Türkiye ve Rusya'nın Batı Sorununa İki Farklı Yaklaşım: Kemal Tahir ve Dostoyevski'nin Görüşleri Arasında Bir Karşılaştırma

Kemal Tahir ve Dostoyevski'nin görüşleri arasındaki benzerlikler, her iki yazarın da Batı sorununu toplumlarının en temel sorunu olarak görmelerinden kaynaklanır. Kemal Tahir ve Dostoyevski'nin yazdıklarında Batı sorunuyla ilgili birçok ortak tema saptamak mümkün olmakla birlikte, bu soruna yaklaşımları aslında birbirinden oldukça farklıdır. Dostoyevski Rus toplumunun Batı'dan farklılığını idealist bir felsefî yaklaşımla düşünceler, idealler ve inançlar temelinde açıklarken, Kemal Tahir, toplumsal ve ekonomik yapılar ve mülkiyet ilişkilerindeki ayrım üzerinde durur. Dostoyevski Batılılaşmanın yol açtığı düzen sorununa dinin bir çözüm getireceğini ileri sürerken, Kemal Tahir Osmanlı devlet geleneğinin ,düzeni ve adaleti sağlamadaki rolünü vurgular. Dostoyevski, maneviyatçı bir sosyalizm önerirken, Kemal Tahir Doğulu özellikleriyle tanımladığı devletçi bir sosyalizmi savunur.

A Comparison between Kemal Tahir and Dostoevsky with Special Reference to the Western Question in Turkey and Russia

The similarities between the thoughts of Kemal Tahir and Dostoevsky result from the fact that they both have seen the Westernization as the most fundamental problem of their nations. Although it is more than possible to detect some common themes in the writings of Kemal Tahir and Dostoevsky, their approaches to the Western question differ widely from each other. Dostoevsky's distinction between the Russian society and the European West is based on thoughts, ideals and beliefs, reflecting his idealist philosophical approach. However, Kemal Tahir focuses on the social and economical structures and the property relationships in order to outline the main dissimilarities between the Ottoman-Turkish society and the West. Dostoevsky's solution to the problem of order rising from the Westernization is religion. On the contrary, Kemal Tahir emphasizes the role of the Ottoman State tradition in maintaining the order and justice. As a final solution to the Westernization problem Dostoevsky proposes a Russian socialism defined in religious terms. However Kemal Tahir proposes a statist Turkish socialism, emphasizing its Oriental roots.

PDF

___

ARSLAN, Mahmut, "Kemal Tahir ve Devlet Ana Üzerine Düşünceler", Edebiyatımızın Zirvesinden Üç İsim: Namık Kemal-Ahmet Hamdi Tanpınar-Kemal Tahir, (Haz. Kazım Yetiş), Elginkan Vakfı, İstanbul 2012, s. 441-51.

AYAS, Güneş, Dostoyevski'de Batı Sorunu: Rus Ruhu ve Evrensellik, Doğu Kitabevi, İstanbul 2010.

AYAS, Güneş, "Kemal Tahir ve Dostoyevski Üzerine Düşünceler", Türkiye'nin Ruhunu Anlamak, (ed. Kurtuluş Kayalı), İthaki Yayınları, İstanbul 2010.

AYAS, Güneş, "Toplumlararası İlişkilerde Rol Farklılığı Çerçevesinde Rus ve Türk Modernleşmesine Mukayeseli Bir Bakış", Sosyoloji Yıllığı 22, (ed. E. Eğribel ve U. Özcan), Doğu Kitabevi, İstanbul 2012, s. 207-24.

AYAS, Güneş, "Batı Sorunu Çerçevesinde Dostoyevski'de Türk ve Doğu Algısı", Avrasya İncelemeleri Dergisi, II/1, 2013, s. 247-69.

BERGEN, Lütfi, "Yerlilik Ekseninde Kemal Tahir", Hece Aylık Edebiyat Dergisi Özel Sayı: Türkiye'nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir, 181, 2012, s. 109-130.

BOZDAĞ, İsmet, Kemal Tahir'in Sohbetleri, Emre Yayınları, 1995, İstanbul.

COŞKUN, Sezai, "Kemal Tahir'in Tarihi Romanlarının Kaynakları", Edebiyatımızın Zirvesinden Üç İsim: Namık Kemal-Ahmet Hamdi Tanpınar-Kemal Tahir, (Haz. Kazım Yetiş), Elginkan Vakfı, İstanbul, 2012, s. 495-503.

ÇAĞAN, Kenan, "Kemal Tahir'in İdeoloji, İktidar ve Yakın Tarihe Bakışı", Hece Aylık Edebiyat Dergisi Özel Sayı: Türkiye'nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir, 181, 2012, s. 59-82.

