Çin Halk Cumhuriyeti'nde Dinî Yapı ve Müslüman Milliyetler

Çin Halk Cumhuriyeti, çok uluslu ve çok inançlı Mançu Çing imparatorluğunun ana sınırları üzerinde kurulmuş bir sosyalist halk cumhuriyetidir. ÇKP yönetimi sosyalist ideolojisine uygun olarak ülkedeki etnik, kültürel ve dini farklılıkları ka-bul ettiğini yasalarıyla belirtmiştir. Fakat Çin bürokrasi geleneği farklılıkların genelde Çin dili ve kültürü eksenin erimesini sağlar. Günümüzde Çin'de 56 mil-liyet ve çok çeşitli dini inanç grupları olduğu bilinse de ülkedeki tek partili rejim farklılıkların sürekli yaşayarak gelişmesini politik uygulamaları ile kısıtlamaya başlamıştır. Son yıllarda uygulamaya koyduğu tek dillilik ve tek kültürlülük po-litikaları ile ülkedeki farklılıkların Çin kültürü içinde erimesi sürecini hızlandır-mıştır.Bu makalede Çin Halk Cumhuriyetindeki dini yapı üzerinde durularak, Çin'de Müslümanlık ve Çin'deki 10 Müslüman milliyet hakkında genel bilgiler verilecek-tir. Ayrıca, Çin'deki Müslüman milliyetlerin kültürlerini yaşatma sürecinde kar-şılaştıkları sorunlara da değinilecektir.

Religion Structures and Muslim Nationalities in the People Republic of China

The People's Republic of China is a socialist people's republic founded on the main borders of the multi-national and multi-faith Manchu Qing empire. The administ-ration of CCP has stated in its laws that it accepts ethnic, cultural and religious differences in the country in accordance with its socialist ideology. But the tradi-tion of the Chinese bureaucracy in generally provides the melt down of differences in the axis of Chinese language and culture. Today, it is known that there are 56 nationalities and various religious belief groups in China, but the single party regime in the country has begun to restrict the development of differences by con-tinuous living with its political practices. The monolinguals and monoculturally policy that it has put forth in recent years have accelerated the process of dissemi-nation of differences in the country into Chinese culture.İn this article, it would be given general information about 10 Muslim nationa-lities who believe in Islam by focusing on the religious structure of the People's Republic of China. However, it would be addressed the problems encountered by the Muslim nationalities in the process of protecting their cultures in China.

