Oya Ögenler, Alev Kara, Selim Kadıoğlu, Hasan Öztürk, Mehmet Ali Sungur

Bir grup anatomi öğretim elemanının kadavra ve eğitimde kadavra kullanma hakkındaki görüşleri

AMAÇ: Anatomi öğretim elemanlarının kadavrayı nasıl algıladıklarını, ona yönelik nasıl bir yaklaşım benimsediklerini ve öğrenci-kadavra ilişkisi konusunda nasıl bir düzen öngördüklerini belirlemektir. YÖNTEMLER: Eğitimde kadavra kullanımı hakkındaki görüşleri belirlemeye yönelik olarak, her birine benimseme derecesine göre sıfır-on arası puan verilmesi istenen 18 ifadenin yer aldığı bir veri toplama hazırlanmış ve Türkiye ölçeğinde, elektronik ortamda anatomi öğretim elemanlarına ulaştırılmıştır. Derlenen veriler bilgisayar ortamında frekans (yüzde) ve ortanca değer üzerinden değerlendirilmiş, grup karşılaştırmalarında Mann Whitney U ve Kruskal-Wallis testleri kullanılmıştır. BULGULAR: Araştırmaya katılan 35 fakülteden 80 öğretim elemanı katılmıştır. Katılımcıların % 88,80’i mezuniyet öncesi eğitimi, % 98,80’i mezuniyet sonrası anatomi eğitimi sırasında kadavra üzerinde çalışmıştır ve % 83,80’i halen kadavra üzerinde eğitim vermektedir. Katılımcıların en fazla benimsediği görüş, insan bedeninin canlıyken de öldükten sonra da değerli ve saygıdeğer olduğudur (9,87 ± 0,56). En az benimsenen görüş ise anatomi eğitiminde üç boyutlu modelleme veya maket üzerinde çalışmanın, kadavra üzerinde çalışmaya göre üstün olduğudur (1,04 ± 1,47). Kadavraların eğitim dönemi sonunda törenle defnedilmesinin uygun olacağını erkek katılımcılar kadınlara göre (p=0,016); kadavra üzerinde çalışmanın öğrencilerin ölü insan bedeni ve ölüm hakkındaki olumsuz önyargılardan kurtulmasını sağlayacağını doçent katılımcılar profesörlere göre (p=0,009), kadavra kullanımının hekim adayının mesleki kimlik gelişimine katkıda bulunacağını yaş ortalaması yüksek katılımcılar düşük olanlara göre (p=0,022) daha fazla benimsemektedir. SONUÇ: Katılımcılar kadavrayı insani ve eğitimsel yönden önemsemekte; ona değer atfederek ve saygı duyarak yaklaşmakta; öğrencilerin özelde insan anatomisini öğrenme, genelde hekim kimliğini kazanmada ondan yararlandığını ve ona saygıyla yaklaşması gerektiğini düşünmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kadavra, anatomi eğitimi, hekim kimliği, tıp etiği, biyoetik

Opinions of a group of anatomy instructor on cadaver and utilization of cadaver in anatomy teaching

OBJECTIVE: The aim of this study is to evaluate the concept and perception of cadaver of anatomy instructors and to determine how they idealize the optimal student-cadaver relationship. METHODS: In order to determine the opinions of Turkish anatomy instructors, a data collection form including 18 statements was prepared and opened their online access. Participants were asked to express their adoption degree by giving a score between zero and ten for each statement. Data were evaluated by proportions and mean values and group comparisons were done by using Mann Whitney U and Kruskal-Wallis tests. Data were analyzed using the statistical package SPSS v.11.5 for Windows. The p values less than 0.05 were regarded as significant. RESULTS: The participants were 80 instructors from 35 different medical faculties; 88.8% of them declared that they studied on cadavers during their undergraduate and 98.8% during their postgraduate education, and 83.8% of them declared that they perform anatomy teaching by utilizing cadavers. The view most strongly adopted by participants was that the human body alive or dead is substantial and respectable. The view least strongly adopted by participants was that 3D modeling and/or studying on anatomical models is superior than studying on cadavers. Organizing a ceremony to bury the cadaver is more strongly adopted by male participants (p=0.016). Accepting that cadaveric studies will be helpful to eliminate negative prejudice of students regarding death and dead human body, was more strongly adopted by associate professors (p=0.009). Accepting that cadaveric studies will contribute to the development of professional identity of students was adopted more by older participants (p=0.022). CONCLUSION: In the point of view of participants cadavers are valuable and respectable, and have humanistic and educational importance. Cadaveric studies may be considered as a facility of learning human anatomy and also gaining physician identity for medical students, therefore they must have respect for cadavers according to participants.

