Türkiye -Rusya İlişkilerinde Dağlık Karabağ Sorunu: Çözüm Yolunda Engeller ve Öngörüler

Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ İhtilafı, Güney Kafkasya'da güvenlik ve istikrarın önündeki en büyük engellerden biridir. Ermenistan-Azerbaycan çatışması yirmi yıl önce başlamasına rağmen bu çatışmanın hâlline yönelik henüz bir çözüme varılamamış ve yakın bir gelecekte de varılması beklenmiyor. Bu zamana kadar iki taraf arasında, sözüm yolunda bir barış gerçekleşememiştir. Sorunun çözümü diğer devletlere emanet edilmiş ve süreç AGİT Minsk Grubu tarafından yürütülmektedir. Başarısız barış görüşmeleri sonucunda, Azerbaycan'ın işgâl edilen topraklarını geri almak amacıyla askerî güç kullanması, kaçınılmaz gözükmektedir. Bakü, enerjiden elde ettiği gelir sayesinde, düzenli olarak askerî harcamalarını artırmaktadır. Azerbaycan'ın ekonomik ve askeri olarak güçlenmesi bölgedeki güç dengesini değiştirmektedir.Azerbaycan tarafı bu noktada Rusya'yı en önemli faktör olarak hesaba katılmalıdır.Bu makalede sorunun çözümüne yönelik Azerbaycan'ın stratejik vizyonunu açıklanmaktadır.

Nagorno-Karabakh Conflict in Turkey-Russia Relations: Obstacles To Resolution, Analysis Of Use Of Force, Forward-Looking Predictions

Armenia-Azerbaijan, Nagorno-Karabakh conflict is one of the greatest obstacles to security and stability in the South Caucasus. Despite the fact that the ArmeniaAzerbaijan conflict started twenty years ago there is no resolution for this conflict and the one is not expected in the near future. There has not been commitment to peace between two sides and the solution for this problem has been entrusted to the states and the process is accelerated by the OSCE Minsk Group. Azerbaijan is not satisfied with the current status quo. As a result of failed peace talks, Azerbaijan has been emphasizing of using military force in order to seize occupied territories. Thanks to the income from the energy, Baku increases its military spending on a regular basis. Economic and military strengthening of Azerbaijan changes the balance of power in the region. At this point the most important factor to take into account for Azerbaijan is Russia. The current article describes Azerbaijan's strategic vision for conflict resolution.

PDF

___

AGAYAN, Ç. P., Rol Rossii v İstoriçeskih Sudbah Armyanskogo Naroda (k 150 Letiyu Priso- yedineniya Vostoçnoy Armenii k Rossii). Moskova 1978.

ALİYEV, Ali, Elince Yaddaşı. Bakı 2004.

ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1990), Ankara 1991.

ASLANLI, Araz, "Ermenistan'ın Azerbaycan Topraklarını İşgali Sorununun Hukuki Boyutu: Azerbaycan'ın Meşru Müdafaa Hakkı Devam Ediyor mu?", Ermeni Araştırmaları Dergi- si, Sayı: 9, Ankara 2003.

AVETİSYAN, Rafael, Armeniya v Strukture Sovremennıx Mejdunarodnıx Otnoşeniy Kav- kazskogo Regiona, Sankt-Peterburg 2011, Tema Dissertatçii i Avtoreferata po VAK 23.00.04, http://www.dissercat.com/content/armeniya-v-strukture-sovremennykh- mezhdunarodnykh-otnoshenii-kavkazskogo-regiona.

AYDOĞAN, Metin, Bitmeyen Oyun: Türkiye'yi Bekleyen Tehlikeler, İstanbul 2003.

BLANDY, C. W., Azerbaijan: Is War Over Nagorny Karabakh a Realistic Option?, Advanced Research and Assessment Group, Caucasus Series 08/17. Defence Academy of the United Kingdom 2008.

BRZEZİNSKİ, Zbiqniew, Büyük Satranç Tahtası: Amerika'nın Önceliyi ve Bunun Jeostrate- jik Gerekleri. İstanbul 1998.

BRZEZİNSKİ, Zbiqniew, Stratejik Vizyon: Amerika ve Küresel Güç Buhranı, İstanbul 2012.

CABBARLI, Hatem, "Ermenistan-Rusya İlişkileri veya Rusya'nın Bir Eyaleti "Bağımsız Erme- nistan"", Ermeni Araştırmaları Dergisi, ASAM Yayınları, Ankara 2004.

CHİTADZE, Nika, "Gürcistan-Rusya Savaşının Ardından Güney Kafkasya'da Güvenlik", Türk Dış Politikası. Uluslararası III. Türk Dış Poltikası Sempozyumu Tebliğleri, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Yayınları, Ankara 2009.

CORNELL, Svante, "Small Nations and Great Powers, A Study of Ethnopolitical Conflict In The Caucasus", Ricmond, Surrey, Curzon 2001.

ÇAKMAK, Haydar, "Avrupa Güvenliği ve Türkiye", Türk Dış Politikası, Uluslararası III Türk Dış Politikası Sempozyumu Tebliğleri, USAK Yayınları, Ankara 2009.

