16. Yüzyıl Divan Şairi Cinani'nin Hediye Konulu iki Şiiri

Divan şairlerine verilen hediyeler, caize ve ihsanlar hakkında Osmanlı ar­şiv belgelerinde ya da in'âm defterlerinde kimi bilgiler verilmektedir. Sûrnâmelerde de düğün ve şenliklerde verilen hediyelerden, kitap, kumaş, giyecek, kürk v.b. den söz edilmektedir. Ayrıca, divan sairlerinin divanlarında şairlerin değişik sebeplerle aldıkları ya da kendilerine verilmesini istedikleri hediyelere ilişkin bazı bilgi ve açık­lamaların yer aldığı şiir örneklerine rastlamak mümkündür. 16. yüzyıl divan şairi Cinânî'nin Divanı'nda yer alan hediye konulu iki şiiri bi­çim, içerik, dil ve anlatım özellikleri bakımından değerlendireceğiz. Cinânî'nin ince­leyeceğimiz şiirlerinden birincisini şair, bir dostunun kendisine destâr hediye etme sözü vermesine rağmen sözünü yerine getirmeyişi nedeniyle ikincisini ise, padişahı övmek ve kendisine bir elbise hediye edilmesini istemek için yazmıştır. Her iki şiirde de dönemin yaşamına, kültürüne ışık tutan bilgilerle mizah ve hiciv unsurları bulun­maktadır. Cinânî'nin iki şiirinde olduğu gibi döneminin sosyal yaşamına, mizah ve hicvi­ne, hediye anlayışı ve çeşitlerine dair bilgiler içeren şiir örnekleri kültür tarihi açısın­dan önemli ipuçları vermektedir. Yapacağımız inceleme aracığıyla bir divan şairinin şiirlerinden yola çıkarak bu şiirlerin yazıldığı dönemin özelliklerine, sosyal hayatma, mizah ve hicvine, hediye anlayışı ve çeşitlerine ilişkin bilgilere katkıda bulunmayı amaçlıyoruz.

16. Century Poet Cinani's Two About Gift

Some information is given in the documents of Ottoman archives or in the in'âm notebooks about gift giving to Divan poets. Gift giving in the wed­dings and festivals, book, cloth, clothes, fur etc. are also mentioned in the Surnames. Furthermore, it is also obvious to meet with poem examples, which contains some information and explanation relevant to gifts that are given to Divan poets with dif­ferent reasons and the gifts those Divan poets wish to have, in their Divans.We are going lo evaluate two poems about gilt giving ol" 16.century Divan poet Cinânî as to shape, content, language and exposition properties. The first poem of the Cinânî that we are going to examine is written because; one of his friend promises to give destâr as a gift but he did not gave, and second poem is written for to praise the sultan and wishing for a dress. In both of the poems, there are humor and satire ele­ments that illuminate the period's lifestyle and culture infonnation. Like in both poems of Cinanî, poem examples that give important clues as to cultural history, including informations about period's social life, humor and satire, gift comprehension and types. With the help of our examination by setting out one of divan poets" poem, we arc aiming to contribute the properties of the period that the poem is written, social life, humor and satire, gift comprehension and types relevant to these informations.

___

  • Bakırcıoğlu, Ziya: (1977, "Cenânî" mad. Türk Dili ve Edebiyatı An­siklopedisi, Devirler, İsimler, Eserler, Terimler, Dergâh Yay., C.2, İstanbul.
  • Bozacı, Selami:(1980), 'Türk Edebiyatında Surnameler" İ.Ü. Türkiyat Enstitüsü. Tez Nu: 2137.
  • Cinânî Hayâtı, Eserleri, Dîvânının Tenkidli Metni, (1994), (hzl.Cihan Okuyucu), AKDTYK, TDK. Yay. Ankara.
  • Dadaş, Cevdet; ( 2002 ), "Osmanlı Arşiv Belgelerinde Şairlere Verilen Caize ve İhsanlar", Türkler Ansiklopedisi C.11, Yeni Türkiye Yay. Ankara, s.748-757.
  • Devellioğlu, Ferit; (1986), Osmanlıca-Törkçe Ansiklopedik Lügat, 7. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara.
  • İnalcık, Halil; (2003), Şâir ve Patron, Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme, Doğu-Batı Yayınları, Ankara.
  • Karaalioğlu, Seyit Kemal; (1983), Ansiklopedik Edebiyat Sözlüğü, İnkılâp ve Aka Kitabevi, 3. Bas. İstanbul.
  • Okuyucu, Cihan; (1996), Cinânî, Hayatı, Eserleri ve Divanı'ndan Seçmeler, KB. Yay. Ankara.
  • Pala, İskender; (2001), "Kaside" mad. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.24, İstanbul, s.564-566.
  • "Surname", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. 8, Dergah Yay., İstanbul, s. 56-58.