Küresel ve Bölgesel Gelişmeler Işığında Dağlık Karabağ Sorunu

Bu çalışmada Türkiye-Ermenistan ve Türkiye-Azerbaycan ilişkileri açısından önemli bir yere sahip olan Dağlık Karabağ Sorunu'nda bölgesel ve küresel gelişmelerin etkileri ele alınacaktır. Bu çerçevede ilk olarak Karabağ Bölgesi'nin tarihsel süreçte geçirmiş olduğu değişim ve dönüşüm ele alınacaktır. Daha sonra Osmanlı İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği döneminde Karabağ Bölgesi'nde yaşanan gelişmelere kısaca değinildikten sonra güncel gelişmeler ışığında, özellikle de Türkiye-Rusya Federasyonu (RF) arasında yaşanan uçak krizinin TürkiyeErmenistan ilişkileri ve Dağlık Karabağ Sorunu'nu nasıl etkilediği değerlendirilecektir. Çalışmada genel hatlarıyla küresel ve bölgesel gelişmelerin doğrudan ve dolaylı olarak Türkiye-Ermenistan ve Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerine etkileri ve Dağlık Karabağ Sorunu'na yansımaları üzerinde durulacaktır.

Nagorno-Karabakh Problem In The Light Of Global And Regional Developments

In this study we will going to analyze the impact of regional and global developments on the Karabakh problem which has an important place in terms of the relations between Turkey and Azerbaijan and the relations between Turkey and Armenia. In this regard; we will first discuss the historical change and transformation in the Karabakh region. Secondly; after briefly mentioning the developments in the region during the Ottoman Empire and the Soviet era; we will especially focus on the warplane crisis between Russia and Turkey and its impact on the relations between Turkey and Armenia and the Karabakh problem. In this study; both direct and indirect impacts of regional and global developments on the relations between Turkey and Armenia, Turkey and Azerbaijan and the Karabackh problem will be analyzed in general terms.

___

ALİYEV, Toğrul., Dağlık Karabağ Sorunu ve Uluslararası Örgütler, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2006, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

ASKER, Ali, "Kafkasya'daki Silahlanma: Rusya-Türkiye İlişkilerinin Neresinde?", 21. Yüzyıl, Ekim 10, Sayı 22, Ankara, 2010, s.21-28.

ASLAN, Betül., I. Dünya Savaşı Esnasında "Azerbaycan Türkleri'nin "Anadolu Türkleri"ne "Kardeş Kömeği (Yardımı)" ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2000.

ASLANLI, Araz., "1828 Yılından Sonra Karabağ Topraklarında İdari Değişiklikler", Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ İhtilafı: Bölgesel Barış ve Güvenliğe ve Komşuluk İlişkilerine Bir Tehdit, AVİM Yayınları, Ankara, 2014, s.1-96.

BAKAN, Mustafa., "Milli Mücadele Yıllarında Elviye-i Selase ve Batum" Turkish Studies, Volume 3/7 Fall, 2008, s.745.

BİLGE, Müfti., Osmanlı Çağında Kafkasya 1454-1829 (Tarih-Toplum-Ekonomi), İstanbul, 2012.

GÖKÇE, Mustafa, "Yukarı Karabağ Sorunu ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme", Turkish Studies, Volume 6/1 Winter 2011, ss.1111-1126.

GÖMEÇ, S., Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 1999.

HEKİMOĞLU, Mehmet Merdan., "Self-Determinasyon Hakkı Bağlamında Dağlık Karabağ Sorunu", Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt. 11, Sayı. 41, ss. 103-121.

İMANBEYLİ, Vügar., "Uçak Krizi" ve Türkiye-Rusya İlişkileri", SETA Perspektif, Sayı:119, Aralık 2015, s.1-6.

JOHNSON, L. Jerry., Crossing Borders - Confronting History: Intercultural Adjustment in a Post Cold War World, University Press of America, Lanham, 2000.

KALANKATUATCY, Movses., The History of the Caucasian Albanians, Oxford University Press, London, 1961.

KARABAĞÎ, Mirza Cemal Cavanşir., "Karabağ Tarihi" (Çev. Muhammet Kemaloğlu), Hikmet Yurdu, Yıl: 7, C: 7, Sayı: 14, Temmuz - Aralık, 2014/2, ss.209-253.

LÜTEM, Ömer Engin., "Ermenistan: 2015 Bilançosu", Avrasya İncelemeleri, 2015 Yıllık Rapor, AVİM Yayınları, Ankara, 2016.

MAMEDOVA, F., Politicheskya istoriya i istoricheskaya geografiya Kavkazskoy Albanii, Baku, «Elm», 1986.

MUSTAFAYEV, Beşir., "Sovyetler Döneminde Rusya'nın Dağlık Karabağ Politikası", Karadeniz Araştırmaları, Güz 2013, Sayı 39, ss.53-68.