DAŞÇIOĞLU, Yılmaz, "Dil ve İdeoloji: Devlet Ana'da Üslup Sorunları", Edebiyatımızın Zirvesinden Üç İsim: Namık Kemal-Ahmet Hamdi Tanpınar-Kemal Tahir, (Haz. Kazım Yetiş), Elginkan Vakfı, İstanbul 2012, s. 504-9.

DOSDOĞRU, Hulusi, Batı Aldatmacılığı ve Putlara Karşı Kemal Tahir, Tel Yayınları, İstanbul 1974.

DOSTOYEVSKİ, Fyodor, Karamazov Kardeşler, (çev. Leyla Soykut), Cem Yayınları, İstanbul 1988.

DOSTOYEVSKİ, Fyodor, Bir Yazarın Günlüğü, (çev. Kayhan Yükseler), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001.

DOSTOYEVSKİ, Fyodor, Cinler, (çev. Ergin Altay), İletişim Yayınları, İstanbul 2007.

DOSTOYEVSKİ, Fyodor, Suç ve Ceza, (çev. Ergin Altay), İletişim Yayınları, İstanbul 2008.

DOSTOYEVSKİ, Fyodor, Puşkin Konuşması, (çev. Tektaş Ağaoğlu), İletişim Yayınları, İstanbul 2009.

EĞRİBEL, Ertan, "Kemal Tahir ve Sosyalizm", Kemal Tahir'in 30. Ölüm Yıldönümü Anısına (Yay. Haz. E. Eğribel, U. Özcan), Kızıl Elma Yayınları, İstanbul 2003, s. 65-75.

GENCER, Bedri, İslam'da Modernleşme (1839-1939), Doğu Batı Yayınları, Ankara 2014.

MERİÇ, Cemil, Kırk Ambar Cilt 1 Rümuz-ül Edeb, İletişim Yayınları, İstanbul 2006.

SAŞA, Ayşe, Bir Ruh Macerası, Timaş Yayınları, İstanbul 2009.

SAŞA, Ayşe, Delilik Ülkesinden Notlar, Timaş Yayınları, İstanbul 2011.

SHINER, Larry, Sanatın İcadı, çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2010.

TAHİR, Kemal, Yol Ayrımı, Sander Yayınları, İstanbul 1971.

TAHİR, Kemal, Bozkır'daki Çekirdek, Bilgi Yayınları, Ankara 1972.

TAHİR, Kemal, Bir Mülkiyet Kalesi, Bilgi Yayınları, Ankara 1977.

TAHİR, Kemal, Notlar/Sanat Edebiyat 1, (Yay. Haz. Cengiz Yazoğlu), Bağlam Yayınları, İstanbul 1989.

TAHİR, Kemal, Notlar/Batılaşma, (Yay. Haz. Cengiz Yazoğlu), Bağlam Yayınları, İstanbul 1992.

TAHİR, Kemal, Notlar/Sosyalizm, Toplum ve Gerçek, (Yay. Haz. Cengiz Yazoğlu), Bağlam Yayınları, İstanbul 1992.

TAHİR, Kemal, Notlar/Osmanlılık-Bizans, (Yay. Haz. Cengiz Yazoğlu), Bağlam Yayınları, İstanbul 1992.

TAHİR, Kemal, Notlar/Çöküntü, (Yay. Haz. Cengiz Yazoğlu), Bağlam Yayınları, İstanbul 1992.

TAHİR, Kemal, Devlet Ana, Tekin Yayınları, İstanbul 2000.

TAHİR, Kemal, Yorgun Savaşçı, İthaki Yayınları, İstanbul 2006.

TAHİR, Kemal, Esir Şehrin İnsanları, İthaki Yayınları, İstanbul 2006.

TAŞDELEN, Vefa, "Kemal Tahir'in Medeniyet Anlayışı", Hece Aylık Edebiyat Dergisi Özel Sayı: Türkiye'nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir, 181, 2012, s. 15-25.

TERRAS, Victor, Dostoyevski'yi Okumak (çev. Z. Alpar), Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul 2010.

TÜRKER, Taşansu, "Karamazov Kardeşler'de Politik Sembolizm", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, LXI/3, 2006, s. 219-46.

WARD, Bruce K, Dostoevsky's Critique of the West: The Quest fort he Earthly Paradise, Wilfrid Laurirer University Press, Canada 1986.

YILMAZ, Salih-Cengiz Karataş, "Osmanlı Devleti'nin Kuruluşuyla İlgili Temel Görüşler ve Türk Romanından Hareketle Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Sürecine Tematik Bir Yaklaşım", TYB Akademi Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, sayı:10, Ankara, 2014, s. 75-108.