XVI. Yüzyıla kadar Türkiye ve Türkmenya adının batı dünyasında kullanımı ve sınırları

İlk olarak Bizans kaynaklarında Türklerin yaşadıkları bölgeleri ifade etmek üzere Türkistan ve Kafkasların kuzeyindeki sahalar için kullanılan Türkiye tabiri, XII. yüzyıla gelindiğinde Latince kaynaklarda Anadolu için kullanılmaya başlanmıştır. İlk önce Denizli’den Karaman’a kadar uzanan küçük bir sahayı içine alan Türkiye’nin sınırları ilerleyen birkaç yüzyıl içinde neredeyse bugünkü haline gelmiştir. Anadolu’yu ifade etmek için Türkiye tabirinin kullanılmaya başlanması ve gelişmesinde Anadolu’daki demografik ve kültürel değişimin önemli bir yer tuttuğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte Türkiye adının ilk olarak Anadolu Selçuklu idaresinin kalbi olan Denizli ile Karaman arasındaki sahayı ifade etmesi, Batı Anadolu’nun ise ancak bölgedeki Türkmen faaliyetlerinin doruk noktasına eriştiği bir dönemden sonra bu sınırların içine katılması, Türkiye tabirinin gelişmesinde siyasi kudretin belirleyici olduğunu göstermektedir. Bu husus ilerleyen yıllarda Türkiye sınırlarının Arabistan ve Ege adalarını da içine almasıyla da kendini belli etmektedir. Çalışmada Türkiye adının ne zaman ortaya çıktığı ve XVI. yüzyıla kadar nasıl bir gelişme kaydettiği incelenecektir.

The usage and borders of the name of Turkey and Turkmenia in the western thworld until the xvi century

The term “Turkey” which had firstly been used in Byzantium sources for the territories that are in the North of Turkestan and Caucasus to denote the regions in which Turks were living, started to be used for Anatolia in Latin sources by the XIIth century. The borders of Turkey which was firstly comprising a narrow area extending from Denizli to Karaman took the shape of almost today’s form in a few centuries. It is understood that the demographical and cultural changes had an important role in the emergence and spread of the usage of the term “Turkey” to denote Anatolia. In addition to this, the facts that the name of Turkey had firstly denoted the area between Denizli and Karaman which were the heartland of Anatolian Seljukids and Western Anatolia had been added to that region only after the period in which the activities of Turkomans reached to the highest level show that the political power had been decisive in the spread of the term “Turkey”. That point is being observed in the progressing years with the border of Turkiye inclusion of Arabia and Aegean islands . In this work, the time of emergence of the name “Turkey” and the developing process of it until XVIth century will be examined.emergence and spread of the usage of the term “Turkey” to denote Anatolia. In addition to this, the facts that the name of Turkey had firstly denoted the area between Denizli and Karaman which were the heartland of Anatolian Seljukids and Western Anatolia had been added to that region only after the period in which the activities of Turkomans reached to the highest level show that the political power had been decisive in the spread of the term “Turkey”. That point is being observed in the progressing years with the border of Turkiye inclusion of Arabia and Aegean islands . In this work, the time of emergence of the name “Turkey” and the developing process of it until XVIth century will be examined.

