????????? ?? ??????????? ?????, ????? ??? "?????????????? ???????? ??? ??????" ??????????? ?? ????????? ?????? ??????? ???????? ???????????? ????, ??????, 2015.

??????????, ?.?, ?????? "???????? ?????" ???????-???????? ???????????? ? 1945-1950 ??. ? ???????? ???????????? ????????? ??????? ????????????? ?????????", ?????? - ????? ????????????? ?????????? ?????-?????????????? ????????????. ?????? No.2, 2010.

DEMİR, İsmail, "Tarihsel Perspektif Işığında Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu Arasındaki İlişkiler", Yönetim ve Ekonomi, Cilt: XXI, Sayı:2, 2014, (190-192)

DERİNGİL, Selim, Denge Oyunu İkinci Dünya Savasında Türkiye'nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayını, İstanbul, 2003.

DOSTER, Barış, "Arap Baharı Özelinde Rusya'nın Suriye Politikası", Arap Baharı ve Suriye, (Ed. Barış Adıbelli), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2012.

DOĞANAY, Rahmi, "Milli Mücadele Döneminde Türkiye, Sovyet Rusya ve İtilaf Devletlerinin Kafkas Politikaları", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: XIX, Sayı: 2, 2009, (279-298).

GEGİLİLİ, Ali, Yükseliş ve Düşüş (1945-1973), Altın Kitap Yayınevi, İstanbul, 1981.

GÖKAY, Bülent, Bolşevizm ve Emperyalizm Arasında Türkiye 1918-1923, Tarih Vakfı Yurt Yay, İstanbul, 1998.

SANDER, Oral, Türk - Amerikan İlişkileri 1947 - 1964, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 427, Ankara,1979, (149-154)

SARAY, Mehmet, Atatürk'ün Sovyet Politikası, İstanbul, 1990.

SARAY, Mehmet, Türk-Rus Münasebetlerinin Bir Analizi, MEB Yayınevi, İstanbul, 1998.

SEYİDOĞLU, Halil, Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, Güzem Can Yayınları, İstanbul, 2002.

SONYEL, Salahi, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, II, TTK Yay, Ankara, 1991.

ŞİMŞİR, Bilal N., Lozan Telgrafları 1922-1923, TTK Yay. C.I, Ankara, 1990.

ŞİMŞİR, Bilal N., "1878-1918 Yıllarında Türk-Rus İlişkileri", Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl (1492-1992) Sempozyumu, Ankara, 1992.

TAŞHAN, Seyfi, Türkiye'nin Savunması İçinde Türkiye'nin Tehdit Algılamaları, Dış Politika Enstitüsü Yay, Ankara, 1987.

TÜRK, Atilla, "İslam Komünizmleri", Tarih ve Toplum Dergisi, Cilt: XXI, S.65, Mayıs 1989.

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, TTK Yay, Cilt: IV, Ankara, 2011.

WEİSBAND, Edward, 2. Dünya Savası ve Türkiye, Örgün Yay, İstanbul, 2002.

YERESİMOS, Stefanos, Türk Sovyet İlişkileri, Boyut Yayın Grubu, İstanbul, 1979.

YILMAZ, Salih, Rusya Neden Suriye'de?, Yazar Yayınları, Ankara 2016, 351 s.

Cumhuriyet Gazetesi, 9 Mayıs 1945, s.1.

Cumhuriyet Gazetesi, 10 Temmuz 1948, s. 3.

WEB Kaynakçası

İvanov: Rossiya vvodit v Siriyu voyska v natsıonalnıh interesah, http://www.mk.ru/ politics/2015/09/30/ivanov rossiya-vvodit-v-siriyu-voyska-v-nacionalnykh-interesakh. html (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2015).

Nazarbayev prizval rassledovat kruşeniye rossiyskogo SU-24, http://news.rambler.ru/ world/32076206/?track=latest_newslist (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2015).

Putin'in basın toplantısındaki konuşmasının tamamı için bkz. https://www.youtube. com/watch?v=ZpAl1oQoFno (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2015).

Putin'in Rusya Federal Meclis üyelerine yaptığı konuşma için bkz. http://tr.sputniknews. com/rusya/20151203/1019440722/putin-federal-meclis.html (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2015).

Putin'in "Valday" kulübünde yaptığı konuşma için bkz. video. http://rusevik.ru/ news/326941 (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2015).

Rusya'nın 3 şartı var. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dunya/447673/Rusya_ nin_3_sarti_var.html (Erişim Tarihi: 16 Aralık 2015).

Rusya'nın 2020 Güvenlik Strateji Belgesi için bakınız: http://static.kremlin.ru/media/ events/files/ru/l8iXkR8XLAtxeilX7JK3XXy6Y0AsHD5v.pdf (Erişim Tarihi: 6 Ocak 2015).