ÖZDAL, Barış "Orta Asya ve Kafkaslarda Bölgesel İhtilaflar", Ed: Hulisi Kılıç, Elif Toprak, Orta Asya ve Kafkaslarda Siyaset, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2012, s.196-219.

PAŞAYEVA, Dr. Gulçen; BAĞİROVA Dr. Irada; MAKİLİ-ALÍYEV Dr. Kamal; MEHDÍYEV Dr. Ferhad., "SSCB'de Yarı-Özerkliğin Hukuki Durumu: Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Örneği", Uluslararası Suçlar ve Tarih, 2013, Sayı: 14, ss.69-103.

SARINAY, Yusuf., "Osmanlı Arşivlerinde Karabağ", Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ İhtilafı: Bölgesel Barış ve Güvenliğe ve Komşuluk İlişkilerine Bir Tehdit, AVİM Yayınları, Ankara, 2014.

TAŞKIRAN, Cemalettin., Geçmişten Günümüze Karabağ Meselesi, Ankara, Genel Kurmay Basımevi, 1995.

VALİYEV, Elvin., XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Güney Kafkasya: Osmanlı, Safevi ve Rusya Kıskacında, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yeni Çağ Tarihi Bilim Dalı, Konya, 2014, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

Vremennoye soglasheniye armyan Nagomogo-Karabakha s Azerbaydjanskim Pravitelstvom, 26 avgusta 1919 g., parag. 2 // K istorii obrazovaniya NKAO Azerbaycanskoy SSR, Sbomik dokumentov i materialov, Baku, 1989.

YILMAZ, Salih, "Birinci Dünya Savaşı Öncesi ve Sonrasında Türkler ile Büyük Devletlerin Siyasetleri", TYB Akademi Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, sayı:11, Ankara, 2014, s. 11-35.

YILMAZ, Salih, "Birinci Dünya Savaşı'nın 100. Yılında Ermeni Sorunu, Tehcir ve Pontus Sorununa Genel Bakış", Yeni Türkiye Dergisi, Ermeni Meselesi Özel Sayısı, Cilt IV, Sayı:63, Ankara, 2014, s. 2837-2854.

YÜCE, Çağrı Kürşat., Kafkasya ve Orta Asya, Enerji Kaynakları Üzerinde Mücadele, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2006.

Gazeteler

"Agit Minsk Grubundan "Karabağ" Açıklaması", www.sondakika.com, 5 Nisan 2016.

A Haber, 25 Aralık 2015.

Alin Ozinian, "Karabağ'daki çatışmalar masaya güçlü oturabilmek için", Agos, 21 Aralık 2015.

"Azerbaycan'dan flaş Rusya Türkiye açıklaması", İnternet Haber, 7 Kasım 2015.

"Azerbaycan'dan Türkiye-Rusya açıklaması", Yeni Şafak, 2 Şubat 2016.

"Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Karabağ mesajı", www.ensonhaber.com, 4 Nisan 2016.

Nazım Cafersoy, "Azerbaycan'ın Ateşkes Kararı ve İlk Sonuçları", Haberanaliz, 3 Nisan 2016.

Nerdun Hacıoğlu, "Rusya'da gerilim artırıcı çıkış: 1921 Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması'ndan çekilelim", Hürriyet, 8 Şubat 2016.

Orhan Gaffarlı, "Karabağ'da Savaş Neden Tekrar Başladı", www.kazakkultur.org, 4 Nisan 2016.

"Rus Gazıyla Savaş", Star, 25 Aralık 2015.

"Rus pilotu öldüren Alparslan Çelik neden tutuklandı", www.habervitrini.com , 5 Nisan 2016.

"Rusya ve ABD hemfikir: Karabağ'daki gerilimi 'dış aktörler' körüklüyor", www. sputniknews.com, 4 Nisan 2016.

"Ermenistan Tarım Bakanı: Türk-Rus Krizi İhracatımız İçin Fırsat", Haberler, 27 Kasım 2015.

"Karabağ'da gerilim tırmanıyor: 2 ülke devreye girdi", www.sputniknews.com, 3 Nisan 2016.

"Milletvekili: Rusya-Türkiye krizi, Dağlık Karabağ çatışması üzerinde doğrudan etkide bulunmaz", News.am, 02.12.2015.

PKK'yı Dağlık Karabağ'a Rusya Yerleştiriyor", Gün Seher, www.byegm.gov.tr, 15 Mart 2016.

Sevil Nuriyeva, "PKK'nın Yukarı Karabağ'a yerleştirilmesi kime yarar?", Star, 13 Mart 2016.

"TBMM Dışişleri Komisyonu 'Ermenistan'ı Kınama Ortak Bildirisi' Yayınlandı", www. sondakika.com, 5 Nisan 2016.

"Türk-Rus krizi, Karabağ tansiyonunu yükseltti", Haberrus, 27 Aralık 2015.

Varduhi Balyan, "Türkiye-Rusya gerginliği Ermenistan'ı da olumsuz etkiler", Agos, 30 Kasım 2015.