Keywords:

Cadaver, anatomy teaching, physician ıdentity, medical ethics, bioethics,

PDF

___

Human Tissue: Ethical and Legal Issues. (http://www.nuffieldbioethics.org/go/ourwork/humantissue/page_80.html). Erişim Tarihi: 25 01 2010 Şehirli Ü, Şaka E, Sarıkaya Ö. Attitudes of Turkish Anatomists Toward Cadaver Donation. Clinical Anatomy 2004; 17: 677–681.
Saylam C, Coskunol H. Orientation Lesson in Anatomy Education. Surg Radiol Anat 2005; 27: 74–
Marks SC Bertman SL, Penney CJ. Human Anatomy: A Foundation for Education about Death and Dying in Medicine. Clinical Anatomy 1997; 10: 118–122.
Houwink AP, Kurup AN, Kollars JP, Kral Kollars CA, Carmichael SW, Pawlina W. Help of ThirdYear Medical Students Decreases First-Year Medical Students’ Negative Psychological Reactions on the First Day of Gross Anatomy Dissection. Clinical Anatomy 2004; 17: 328–333.
Rizzolo LJ. Human Dissection: An Approach to Interweaving the Traditional and Humanistic Goals of Medical Education the Anatomical Record. New Anat 2002; 269: 242–248.
Ez-Aybar LA, Castan˜O-Collado G, Casado-Morales MI. Dissection from the Spanish Anatomist’s Perspective: Aims, Attitudes, and Related Aspects the Anatomical Record. New Anat 2004; 281b: 15–
McLachlan JC, Bligh J, Bradley1 P, Searle J. Teaching Anatomy without Cadavers. Medical Education 2004; 38: 418–424.
Jones DG. Anatomy and Ethics: An Exploration of Some Ethical Dimensions of Contemporary Anatomy. Clinical Anatomy 1998; 11: 100–105.
Kawashiro Y, Anahara R, Kohno T, Mori C, Matsuno Y. Attitudes of Healthcare Students on Gross Anatomy Laboratory Sessions. Anat Sci Educ 2009; 2 (6): 273-9.
Gunderman RB. Giving Ourselves: The Ethics of Anatomical Donation. Anat Sci Ed 2008; 1: 217– 2
Winkelmann A, Güldner FH. Cadavers as Teachers: The Dissecting Room Experience in Thailand. BMJ 2004; 329 (7480): 1455-1457.
Barilan YM. Bodyworlds and the Ethics of Using Human Remains: A Preliminary Discussion. Bioethics 2006; 20 (5): 233–247.
Harris J. Hayatın Değeri. Çeviren Sertabipoğlu S. Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1998.
Gürbüz H, Karlıkaya E, Mesut R. Kadavra Bağışı Üzerine Görüşler. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2004; 12 (4): 234-241.
Zhang L, Wang Y, Xiao M, Han Q, Ding J. An Ethical Solution to the Challenges in Teaching Anatomy with Dissection in the Chinese Culture. Anat Sci Ed 2008; 1: 56–59.
Why Teach Anatomy? Anatomists Respond the Anatomical Record. New Anat 2000; 261: 1–2.
Kadıoğlu FG, Dalay C, Uzel İ. Ethical Questions in Face Transplantation. In Problems of Medical Ethics and Law in Organ and Tissue Transplantation: First International Congress on Medical Ethics and Law: Congress Proceeding Book. Ed Demirhan Erdemir A et all. İstanbul 2007: 821-832.
Kuran-ı Kerim: Fetih Suresi, Bakara Suresi, Al-İmran Suresi, Mutaffifin Suresi, Rahman Suresi. Erişim: (http://kuran.diyanet.gov.tr/Kuran.aspx#1:1). Erişim Tarihi: 19.10.2010.
Jones G. The Human Cadaver: An Assessment of the Value We Place on the Dead Body. Perspectives on Science and Christian Faith 1995; 47: 43-51.
Ashraf Aziz M, Mckenzie JC, Wilson JS, Cowie RJ, Ayeni SA, Dunn BK. The Human Cadaver in the Age of Biomedical Informatics. Anat Rec 2002; 269: 20–32.
Özdemir ST, Cankur NŞ, Kurt MA. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Anatomi Uygulamaları Hakkındaki Görüşleri: Bir Geri Bildirim Örneği. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2001; 27 (1-2-3): 39-42. Özdemir ST. Tıp Eğitimi ve Yetişkin Öğrenmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2003; 29 (2): 25-28.
Arı İ, İrgil E, Kafa İM, Şendemir E. Bir Anket Çalışması: Anatomi Eğitimi ve Öğrencilerin Düşünceleri. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2003; 29 (2): 15-18.
Cahill KC, Ettarh RR. Attitudes to Anatomy Dissection in an Irish Medical School. Clinical Anatomy 2009; 22: 386–391.
Biasutto SN, Caussa LI, Criado del Rio LE. Teaching Anatomy: Cadaver vs Computers. Ann Anat 2006; 188: 187-190.
Çavaş B, Çavaş PH, Can BT. Eğitimde Sanal Gerçeklik. The Turkish Online Journal of Educational Technology 2004; 3 (4): 110-116.
Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun. Erişim: (http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-445/tarihi29051979--sayisi2238--rg-tarihi03061979--rg-sayis.html). Erişim Tarihi: 19.10.2010.
Türk Ceza Kanunu. Erişim: (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/1414.html). Erişim Tarihi: 2010.