PDF

___

ALLE`s, E., 2005. "The Chinese-speaking Muslims (Dungans) of Central Asia: a case of multiple identities in a changing context". Asian Ethnicities, 2005, 6 (2).
ARİENNE. M Dwyer, The Xinjiang Conflict: Uyghur identity, language policy, and political discourse. Policy Studies, 2005.
BAİ Shouyi/???, "Çin Müslümanlarının Tarihi Katkıları/??????????", Döngen Edebiyatı/????, 2007/4, ss. 65-68.
BECKETT, G. H., & Postiglione, G. A. (Eds.), China's Assimilationist Language Policy: The Impact on Indigenous/minority Literacy and Social Harmony (Vol. 9). Routledge, 2013.
BUMERYEM Abdulkerim, Çin Kaynaklarına Göre Taoizm, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011, Ankara.
CAPPELLETTİ, Alessandra, "Socio-economic disparities and development gap in Xinjiang: the cases of Kashgar and Shihezi", Edited by Anna Hayes ve Michael Clarke, Inside Xinji- ang Space, Place and Power in China's Muslim Far Northwest, Routledge, 2016.
CHANGHONG, Yue (???), Sheng, Laiyun (???) (2013). (Ed). Çin Milliyetler İstatistik Yıllığı/????????, Pekin: Çin İstatistik Yayınevi???????.
CLARKE, Michael, "China's "War on Terror" in Xinjiang: Human Security and the Causes of Violent Uighur Separatism", Terrorism and Political Violence, 2008, 20.2, ss.271-301.
DRU, Gladney, Muslim Tombs and Ethnic Folklore: Charters for Hui Identity. The Journal of Asian Studies, 1987, 46(3), ss.495-532.
Representing Nationality in China: Refiguring Majority/Minority Identities. The Journal of Asian Studies, 1994, 53(1), ss. 92-123.
DYER, S. R. K., "Muslim life in Soviet Russia: the case of the Dungans". Institute of Muslim Minority Affairs. Journal, 1980, 2(2), ss.42-54.;
Erkin Türkler, "Sincan: Çin'in Başarılı Algı Operasyonu", Türk Yurdu, Sayı 331, Mart 2015, ss. 27-28.
FRIEDRICHS, Jörg. "Sino-Muslim Relations: The Han, the Hui, and the Uyghurs", Journal of Muslim Minority Affairs, 2017, ss.1-25.
Gu Youshı (???) ve luo Shujie (???), Çin Etnografyası/?????? Heilongjiang Halk Neşriyatı/????????, 2003.
Ha Zhengli (???), "Döngenlerin Etnik Menşe Rivayetlerinin Temel Yapıları zerine/??? ?????????", Edebiyat-Tarih-Felsefe/???, 2006/2.
HANG, Meng (??), "Çin'deki Müslüman Nüfusun Dağılım Durumu Üzerine İnceleme/ ?????????????", Kuzeybatı Milliyetler Araştırmaları/??????, 2004/4, ss.76-96.
HO, Wai-Yip. "Mobilizing the Muslim minority for China's development: Hui Muslims, ethnic relations and Sino-Arab connections". Journal of Comparative Asian Development, 2013, 12.1, ss.84-112.
HOWELL, Anthony & FAN , C. Cindy, "Migration and Inequality in Xinjiang: A Survey of Han and Uyghur Migrants in Urumqi", Eurasian Geography and Economics, Vol. 52, No. 1, 2011, ss. 123.
HONG, Ding (??), Döngen Kültürü Araştırmaları/??????,Merkezi milliyetler üniversitesi yayınevi/?????????, 1999.
HONG, Ding (??) ve Zhang Guojie (???), 20. Yüzyılda Çin Müslümanları /????? ??, ???????, 2002.
HONGYAN, Peng (???), Sun, Qiuyun (???), "Çin'de Azınlık Sosyolojisinin İçeriği ve Yöntemi Üzerine -- Ma Rong'un Azınlık Sosyolojisi Araştırmaları Üzerine Tartışma/ ??????????????--????????????", Zhongnan Milliyetler Üniversitesi Dergisi (Beşeri ve Sosyal Bilimler) ????????, 2005/6.Sayı, ss. 22- 26.
JİANXİN, Zhou (???), "Döngenlerin Oluşumunda Karışık Evlilikler/????????? ???????", Merkezi Milliyetler Üniversitesi Dergisi/????????, 2001/3, ss.52-56.
JİNWEİ, Ma (???) ve Ma Lijuan (???), "1982-2010 yılları arasında Çin Döngenlerinde Demografik Değişim Araştırması/1982--2010 ?????????????", Northwest Population/????, 2016/3,ss. 47-50.
KARLUK, Abdürreşit Celil, "Tatar Türklerin Uygur Türklerindeki Cedit Eğitimine Etki ve Katkıları Üzerine", KIRIM, 2002, Sayı 36-40, Ankara, Sayfa: 30-37.
KARLUK, Abdurreşit Celil, "Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki Milliyetlerin Dağılımı ve Etno- Demografik Özellikleri", Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2009 Güz (11), ss.63-91.
KAMALOV, Ablet, "The Uyghurs as a Part of Central Asin Communality: Soviet Historiography on the Uyghurs", Situating The Uyghurs Between China And Central Asia , Ed.: Ildikó Bellér-Hann, M.Cristina Cesáro, Rachel Harris, Joanne Smith Finley, Ashgate Publishing Company, Angland, 2007.
KILIÇ, Filiz, "Kırgızistan'daki Dunganlar: Tarihleri, Göçleri, Yaşamları, Dil Durumları". Türkbilig/Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2013, 14(26), ss.1-26.
LİANG, Qi (??), Çin Medeniyet Tarihi/?????(II/?) , Huazcheng Neşriyatı/??? ??, 2001, Kanton.
LUMUMBA-Kasongo ve TUKUMBİ. "China-Africa relations: A neo-imperialism or a neo- colonialism? A reflection", African and Asian Studies, 2011, 10.2-3: ss.234-266.
MEYER, Patrik Kristof, Governing Muslim Minorities as Security Threats:The Case of the Uyghurs and the Concept of a New Chinese Nation, yayımlanmamış Doktora tezi, Robinson College, University of Cambridge, June 2012.
