Türkçede varyasyon üzerine

Doğal dillerde, dilin kullanıldığı her ortamda kolayca gözlenebilecek basit bir dil gerçeği olan varyasyon, yerel ağızlarla ilgili çalışmaları bir tarafa bırakırsak, Türkolojide ihmal edilmiş bir konudur. Makalede doğal dillerde varyasyon hakkında genel bilgiden sonra, standart varyant, yerel varyant ve sosyal varyant ve türleri üzerinde durulmuştur. Yerel ağızlar başka çalışmalarda ayrıntılı olarak ele alındığından, yazının ağırlık noktasını sosyal varyantlar oluşturmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Türkçe, varyasyon, ağızlar, sosyolektler, standart dil

On the Variation in Turkish

Variation, which is a simple linguistic phenomenon that can easily be observed in all contexts where natural languages are used, has been dealt with in studies concerning regional dialects. In general, however, this is an issue that has often been neglected in studies in Turcology. This article first provides general information on variation in natural languages and then focuses on standard variety, regional variety, social variety, and their kinds. Since regional dialects have been looked into in other studies, the article focuses primarily on social varieties

Keywords:

Turkish, variation, dialects, sociolects, standard language,

PDF

___

ASLAN-DEMİR, Sema (2008). Türkçede İsteme Kipliği. Semantik-Pragmatik Bir İnceleme. Ankara: Grafiker.
AÇIKALIN, Işıl (1991). “Türk Gençlerinin Yaşıtları Arasında Kullandıkları Konuşma Biçimleri”. Dilbilim Araştırmaları, 75-78.
AYDIN, Mehmet (2005). “İki Örnek Çerçevesinde Popüler Yayınlar ve Ağız Araştırmaları”. Workshop on Turkish Dialects Orient Institute of the German Oriental Society 18-19 November 2005. İstanbul. [Bildiri metni.]
AYDIN, Mehmet (2008). “Kurmaca Metinlerde Ağız Ögelerinin Kullanımı”. VI. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı. 20-25 Ekim 2008. Ankara: Türk Dil Kurumu [Bildiri metni.]
BUSSMANN, Hadumod (2002). Lexikon der Sprachwissenschaft. Dritte, akualisierte und erweiterte Auflage. Stuttgart: Kröner.
CHAMBERS, J. K.- Peter Trudgill (1980). Dialectology. Cambridge: University Press.
DEMİR, Nurettin (2002a). “Geschichte der Sondersprachenforschung in der Türkei”. Sondersprachenforschung II. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
_____ (2002b). “Türkiye’de Özel Diller”. Yeni Türkiye 43. Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı I, 422-428.
_____ (2002c). “Ağız Terimi Üzerine”. Türkbilig 4: 105-116.
_____ (2005). “Talat Tekin ve Dil, Lehçe, Şive Tartışmaları”. Talat Tekin, Makaleler 3, Çağdaş Türk Dilleri. Ankara, 25-30.
_____ (2006). “Türkiye’de Dil-Lehçe-Şive-Ağız Tartışmaları”. Türkiye’de Dil Tartışmaları. (Derleyenler: Astrid Menz – Christoph Schröder). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 119-146.
_____ (2009). “Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma”. Bernt Brendemoen Armağanı. (baskıda.)
DITTMAR, Norbert (1997). Grundlagen der Soziolinguistik – Ein Arbeitsbuch mit Aufgaben. Tübingen: Niemeyer.
ERGİN, Muharrem (1998). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri İçin Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak.
HUDSON, R. A. (1980). Sociolinguistics. Cambridge: University Press.
JOHANSON, Lars (1989). “Substandard und Sprachwandel im Türkischen”, (eds.) Günter Holtus & Edgar Radtke Sprachlicher Substandard II, Standard und Substandard in der Sprachgeschichte und in der Grammatik. Konzepte der Sprach- und Literaturwissenschaft 44. Tübingen: Niemeyer, 83-112.
JOHANSON, Lars (2004). “Türkisch”, Roelcke, Thorsten (ed.) Variationstypologie / Variation typology, Berlin: de Gruyter, 919-944.
JOHANSON, Lars (2008). Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler. (çev. Nurettin Demir), Ankara: TDK Yayınları.
İMER, Kamile (1998). Türkiye’de Dil Planlaması: Türk Dil Devrimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
LEWANDOWSKI, Theodor (1995). Linguistisches Wörterbuch 2, 5. Auflage, Heidelberg; Wiesbaden: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
LEWIS, G. (2004). Trajik Başarı, Türk Dil Reformu. İstanbul: Gelenek.
MILROY, James (1992). Linguistic Variation & Change. Oxford: University Press.
ÖZÇALIŞKAN, Şeyda (1994). “Kadın ve Erkeklerin Küfür Kullanımı Üzerine”. Dilbilim Araştırmaları 1994, 274-287.
TEKİN, Talat (2005). “Ataç’ın Dilciliği ve Tilcikleri”. Makaleler 3, Çağdaş Türk Dilleri. (haz. Emine Yılmaz / Nurettin Demir), Ankara: Grafiker, 67-75.
YILDIRIM, Faruk, B. Tahir Tahiroğlu (2006). “İnternette Türkçe Kullanımı Sorunu”. Çağdaş Türkçenin Sorunları. İstanbul: Divan Yayınları, 293-309.