Yasamanın bilgi edinme ve denetim yollarının yargı bağımsızlığına etkileri

Anayasa’nın 138 ‘inci maddesinin üçüncü fıkrasında, yasama erkinin kendine özgü yapısı ve diğer erkler karşısındaki etkin konumu göz önüne alınarak, bu erke karşı yargı erkini koruyan özel bir hükme yer verilmiştir. Buna göre görülmekte olan bir dava hakkında yasama meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulmas ı, görüşme yapılması veya herhangi bir beyanda bulunulması yasaktır. Yargı bağımsızlığının korunması amacını güden bu düzenleme ile yasama organı başkan ve üyelerinin, görülmekte olan bir davayla ilgili olarak, yasama faaliyetleri sırasında yargıya telkinde bulunmamaları, yorum yapmamaları ya da somut olayı görüşmeye konu etmemeleri gerekmektedir. Zira yasamanın kendi bilgi edinme ve denetim yolları vasıtasıyla edindiği tespit ve sonuçlar ile yargının soruşturma veya kovuşturma aşaması sonucunda vardığı tespit ve sonuçların farklı olması, yargıyı baskı altına alabileceği gibi kamuoyunda da maddi gerçeğin farklı algılanmasına sebep olabilecektir. Ayrıca görülmekte olan bir davanın yasamanın gündeminde olması bile yargı organını rahatsız etmek için yeterli olacaktır. Anılan sakıncalar nedeniyle yasama organında, soruşturması veya kovuşturması devam eden bir olaya ilişkin olarak soru sorulması, görüşme yapılması veya herhangi bir beyanda bulunulması yasaklandığı gibi meclis araştırma komisyonu kurulması da yasaklanmalıdır.

The impacts of legislation, ways to obtain information and control judicial independence

A special provision is foreseen under Article 138/3 to protect judiciary from the legislative branch, taking into consideration the particularities of the legislative branch and its effective position over other branches. Thus, it is forbidden to refer a question to the Parliament and to hold a deliberation or to make a statement on an ongoing case in connection with exercise of judicial power According to this provision intended to protect independence of the judiciary, chairman and the members of the Parliament is under an obligation not to make suggestions and not to make comments or not to make the instant case subjectmatter of a deliberation. The possibility that the conclusions and findings reached by the judiciary and the legislative branch by way of its own supervision and information-accessing methods are different can put the judiciary under pressure. In addition, it can give rise to different perception of the substantial facts in public opinion. Furthermore, even the inclusion of an ongoing case heard by the judiciary in the agenda of the Parliament can be a sufficient ground to bother the judiciary. Given the above considerations, it is forbidden in the Parliament to refer a question or to hold a deliberation or to make a statement on an ongoing investigation or case. Moreover, establishment of an inquiry commission in the Parliament is forbidden for this purpose.