PDF

___

ALTAN, E., İkinci Haçlı Seferi, TTK Yay., Ankara 2003.
Annales Ecclesiastici, Vol. XXII, Parisiis, 1870.
Annales Ecclesiastici, Vol. XXXI, Parisiis, 1877.
Annales Ecclesiastici, Vol.XXIX, Parisiis, 1880.
Annales Minorum, T. III, Romae, 1732.
Annales Minorum, T. VII, Romae, 1783.
BARKAN, Ö.L., “Kolonizatör Türk Dervişleri”, Türkler Ansiklopedisi, C.9, Ankara, 2000, s. 133-152.
BAYKARA, T., “Doğu Anadolu= Türkmenia”, Türk Kültürü Araştırmaları, Akademi Yay, İzmir, 1997, s.66-69.
BEAZLEY, C.R., The Dawn of Modern Geography, Vol. II, London 1902.
Bertrandon de la Broquiere’in Denizaşırı Seyahati, (Çev. İ. Arda), Eren Yay., İstanbul, 2000.
Book of Knowledge, written by a Spanish Fransiscan, (Ed.M.J. de la Espada), (Trans. C. Markham), Hakluyt Society, London, 1912.
BRYER, A.; “Greeks and Türkmens: The Pontic Exception”, Dumbarton Oaks Papers, Vol. 29, 1975, s. 113-148.
CAHEN, C.; Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, (Çev. Y. Moran), E Yay., İstanbul, 1997.
Christoph Bondelmontii Florentini, Librum Insularum Archipelagi, Lipsiae et Berolini, 1824.
Constantin Porphrogenitus, De Aministrando Imperio, (Grek Text Ed. Gy. Moravcsik), (English Trans. R.J.H. Jenkins), Dumbarton Oaks Publ., Washington, 1967.
Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, (Ed. B.G. Niebuhri), Theophylactus Simocatta et Genesius, Bonnae, 1834.
Doğu’da Venedik Elçileri, (Çev. ve Notlar, Tufan Gündüz), Yeditepe Yay., İstanbul 2006.
Early Voyages and Travels to Russia and Persia, (Ed. E.D. Morgan-C.H. Coote), Vol. II, Hakluyt Society, New York 1886.
FLEET, K.; “The Treaty of 1387 between Murat I and the Genoese”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol.56/No.1, 1993, s.13-33.
FLEET, K.; European and Islamic Trade in the Early Ottoman State, Cambridge UP, 1999
Francesco Balducci Pegolotti, La Pratica Della Mercatura, (Ed. A. Evans, Cambridge) 1936.
GEUFFROY, A., Aulae Turcicae, Ottomanique İmperii Descriptio, Basileae, 1577.
GÜL, M.; “XIII-XIV. Yüzyıllarda Anadolu Türkleri ile Trabzon İmparatorluğu Arasındaki İlişkiler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.13, S.2, 2003, s.421-437.
Historia del Gran Tamorlan e Itinerario y Enarracion del Viage y Relacion de la Embajada que Rut Gonzales de Clavijo, Madrid, 1782.
Hojeniye Gosta Vasilya (1465–1466), pod redaktsiyeyu Arhimandrita Lesnida, Provoslavnogo Palestinskago Obşçestva, Tom II, Vıpusk Tretiy, Sanktpeterburg, 1884.
Ioannes Kinnamos’un Historia’sı, (Haz. I. Demirkent), TTK Yay., Ankara, 2001.
JONES, A.H.M.; “The Greeks under the Roman Empire”, Dumbarton Oaks Papers, Vol.17, 1963, s.3-19
Josaphat Barbaro, Anadolu’ya ve İran’a Seyahat, (Çev. T. Gündüz), Yeditepe Yay., İstanbul, 2005.
KAFALI, M., “Anadolu’nun Fethi ve Türkleşmesi”, Türkler Ansiklopedisi, C. VI, Ankara, 2002, s. 177-193.
KOCA, S., “Diyar-ı Rum’un (Roma Ülkesi=Anadolu) Türkiye Haline Gelmesinde Türk Kültürünün Rolü”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.23/Bahar, 2008, s.1-53.
Le Voyage d’Outremer de Bertrandon De La Broquiere, publ. Et annote Ch. Schefer, Paris, 1892.
Ludolphus de Sudheim, “De Itinere Terre Sanctae”, Archives de L’Orient Latin, Tome II, Paris 1884, s. 305-378.
Marinus Sanutus Torsellus, Liber Secretorum Fidelum Crucis super Terrae Sancrae Recupertione et Conservatione, (basım yeri yok), 1611.
Monumenta Germaniae Historica, Scriptores Nova Series, Tomus V, Berlin, 1928.
Monumenta Germaniae Historica, Scriptores Tomus XXIV, Leipzig, 1925.
Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, Tomus XVII, Hannoverae, 1861.
Monumenta Germaniae Historica, Scriptorum, Tomus XXVI, Hannoverae, 1882.
Narrative of the Embassy of Ruy Gonzales de Clavijo to the Court of Timour at Samarcand 1403–1405, (Trans. R.M. Clements), London, 1859.
Niketas Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), (Çev. F. Işıltan), TTK Yay, Ankara, 1995.
Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Posterior, Tomus CXLVIII, Parisina, 1865.
Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Posterior, Tomus CXLVIII, Parisina, 1865.
Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca Posterior, Tomus CLVIII, Parisina 1866.
Patrologiae Cursus Completus, Series Latina, Tomus CLXXXV, Parisina, 1860.
Peregrinationes Medii Aevi Quatutor, ed. J.C.M. Laurent, Leipzig 1864.
Purchas his Pilgrime or Relations of the World and the Religions Observe in all Ages and Places, London, 1614.
Recueil des Historiens des Croisades, Documents Armeniens, Tome II, Paris 1906.
ROCKHILL, W.W.; The Journey of William von Roubruck to Eastern Parts of the World 1253–1255, Hakluyt Society, London 1900.
Roger Bacon, Opus Maius, Ed. J.H. Bridges, Vol.I, Oxford 1900.
RÖHRİCHT, R., Lettres de Ricoldo de Monte Croce, Archives de L’Orient Latin, Tome II, Paris 1884, s. 258-296.
SETTON, K.M., The Papacy And the Levant, Vol.I, Philadelphia 1976.
Simon de Saint Quentin, Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu, (Latinceden çeviren E. Özbayoğlu), Doğu Akdeniz Kültür ve Tarih Araştırmaları Vakfı, Antalya 2006.
TABOV, Y., “Turtsiya na Kartah Evropı 1570-1700g.”, Sbornik Statey po Novoy Hronologii, Vıpusk 8/2009, s.1-26
TELLİOĞLU, İ., Osmanlı Hakimiyetine Kadar Doğu Karadeniz’de Türkler, Serander Yay., Trabzon 2004.
The Bondage and Travels of Johann Schiltberger, Ed. J.B. Bruun, Hakluyt Society, London, 1879.
The Book of Ser Marco Polo, translated and noted H. Yule, Vol.I, Hakluyt Society, London 1903.
The Chronicle of Theophanes Confessor, translation and edited C. Mango and R. Scott, Clarendon Press, Oxford 1997.
The Principal Navigations Voyages Traffiques Discoveries of the English Nation, by Richard Hakluyt, Vol.III, Glaskow 1903.
TOGAN, Z.V.; Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi 1981.
TURAN, O.; “Selçuklular ve Beylikler Döneminde Anadolu”, İslam Tarihi Kültürü ve Medeniyeti, ed. P.M. Hold vd., Kitabevi yay, İstanbul 1997, ss.241- 269.
TURAN, O.; Selçuklular ve Türk-İslam Medeniyeti, Boğaziçi yay, İstanbul 1999.
TURAN, O.; Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Yay., İstanbul, 2004.
TURAN, Ş., “Moğolların Anadolu’yu İstilası Sonrası Batı Anadolu’da Türkmen Tarzında Şekillenme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.29, 2011, s. 185-194.
VRYONIS, S., “Bir Dünya Uygarlığı Bizans”, (Çev. Z. Biliz), Cogito, S.17, 1999, s. 37-48.
VRYONIS, S., “Nomadization and Islamization in Asia Minor”, Dumbarton Oaks Papers, Vol.29, 1975, s.41-71.
VRYONIS, S., “The Decline of Byzantine Civilization in Asia Minor Eleventh- Fifteenth Century”, Dumbarton Oaks Papers, Vol.29, 1975, s.351-356.
VRYONIS, S., The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century, University of California Press 1971.
WITTEK, P., Menteşe Beyliği, (Çev. O.Ş. Gökyay), TTK Yay., Ankara, 1999.
WOLFF, R.L.; “Romania: The Latin Empire of Constantinople”, Speculum, Vol.XXIII/No.1, 1948, s.1-34.
YINANÇ, M.H.; Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul, 1944.
ZACHARIADOU, E.A.; “Trabzon ve Türkler”, (Çev. M. Keçiş), OTAM, S. 22, 2007,s.221-241.