Çayır-meralarda dip kaplama ölçüm yöntemleri

Ülkemizde yıllarca çayır ve meralarımıza ait müstakil bir yasanın bulunmaması, mera ile ilgili görevlerin çok çeşitli kurumlara verilmesi ve bu kurumlar arası koordinasyonun sağlanamaması sonucu 1950'lerde %59,8 olan mera alanı 199O'lı yıllarda %27,9'lara düşmüştür. Bunun yanında uzun yıllar devam eden erken ve aşırı otlatma ile ıslah ve bakım işlerinin yapılamaması, kullanıcılara belli bir yetki ve yükümlülük getirilememesi nedeniyle çayır-meraların vejetasyonu büyük oranda bozulmuş, ot verimleri azalmıştır. Bu sebeple çayır-meralarımızın mevcut özelliklerini doğru olarak tespit etmek ve bu bilgiler ışığı altında gerekli müdahalelerde bulunmak büyük önem taşımaktadır.Dip kaplama ölçümleri 8 ayrı yöntemle incelenmektedir. Bunlar; Transekt, Lup, Nokta Çerçeve, Kuadrat, Örtü skalası, Ağırlık, Gözle tahmin ve Pantograf yöntemi'dir. Bu yöntemlerin karşılaştırılmasından ortaya çıkan bulgular, yöntemlerin değişken sonuçlar verebildiğini, bunun da yöntemin yapısı ve bitki örtüsünün kompozisyonundan kaynaklandığını ortaya koymaktadır. Yapılan araştırmalar, kimi yöntemlerde zaman gereksiniminin çok fazla olmasına karşın çok duyarlı sonuçlar elde edildiğini, kimi yöntemlerde ise belirli bir orandaki hata ile çok hızlı çalışılabildiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

mera amenajmanı, meralar, vejetasyon, ölçüm, vejetasyon yönetimi

Surface cover measurement methods in meadows and ranges

For years, there has been no particular legislation on rangelands in Turkey, and the management responsibilities of these lands were given to different institutions which were not coordinated with each other. As a result, the area of the rangelands was decreased from 59.8 % in 1950s to 27.9 % in 1990s. In addition, early and heavy grazing, lack of amelioration and irresponsible usage destroyed vegetation on the rangelands and decreased grass yield. For these reasons, it is essential to obtain good information on the present characteristics of these rangelands, and to deploy necessary improvement practices in accordance with this, information. Surface cover or basal area can be measured by 8 different methods. These are transect, loop, point-frame, quadrant, cover scale, weight, visual estimation and pantograph. These methods provide somewhat different results, and the difference is mainly due to the structure of methods and vegetation composition. Previous research showed that some methods require long time and give sensitive results whereas others require short period of time and provide less sensitive results.

Keywords:

range management, pastures, vegetation, measurement, vegetation management,

PDF

___

Anonymous, 2003a, Scientific Method and Vegetation Measurements. www.ndsu.nodak.edu/mstruct/biondini/ars452/introequ.pdf, 28.05.2003, North Dakota State University, Fargo, ND

Anonymous, 2003b, Vegetation Measurement Methods Comparison, www.cemml.colostate.edu/methods/methods.pdf, 28.05.2003, Colorado State University, Fort Collins, CO

Avcıoğlu, R., 1983. Çayır-Mera Bitki Topluluklarının Özellikleri ve İncelenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 466, İzmir

Avcıoğlu, R., Tung, T., Akbari, N., ve Özel, N., 1996. Seferihisar Yöresi Orman İçi ve Orman Kenarı Meralarının Islahı Olanakları Üzerinde Ön Araştırmalar. Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No: 2, İzmir

Aydın, L, ve Uzun, F., 2002. Çayır-Mera Amenajmanı ve Islahı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, No: 9, Samsun

Bakır, Ö., 1970. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Arazisinde Bir Mera Etüdü. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 382-232, Ankara

Bakır, Ö., Açıkgöz, E., 1979. Yurdumuzda Yem Bitkileri Çayır-Mera Tarımının Bugünkü Durumu, Geliştirme Olanakları ve Bu Konuda Yapılan Çalışmalar. Ankara Çayır-Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayın No: 61, Ankara

Büyükburç, U., 1996. Türkiye'de Çayır-Mera ve Yem Bitkileri ile Diğer Kaba Yem Kaynaklarının Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesine Yönelik Öneriler. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi, Erzurum, s. 32-42

Büyükburç, U., 1999a. Mera ve Çayırların Önemi ve Özellikleri. Çayır-Mera Amenajmanı ve Islahı, T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara, s. 137-145

Büyükburç, U., 1999b. Meralarımızın Toprak-Su Muhafazası ve Biyolojik Zenginlik Yönüyle Önemi ve Alınması Gerekli Tedbirler. Çayır-Mera Amenajmanı ve Islahı, T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara, s. 283-296

Çakmakçı, S., 2003. Çayır-Mera Ölçüm Yöntemleri. Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Antalya (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Ders Notu)

Gençkan, S., 1985. Çayır-Mera Kültürü, Amenajmam, Islahı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 483, İzmir

Gökkuş, A., ve Koç, A., 2001. Mera ve Çayır Yönetimi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 228, Erzurum

Tannan, Ö., 1972. Yem Bitkileri, Çayır ve Mera Kültürü. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 464, Cilt: I, Ders Kitabı No: 157, Ankara

Tosun, F., ve Altın, M., 1986. Çayır-Mera-Yayla Kültürü ve Bunlardan Faydalanma Yöntemleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları No: 9, Samsun

Tung, T., ve Avcıoğlu, R., 1990. Vejetasyon Ölçme Yöntemleri (Nokta Çerçeve Yöntemi). Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Dergi Serisi No: 72, Sayı 2, Cilt 36, İzmir

Uluocak, N., 1974. Kırklareli yöresi meraları ve floristik analizleri, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, Cilt 13, Sayı 2, İstanbul, s. 131-194,