ÇAŞIN, Mesut, "İran Silahlı Kuvvetleri", Avrasya Dosyası, Cilt: 2, Sayı: 1, Ankara, 1995.

ÇİMEN, Ali, Göğebakan, Göknur, Tarihi Değiştiren Savaşlar, İstanbul 2009.

DAVUTOĞLU, Ahmet, Stratejik Derinlik: Türkiye'nin Uluslararası Konumu. İstanbul 2010.

DEKMEJİAN, R. H., Soviet-Turkish Relations and Politics in the Armenia SSR, Soviet Stu- dies, vol. 19, No: 4, April, 1968

DUGİN, Aleksandr, Rus Jeopolitiği Avrasyacı Yaklaşım, İstanbul 2004.

ELNUR, Aslanov, Devletin Düşmanları Barede, Yahut Prezidentin Konuşmasında Dair Sözar- dı, http://www.gun.az/tribune/56526.print

FRİEDMAN, George, Gelecek 10 Yıl. İstanbul 2011.

FUKUYAMA, Frensis, Konets İstorii i Posledniy Çelovek. Moskva 2004.

GÜL, Nazmi-Gökçen Ekici, "Azerbaycan ve Türkiye ile Bitmeyen Kan Davası Ekseninde Ermenistan'ın Dış Politikası", Avrasya Dosyası, Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araş- tırmalar Dergisi, Azerbaycan Özel, Cilt: 7, Sayı: 1, Ankara 2001.

GÜL, Nazmi-Gökçen Ekici, "Ortak Tehdit Algılamaları Ve Stratejik İttifaklığa Doğru İlerleyen İran-Ermenistan İlişkileri", Stratejik Analiz, Cilt: 2, Sayı: 22, İstanbul 2002.

HABİBBEYLİ, Erestü, Sivilizasyonların Kesişmesinde Türk Dünyası, Bakı 2011.

HASANOV, Ali, Çağdaş Uluslararası İlişkiler ve Azerbaycan'ın Dış Politikası, Bakü, 2005.

HİLLENBRAND, Kerol, Krestovıye Poxodı. Vzglyad s Vostoka: Musulmanskaya Perspekti- va, Moskva 2008.

HOLTOM, Paul, "Trends in International Arms Transfers 2011", SIPRI, March 2012, http:// books.spri.org/files/FS/SIPRIFS1203.pdf, (Erişim Tarihi: 13.09.2012), http://www. dissercat.com/content/problema-uregulirovaniya-konflikta-v-nagornom-karabakhe- i-rol-mezhdunarodnykh-organizatsii.

HUNTİNGTON, Samuel P., Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulma- sı, İstanbul 2005.

İBRAHİMLİ, Haleddin, Değişen Avrasya'da Kafkasya. ASAM Yayınları, Ankara 2001.

İBRAHİMOV, Rövşen, "Dağlık Karabağ Sorununun Uluslararası Hukuk Açısından Değerlen- dirilmesi", Karabağ: Bildiklerimiz ve Bilmediklerimiz, Kafkaz Üniversitesi Beynelhalk Münakaşaları Araştırma Merkezi, No: 002, Bakü 2010.

İSMAYILOV, Elnur, "Türkiye-Ermenistan Münasebetleri Kontekstinde Dağlık Karabağ Mü- nakaşası", Karabağ: Bildiklerimiz ve Bilmediklerimiz, Kafkaz Üniversitesi Beynelhalk Münakaşaları Araştırma Merkezi, No: 002, Bakü 2010.

JAROSİEWİCZ, Aleksandra, Krzysztof Strachota, "Nagorno-Karabakh-conflict unfree- zing" Center for Eastern Studies, p.6, http://www.osw.waw.pl/en/publikacje/osw- commentary/2011-10-26/nagornokarabakh-conflict-unfreezing, 18.09.2012). (Erişim Tarihi:

KANTARCI, Şenol, "Tarihi Boyutuyla Ermeni Sorunu: Başlangiçtan Lozan'a", Ermeni Soru- nu El Kitabı (genişletilmiş ikinci baskı), Ankara 2003.

KASIM, Kamer, "Origins and Consequences of the Karabakh Conflict", Basic Principle for the Settlement of the Conflicts on the Territories of the GUAM States, 15-16 April 2008.

KASIM, Kamer, "Türkiye'nin Kafkasya Politikası: Fırsatlar ve Güvenlik Problemleri" , Türk Dış Politikası Uluslararası III. Türk Dış Poltikası Sempozyumu Tebliğleri, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Yayınları, Ankara 2009.

KAŞGARLI, Mehlika, "Haçlı Seferleri ve Ermeniler", Türk-Ermeni İlişkileri. 21. Yüzyıla Gi- rerken Tarihe Dostca Nakış, Ankara 2000.

KAZİMİROV, Vladimir, Mir Karabahu. Posredniçestvo Rossii v Uregulirovanii Nagorno- Karabahskogo Konflikta, Mejdunarodnıye Otnoşeniya, Moskva 2009.