PDF

___

Arsel, İlhan : Türk Anayasa Hukukunun Umumi Esasları I., Ankara, 1965.
Arslan, Çetin : Yüce Divan Olarak Anayasa Mahkemesi. Ankara 1999.
Atabek, Nejat: “Kamuoyu, Medya ve Demokrasi” , Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, S.19, Y. 2002.
Azrak, Ülkü: “İki Fonksiyonun Karşılaştırılması Üzerine Bir Teorik Deneme” , İÜHFM, C.34, S.1-4, 1969,(1969).
Bali, Aslı Ü:Unpacking Turkey’s “Court-Packing” Referendum, Novemb er 5, 2010, http://www.merip.org/mero/mero110510, İET: 15.09.2011
Balta, Tahsin Bekir: Türkiye’de Yürütme Kudreti, Ankara 1960.
Bulut, M. Ali/ Hayta, M. Ali : “Yargıya Güven” , Yeni Türkiye Yargı Reformu Özel Sayısı, Sayı10, Temmuz-Ağustos 1996.
Bülbül, Mahmut : Parlamenter Denetim Yolları: Yazılı Ve Sözlü Soru, Kadınlara Yönelik Çalışmalar Yürüten Sivil Toplum Kuruluşlarını Yasama Sürecine Katılımlarının Güçlendirilmesi Semineri, 5-6 Kasım 2009.
Demirkol, Ferman: Yargı Bağımsızlığı, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul 1991.
Dönmezer, Sulhi:”Ceza Adaleti Sistemimiz Üzerine Düşünceleri, Yeni Türkiye Yargı Reformu Özel Sayısı, Sayı 10, Temmuz-Ağustos 1996.
Erdem, Fazıl Hüsnü:“Türkiye’de ‘İdeolojik Devlet’ Gölgesinde Yargı Bağımsızlığı Sorunu”, Demokrasi Platformu, S. 2.
Erdoğan, Mustafa: Anayasal Demokrasi, Ankara 2004.
Ergül, Ozan: “Aynı Olaya İlişkin Meclis Araştırması İle Adlî Soruşturman ın Bağdaşmazlığı Üzerine”, TBBD, S.69, Y. 2007.
Eroğlu, İzzet: “İnsan Haklarının Korunmasında Meclis Araştırması”, Yasama Dergisi, Sayı -5, Ankara 2007.
Eryılmaz, Bilal : Kamu Yönetimi, Ankara 2008.
Feyzioğlu, Metin: Meclis Soruşturması, Ankara 2006.
Gökçe, Ali Fuat : “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Yürütmeyi Denetlemesinde Meclis Araştırması Komisyonlarının İşlevselliği”,Yasama Dergisi, S. 11, Ocak-Şubat-Mart-Nisan 2009.
Gönenç, Levent: Anayasa Çalışma Metinleri, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı, Tepav 2011.
Güneş, Turan: Parlamenter Rejimin Bugünkü Manası ve İşleyişi , İstanbul 1956.
Hafızoğulları, Zeki/ Livanelioğlu, Asım/Acar, Bülent: Meclis Soruşturmalar ı Hakkında Düşünceler-Üç Örnek, Ankara 1997.
İba, Şeref : Anayasa ve Siyasal Kurumlar (100 Soruda), Ankara 2006,(100 Soruda)
İba, Şeref: “Türk Parlamento Hukuku Açısından Son Anayasa Değişiklikleri”, AÜHFD, C. 51, S.l, Y.2002, (Anayasa).
İba, Şeref: Anayasa ve Siyasal Kurumlar, Ankara 2006.
İba, Şeref: Parlamenter Denetim, Bilgi Yayınevi, Ankara 1997, (Parlamenter).
İnceoğlu, Sibel: İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, İstanbul 2002.
Keskin, Serap: “Yargıç Bağımsızlığı”, Prof. Dr. Nurullah Kunter’e Armağan, İÜHFY, İstanbul 1998.
Kırmaz, Birol: Avrupa Birliği Sürecinde Türk Anayasasında Hâkimlerin Denetimi ve Yargı Bağımsızlığı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Tezi, Konya 2008.
Kocaman, Habib: "Yargıya İntikal Eden Olaylarda Yasama Kısıtı", Yasama Dergisi, Sayı 1, 2006.
Kumaş, Rahmi: Parlamentonun Boyutları, İstanbul, 1985.
Neziroğlu, İlhan : “Türkiye Büyük Millet Meclisinde Parlamenter Denetim Aracı Olarak Sözlü Soru Önergelerinin Etkinliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C.8, S. 2, Y. 2006.
Onar, Erdal : Meclis Araştırması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No. 419, Ankara, Sevinç Matbaası,1977, (Meclis Araştırması).
Onar, Erdal: “1982 Anayasasında Türkiye Büyük Millet Meclisinin Hükümeti Denetleme İşlevi”, Milli Egemenlik ve TBMM Paneli (Kayseri), TBMM Yayın No:48, Ankara 1990.
Örnek, Acar: Kamu Yönetimi, İstanbul 1991.
Özbudun, Ergun: “İngiltere ve Amerika’da Meclis Tahkikatı”, AÜHFD, C.17, S.1-4, Y.1960,(1960).
Özbudun, Ergun: Parlamenter Rejimde Parlamentonun Hükümeti Murakabe Vasıtaları, AÜHF Yayınları, Ankara 1962.
Özek, Çetin: “Yargının İdarî Denetimi”, İÜHFM, Atatürk’e Armağan, C.45-47, s. 1-4, 1979-1980-1981.
Özer, Attila: Anayasa Hukuku (Genel İlkeler), Geliştirilmiş 2. Baskı, Ankara 2005.
Özer, M.Akif : “TBMM’ce Uygulanan Parlamento Denetimi: Eleştirel Bir İnceleme,” Amme İdaresi Dergisi, C.33, S.2.
Sancar,Mithat/Atılgan, Eylem Umit:“Adalet Biraz Es Geçiliyor...”: Demokratikle şme Sürecinde Hâkimler ve Savcılar, TESEV Yayınları, May ıs 2009.
Şahbaz, İbrahim : “AİHM Kararlarında Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlı- ğı”, Anayasa Yargısı Dergisi,Y. 2008,C.25.
Şahin, Kemal : “Yargıcın Tarafsızlığı”, Radikal İki, 18 Kasım 2007 Toroslu, Nevzat: Ceza Muhakemesi Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara 1998.
Tosun, Öztekin: Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, C.1, İÜHFY, İstanbul 1984.
Tunç, Hasan: Parlamento İçi Muhalefet, Konya 1997. Ünal Özkorkut, Nevin: “Yargı Bağımsızlığı Açısından Osmanlı’da Ve Günümüz Türkiye’sinde Yargıya Genel Bir Bakış”, AÜHFD, Y. 2008, C.57 S.1.
Yeğinsu, Can: Turkey Packs the Court, http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2010/sep/22/turkey-packs-court/, İET: 15.09.2011