Hüseyin ARSLAN, Halil HATİPOĞLU, Mehmet KARAKUŞ

Şanlıurfa Yöresinde Tarımı Yapılan Susam Genotiplerinden Seçilen Bazı Hatların İkinci Ürün Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi

Bu araştırma, teksel seleksiyon yöntemi ile seçilen bazı susam (Sesamum indicum L.) genotipleri ile Arslanbey, Özberk-82, Muganlı-57, Gölmarmara ve Baydar-2001 standart çeşitlerinin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki performanslarını belirlemek amacıyla, 2010 (13 genotip) ve 2011 (15 genotip) yılları yetiştirme sezonlarında, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Talat Demirören Araştırma İstasyonu ve Gündaş Araştırma İstasyonu olmak üzere iki lokasyonda yürütülmüştür. Denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Parsellerde; sıra arası mesafe 70 cm, sıra üzeri mesafe ise 15 cm olacak şekilde her parselde 4 sıra ekim yapılmış olup, parsel ebatları 6 x 2.8 m olarak düzenlenmiştir. Denemelerde bitki boyu, bitkide yan dal sayısı, bitkide kapsül sayısı, tohum verimi ve 1000 tane ağırlığı gibi bitkisel özelliklere ait gözlemler yapılmıştır. Araştırma sonucunda; diğer çeşit ve hatlara göre öne çıkan ve 1112 ile 1548 kg ha-1 arasında değişen miktarlarda tohum verimi veren Arslanbey çeşidi, Şanlıurfa iklim ve toprak koşullarında ikinci ürün susam yetiştiriciliğinde rahatlıkla önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Şanlıurfa, susam, seleksiyon, çeşit, tohum verimi

This research, was carried out to determine the performance of some sesame (Sesamum indicum L.) lines/genotype (15) and Arslanbey, Özberk-82, Muganlı-57, Gölmarmara and Baydar-2001 standard varieties in the Southeastern Anatolia Region. The studies were conducted at two locations (GAP Agricultural Research Institute-Gündaş Research Station and Talat Demirören Research Station) during the growing season in 2010 (13 lines/genotype) and 2011 (15 lines/genotype). Trials randomized complete block design as three replications. Plots length were 6 m, each plot formed 4 rows, row spacing was 70 cm and row distance was 15 cm. In the experiments was taken plant height, number of lateral branches per plant, number of capsules per plant, seed yield and 1000-grain weight as the herbal properties of the observations. According to research results; Arslanbey sesame variety with amounts ranging from 1112 kg ha-1 to 548 kg ha1 seed yield, in Şanlıurfa climate and soil conditions as the second product compared to other prominent varieties and lines is easily recommended

Keywords:

Şanlıurfa, sesame, selection, variety, seed yield,

PDF

___

Anonim, 2011. Şanlıurfa Meteoroloji İl Müdürlüğü kayıtları. Anonim, 2012. Türkiye http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Erişim tarihi: 17.06.2012). İstatistik Kurumu.
Anonymous, 2012a. The Food and Agriculture Organization of the United Nations. www.fao.org (Erişim tarihi: 15.06.2012).
Anonymous, 2012b. http://faostat3.fao.org/faostat- gateway/go/to/browse/T/TP/E 15.06.2012). (Erişim tarihi:
Arslan, H., 2003. Harran Ovası koşullarında ikinci ürün susam (Sesamum indicum L.) tarımında farklı azot ve fosfor dozlarının verim ve yağ içeriğine etkileri. Doktora tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Baydar, H., 2005. Susamda (Sesamum indicum L.) verim, yağ , oleik ve linoleik tipi hatların tarımsal ve teknolojik özellikleri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2): 267-272.
Baydar, H., Turgut, İ., 2000. Susam (Sesamum indicum L.) genetiği ve ıslahı üzerinde araştırmalar, I. Bitki tipini belirleyen özelliklerin kalıtımı. Turk J Biol., 24: 503-512.
Cürat, D., 2010. Kilis ve yöresinde yetiştirilen yerel susam (Sesamum indicum L.) populasyonlarının biyolojik ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kilis.
Furat, Ş., 2007. Türk susam koleksiyonunun morfolojik ve tarımsal özellikleri bakımından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Karaaslan, D., Şakar, D., Söğüt, T., 2002. GAP Bölgesi susam materyalinin karakterizasyonu ve ikinci ürün tarımına uygun susam çeşitlerinin saptanması. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu.
Kolsarıcı, Ö., Başalma, D., İşler, N., Arıoğlu, H., Gür, A., Olhan, E., Sağlam, C., 2000. Yağ bitkileri üretimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 17-21 Ocak, Ankara, s. 485-503.
Rong, X., Wei, W., 1989. Analyses of correlation and path between main characters and seed yield in sesame. Nanjing Institute of Agricultural Science of the Jiangsu Hilly District.cnkı:sun:zgyw.0.1989-04- 010.
Şaman, O., Öztürk, Ö., 2012. İkinci ürün susamda farklı bitki sıklıklarının verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi Tarım Sempozyumu Özel Sayısı, 118-123.
Uzun, B., 1997. Susamda verim, verim komponentleri ve yağ miktarının varyasyonu ve verimle ilişkili özellikler. Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Uzun, B., Furat, Ş., 2005. Türk susam kolleksiyonunun morfolojik ve tarımsal özellikler bakımından değerlendirilmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Antalya, Cilt I, s. 431-436.
Weiss, E.A., 1971. Pests and diseases of castor, sesame and safflower. Barnes and Noble Inc., New York.
Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 121, Ankara.