KENJETAEV, Marat, "Oboronnaya Promışlennost Respubliki Armeniya", http://cast.ru/ russian/publish/1997/oct-dec/1.html.

KIRPIK, Güray, "Birinci Haçlı Seferinde ve Kurtuluş Savaşı'nda Türk-Ermeni-Fransız Müna- sebetlerinin Benzer Yönleri", Turkish Studies, International Periodical For the Langua- ges, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/4 Summer 2008.

KOCAMAN, Ömer, "ABD ve İsrail Azerbaycan'dan Yardımmı Umuyorlar", http://www.turk- sam.org/tr/yazilar.asp?kat=5&yazi=788.

KOÇARYAN, Robert, "İskat Vıgodu v Sglajivanii Protivoretçiy", Mejdunarodnaya Jizn, No: 2 2003.

KUZİK, Boris, Yakovets, Yuriy, Tsivilizatsii: Teoriya, İstoriya, Dialog, Buduşyeye. İnstitut Ekonomiçeskih Strategiy, T. 1, Moskva 2006.

QASIMLI, Vüsal, Şiriyev, Zaur, Veliyeva, Zülfiye. İran-Ermenistan İlişkileri, Jeopolitik Ger- çeklik Versus Siyasi İddialar. Bakü 2011.

QASIMOV, Musa, Azerbaycan'ın Xarici Siyaseti (Konsepsiya Meseleleri). Bakı 1997.

QULUZADE, Vefa, Geleceğin Ufukları. Bakı 1999.

LİPRANDİ, A. P. Kavkaz i Rossiya, Xarkov 1911.

MALIŞEVA, Dina, "Problemı Bezopasnosti na Kavkaze", http://www.ca-c.org/online/2001/ journal_rus/cac-01/05.malishr.shtml.

Mejdunarodnıh Organizatçiy", Moskva, 2011, Tema Dissertatçii i Avtoreferata po VAK 23.00.04,

YAVİ, Ersal, 1856-1923 Emperyalizm Kıskacında Türkler, Ermeniler, Kürtler, İzmir 2001.

YENİKOLOPOV, İ. K., Griboyedov i Vostok, Aypetrat, Erevan 1954.

YILMAZ, Salih, "Birinci Dünya Savaşı Öncesi ve Sonrasında Türkler ile Büyük Devletlerin Si- yasetleri", TYB Akademi Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 11, Ankara, 2014.

YILMAZ, Salih, "Birinci Dünya Savaşı'nın 100. Yılında Ermeni Sorunu, Tehcir ve Pontus So- rununa Genel Bakış", Yeni Türkiye Dergisi, Ermeni Meselesi Özel Sayısı, Cilt. IV, Sayı: 63, Ankara, 2014.

YOSHİMURA, Takayuki, "Some Arguments on the Nagorno-Karabakh History", http://srch. slav.hokudai.ac.jp/coe21/publish/no18/3_yoshimura.pdf, (Erişim Tarihi: 16.01.2012).

ZARRİNKUB, Abdol Hoseyn, İslamskaya Tsivilizatsiya, Andalus, Moskva 2004.

Web Kaynakçası

"Azerbaijan and Armenia: Peace prospects, Military Realities&the Role of the Armenian Diaspora", Caspian İnformation Center, No: 16, October 2011, pp. 1-2. http://www.caspi- aninfo.com/wp-con-tent/uploads/2011/10/OP-No: 16-Armenia-and-Azerbaijan-Peace- Prospects-Military-Realities-and-the-Role-of-the-Armenian-Diaspora.pdf, (Erişim Tari- hi: 30 Nisan 2012).

Azerbaycan Respublikasının Herbi Doktrinası, Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi, 08 Haziran 2010. http://meclis.gov.az/?/az/law/183#comment (Erişim Tarihi:24 Şubat 2016).

Eho Moskvı/Peredaçi/İntervyu/Çetverg, 27.01.2011, Serj Sarkisyan, Prezident Armenii, http://www.echo.msk.ru/programs/beseda/744902-echo.phtml (Erişim Tarihi:24 Şu- bat 2016).

Ermeni Politologlar: "İran'la Müharebe Başlayacağı Tegdirde Gerb Dağlık Karabağ Mü- nakaşasını Herbi Yolla Hell Etmek Üçün Azerbayacan'a Yaşıl Işıg Yandıracag", http:// az.apa.az/news.php?id=265501. (Erişim Tarihi:24 Şubat 2016).

http://www.enerjigunlugu.net/icerik/17908/doc-ismayil-azeriermeni-catismasi-tanapi- etkiemez.html#.VwLQzA-w89n.twitter(Erişim Tarihi: 06 Nisan 2016).

Natsionalnoe Sobranie Armenii Ratifitçirovalo Ustav Organizaçii Dogovora o Kollek- tivnoy Bezopasnosti, http://www.newspb.ru/allnews/155192. (Erişim Tarihi:24 Şubat 2016).