Mahremiyet kavramı bağlamında kişisel sağlık verileri

Bağımsız, tikel varoluşa sahip birey, benliğinin bilincine sahip olarak kendi kararlarını verebilmekte ve bu kararları doğrultusunda eyleyebilmektedir. Bu özellikler mahremiyet kavramının temellendirilmesini sağlamakta, böylece mahremiyet özerk kişi olmanın temel niteliklerinden biri haline gelmektedir. Mahremiyet kavramının bu bağlamda ele alınması sadece özel alana işaret eden bir kavram boyutunu aşmasına neden olmaktadır. Böylece mahremiyet, hem özgürlük bilinci gereği kendi kendini belirleme, hem de kendisi dışındaki çevreyi kendi ilgisine göre kontrol etme anlamına gelmektedir. Kişisel verilerin korunması, bilgi güvenliğinin sağlanması mahremiyet kavramı içinde yer alarak birey olmanın olanağını sağlayan bileşenlerden kabul edilir, ulusal ve uluslararası belgelerde konunun önemine vurgu yapılır ve gerekli yaptırımlar oluşturulur. Hassas veri olarak kabul edilen kişisel sağlık bilgilerinin korunmasının, sağlık hakkının elde edilmesi, hekimlik mesleğinin temel değerlerinden olan sır saklama sorumluluğunun ve güvenin sürdürülmesi açısından ayrı bir önemi söz konusudur. Tüm bu değerlendirmelere karşın Türkiye’de bireylerin tüm sağlık bilgileri kendileri bilgilendirilmeksizin, onamları alınmaksızın toplanmakta, depolanmakta ve yaygınlaştırılmaktadır. Bu makalede, mahremiyet ve sağlık hakkının örselenmesine neden olacak, birey olma olanağını zedeleyecek bu yaklaşım insan hakları bağlamında ele alınarak irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Gözetim, kişisel veri, mahremiyet, özerklik, kişisel sağlık bilgisi

The concept of privacy in the context of personal health data

An individual, being independent and having a particular existence, consciously makes his/her decisions and acts upon. Such characteristics lay the foundations of the privacy concept. Thus, privacy becomes a fundamental feature of becoming an autonomous person. Considering the privacy concept within this respect, leads privacy to transcend its dimension highlighting merely the private sphere. Therefore, privacy means self-determination in accordance with liberty consciousness as well as controlling the outer sphere in accordance with his/her interest. Protecting personal data and ensuring information security are involved in the concept of privacy and deemed as components enabling change of being an individual. National and international certificates emphasize on importance of this issue and necessary related sanctions have been imposed. Protection of personal health information, considered as sensitive data, has a distinct importance in terms of gaining health right, keeping the secret and sustaining the confidence, which are among fundamental values of profession of medicine. In spite of all these assessments, all health information of individuals in Turkey have been collected, stored and extended without informing them and taking their consent. This study examines this approach, which will cause to tumble privacy and health rights and damage change of being individual, within context of human rights.

Keywords:

Observation, personal data, privacy, autonomy, personal health data,

PDF

___

Yüksel, M. Modernleşme ve mahremiyet. Kültür ve İletişim Dergisi, 2003, 6 (1): 15-27
Diffie W., Landau S. Privacy on the Line: The Politics of Wiretapping and Encryption, Cambridge, Massachusetts, The MIT Pres, 1998
Lyon D. Elektronik göz gözetim toplumunun yükselişi. Çev. D. Hattatoğlu, Sarmal Yayınevi, İstanbul, 1997
Westin AF. Privacy and Freedom, London, Mansell Pres, 1970
Belsey A., Chadwıck R. Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar, Çev. N. Türkoğlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1998, s.110
İzgi MC, Etik Açıdan Yaşlı Mahremiyeti: Huzurevi Örneğinde Hizmet Alanlar ve Verenler Açısından Bir Değerlendirme. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2009. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/SearchTez http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.52a9fe5e09a762. 06529287 Erişim Tarihi 12.12.2013
Rachels J. Why privacy is important, Computers, Ethics, and Society, ed., M. Ermann D. Williams, M. B. Shauf, Oxford University Press, Inc. 1997,s:69-76
Akgüç Ö. Mahremiyet açısından elektronik gözetim ve denetim: Tüketicinin denetimi, gözetimi ve online alışveriş siteleri üzerine bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 200 Newell PB. Perspectives on Privacy, Journal of Environmental Psychology, 1995, 15(2): 87-104
Beauchamp Tl., Childress Jf. Principles of Biomedical Ethics, 2nd edition, Oxford university press, New York, 1983
Alfino M., Pıerce L. The Social Nature of Information, Library Trends,2001, 49 (3): p.471
Cairncross F. The Death of Distance, London, Orion Business Books, 1997
Davies S. Big Brother: Britain’s Web of Surveillance and the New Technological Order, London, Pan Books, 1996
Solove DJ. The Digital Person, Technology and Privacy in the Information Age. ABD, New York University Press, 2004 s: 3
Foucault M. Hapishanenin Doğuşu. Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, 3. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2006 Giddens A. The Nation-State and Violence. University of California Press. 1987
Marx GT. Undercover: Police Surveillance in America. University of California Press, 1988
Dedeoğlu G. Gözetleme, Mahremiyet ve İnsan Onuru. TBD Bilişim Dergisi, 2004(89) http://okul.selyam.net/docs/index-43267.html Erişim Tarihi 13.12.2013
Rule JB., Mcadam D., Stearns L., Uglow D. Documentary identification and mass surveillance in the United States. Social Problems, 1983, 31 (2): 222–234
Johnson Deborah G. Computer Ethics, Prentice-Hall, Inc., 2001, s: 120-127
Değirmenci P. Net toplumunda etik ve mahremiyetin ihlal edilmesi kaygılarına yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002
Küzeci E. Kişisel Verilerin Korunması. Turhan Kitabevi, Ankara, 2010
Shattuck, J. Computer matching is a serious threat to individual rights. Communications of the ACM, 1984, 27 (6): 538–541 www.ihop.org.tr/dosya/coe/EC_DIRECTIVE_95_46_Kisisel_Veriler.pdf Erişim Tarihi 13.12.2013 http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf Erişim Tarihi 13.12.2013 http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/bm1.html Erişim Tarihi 13.12.2013 http://www.inhak.adalet.gov.tr/temel/temel.html Erişim Tarihi 13.12.2013 http://www.ihd.org.tr/index.php/san-haklarylgeleri-mainmenu-96/900-avrupa-birligi-temel-haklarbildirgesi.html Erişim Tarihi 13.12.2013
Mıchael J. Privacy and Human Rights: An International and Comparative Study, with Special Reference to Development in Information Technology, London, Dartmouth & UNESCO Publishing, 1994 http://www.tbmm.gov.tr/anayasa.htm Erişim Tarihi 13.12.2013
Sağlıkla İlgili Uluslararası Belgeler, TTB Yayınları, 2. Baskı, 2009, s:177
Oğuz NY. Psikiyatride onam ve aydınlatılmış onam: Etik, hukuk ve bilim açısından. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1994
Siegler M. Confidentiality in Medicine – A Decrepit Concept., N.Engl. J. of Med. 1982, 307 (24): 1518 – 1521 http://www.taraf.com.tr/haber/2-4-milyarlik-is-golge-sirketin.htm Erişim Tarihi 13.12.2013 http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/e_sgk/diger_uygulamalar/duyurular?CSRT=22996978167871760 46 Erişim Tarihi 13.12.2013 http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/Pages/search.aspx#{"fulltext":("Michael Marper"),"documentcollectionid2":("GRANDCHAMBER","CHAMBER"),"itemid":("001-90051")} TC Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Hastane Hizmetleri Başkan Yardımcılığı’nın 2012 tarih ve 00438835 sayılı yazısı http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/10/20131 0htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/10/20131023.htm Erişim Tarihi 2013 http://www.ttb.org.tr/ksv/index.php/hakkinda/toplanma Erişim Tarihi 13.12.2013 http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/08/20130 80htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/08/20130802.htm Erişim Tarihi 2013
Kişisel Sağlık Verilerine Mesleki Yaklaşımlar Çalıştay Kitabı. Yayına Hazırlayan: Hasan Oğan. TTB yayınları, Ocak 2014, s 88-93 http://www.sabah.com.tr/Gundem/2012/11/07/gulden-flas-talimat Erişim Tarihi 13.12.2013 http://www.tccb.gov.tr/ddk/ddk56.pdf Erişim Tarihi 13.12.2013 http://birgun.net/haber/yurttasin-gizli-bilgileri-ortalikta-dolasiyor-8088.html Erişim Tarihi 2013