MİNGDA, Ma (???), Zhu Yuanzhang'ın Renklilere Ayrımcılığı/????????, Döngen Araştırmaları/????, 2006/1.
MCMİLLEN, Donald "Xinjiang And the Produnction and Construction Corps: A Han Organızation in a Non Han Region" The Australian Journal of Chinese affairs, 1981/6 P. 65-96;
MUKHERJEE, Kunal, "The Uyghur question in contemporary China", Strategic Analysis, 2010, 34.3, ss.420-435.
QİCHENG, Ma (???), Döngen Tarihi ve Kültürel hem Etnolojik Araştırmalar/????? ????????, Merkezi Milliyetler Üniversitesi Yayınevi/?????????, 2006.
RONG, Ma (??), "Çin'in Azınlıklar Sosyolojisi Araştırması Üzerinde" /????????? ??, Pekin Üniversitesi Dergisi /??????, 38?, ?5? /38.Cilt, 2001/5;
"Milliyetler İlişkisini Anlamanın Yeni Düşüncesi -- Azınlıklar Sorunun "Siyasisizleştirmesi"/ ??????????--???????"????" , Pekin Üniversitesi Dergisi /??? ???,?41????/41.Cilt, 2004/6. ss. 122-133;
Etnik Sosyoloji--Sosyolojideki Etnik Gruplar İlişkisi Araştırmaları/?????--???? ??????, Pekin Üniversitesi Yayınev/???????, 2004, Pekin.
QUAN chunhua (???), "Yuan Sülalesinin "Dört Tabaka Sistemi" üzerine /??"???? ??", Shijiqiao/???, 2008/8, ss.70-71.
RABALLAND, Gaël ve Andrésy, Agnès. "Why should trade between Central Asia and China continue to expand?". Asia Europe Journal, 2007, 5.2, ss. 235-252;
SAUTMAN, Barry, "Is Xinjiang an internal colony?." Inner Asia, 2000/2.2, ss.239-271.
SEYMOUR, James D, "Xinjiang's Produnction and Construction Corps, and the Snification of Eastern Turkestan", İnner Aisa, 2000/2, ss.171-193.
SHENGMİN, Yang (???) ve DingHong (??),Çin Etnografyas/?????, Merkezi Milliyetler Üniversitesi Yayınevi/?????????, 2004, Pekin.
SHIMİN, Wu (???), Milliyetler Teorisi ve Milliyetler Politikası?????????, Çin Sosyal Bilimler Yayınevi/?????????, 1985.
STALİN (???), Maksizm ve Milliyetçilik/??????????, Stalin Koleksiyonu/?? ???, II. Cilt/???, Merkezi Tercüme Dairesi Neşriyatı/???????, 1913, Pekin.
SONG, Shuhua (???), Chen, Kejin (???), Ana Hatlarıyla Çin Milliyetleri/????? ?, Merkezi Milliyetler Üniversitesi Yayınevi/?????????, 2001, Pekin.
TİNG, J., & XİANSHENG, T. "The Hui People: Identity, Policies, Developments, and Problems". Conference Papers -- American Sociological Association, January 25, 2015, ss.1-29.
TUNA, Amine, Doğu Türkistan'da Asimilasyon ve Ayrımcılık, İHH İnsani Yardım Vakfı Yayınları, 2012.
ZHENHUA, Hu (???), "Çin İslami Milli kültürleri/??????????", Merkezi Milliyetler Üniversitesi Dergisi/????????, 2002/5, ss. 42-52.
Büyük Ming Kanunları (???), &. Cilt/??, Moğol Renklillerin Evlilik Maddeleri/??? ?????.
Elektronik Kaynaklar:
Bingtuan, www.china.org.cn/e-white/20030526/9.htm , erişim: 25.12.2016.
China's Uighurs claim cultural 'genocide', http://www.aljazeera.com/indepth/ opinion/2014/06/china-uighurs-claim-cultural-gen-20146165946224857.htmlErişim: 30.03.2017.
Çin İstatistik Dairesi resmi ağ sayfası: Çin 2010 Nüfus Sayımı İstatistik Verileri/??2010 ???????http://www.stats.gov.cn/tjsj/pcsj/rkpc/6rp/indexch.htm, 01.03.2017.10 Erişim:
Çin 2010 Nüfus Sayımı İstatistik Verileri/??2010???????http://www.stats.gov.cn/ tjsj/pcsj/rkpc/6rp/indexch.htm, Erişim: 01.03.2017.10
Çinli Müslümanların Tarihsel Katkısı/???????????http://www.chinaislam.net. cn/cms/whyj/yslgk/201205/21-56.html, Erişim: 20.03.2017.
Çin Din İşleri İdaresi Resmi Ağ Sayfası, Çin'de Dini Durum/ ??????http://www.sara. gov.cn/zwgk/17839.htm, Erişim: 06/3/2017
Çin İslam Dini Cemiyeti (????????), resmi ağ sayfasında http://www.chinaislam. net.cn
?????????http://chinese.usembassy-china.org.cn/irf2014.html, Erişim: 06/3/2017.
Çin Anayasası, http://www.gov.cn/gongbao/content/2004/content_62714.htm, Erişim: 17.03.2017
Çin Hükümeti Ağı/?????/Zhongguo Zhengfu Wang http://www.gov.cn/gongbao/ content/2004/content_62714.htm,
Erişim tarih: 28. 04. 2015.
TELEGRAPH: China bans Islamic baby names in Muslim majority Xinjiang province, http:// www.telegraph.co.uk/news/2017/04/25/china-bans-islamic-baby-names-muslim- majority-xinjiang-province/, Erişim: 25.04.2017;
IDEPENDENT: "China bans Islamic baby names in Muslim majority Xinjiang province, http://www.independent.co.uk/news/world/asia/china-ban-islamic-baby-names- muslim-xinjiang-province-uyghurs-burqa-islam-jihad-human-rights-a7700646.html, Erişim: 25.04.2017;
The Guardian: China bans religious names for Muslim babies in Xinjiang, https://www. theguardian.com/world/2017/apr/25/china-bans-religious-names-for-muslims-babies- in-xinjiang, Erişim: 25.04.2017.
THE NEW YORK TİMES: China Bans 'Muhammad' and 'Jihad' as Baby Names in Heavily Muslim Region, https://www.nytimes.com/2017/04/25/world/asia/china-xinjiang- ban-muslim-names-muhammad-jihad.html?_r=0, Erişim: 25.04.2017.