“Suriye Kökenli Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı” Kavramına Yerel Halkın Bakışı: Gaziantep İli Örneği*
Suriye kaynaklı zorunlu göçün Türkiye’ye başlangıcından bu yana geçen on yıllık zaman diliminde gönüllü geri dönüşlerin gerçekleşmemesi neticesinde, ülkemize dört milyona yakın Suriye kökenli insan yerleşmiştir. Ev sahibi toplum olarak Türkiye’de yaşanan bu demografik değişim, süreç içerisinde pek çok meseleyi de gündeme getirmiştir. Bu meselelerden biri, ülkemizde geçici koruma statüsü altında bulunan Suriyeli kitlenin, kalıcılık eğilimlerinin artmasına paralel olarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına geçiş ihtimalleri ve koşullarıdır. Suriye kökenli Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmanın sağladığı haklar ve olanakların cazibesinin, zorla yerlerinden edilerek ülkemize sığınan ve yerleşik bir düzen kuran bu kişiler için her geçen gün arttığı görülmektedir. Suriye kökenli Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma fikrine sıcak bakan geçici korunanların sayısı her geçen gün artarken, konuyla ilgili yerel halkın görüşleri merak konusu olmaktadır. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada Türkiye’nin en yoğun Suriyeli vatandaşına ev sahipliği yapan sınır şehir Gaziantep’te yerel halkla görüşmeler gerçekleştirilmiş ve araştırma sonucunda elde edilen bulgular etraflıca ele alınmıştır. Çalışma nicel araştırma deseninde tasarlanmış ve Suriyeli kitlenin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına kabulüne yönelik fikirlerin alınmasına hizmet edecek sorular anket formundaki yerini almıştır. Bu araştırma kapsamında cinsiyet, yaş, medeni durum ve eğitim düzeyleri farklı 733 kişiyle görüşmeler gerçekleştirilmiş ve vatandaşlık konusuyla ilgili soruların hazırlandığı anket formundaki sorular bu kişilere yöneltilmiştir. Araştırma sonucunda genel olarak yerel halkın, ülkemizdeki Suriyeli kitlenin Türk vatandaşlığı kazanımlarına ve vatandaşlığın sağlayacağı haklara sahip olmalarına sıcak bakmadıkları söylenebilmektedir.
Local People's View on the Term "Syrian-Origin Citizen of Republic of Turkey": Case of Gaziantep
In the decade of the beginning of involuntary Syria-related migration to Turkey, since voluntary returns did not take place, almost four million Syrian-origin people settled in our country. These demographic changes taking place in Turkey as the host society has also brought many issues to the agenda during the process. One of these issues is the possibility and conditions of naturalization of Syrian population who are under temporary protection status in our country, in parallel to the increase in their desire for permanence. It is seen that the attraction for becoming Turkish citizens of Syrian origin, which provides rights and opportunities, increase for these people who were involuntarily displaced, took refuge in our country and established an order. As the number of temporarily protected people who lean towards becoming Turkish citizens of Syrian origin increase, the local people’s views on the subject arouse curiosity. From this point, interviews have been made with local people in Gaziantep, which is a border city that harbors the densest Syrian citizen population, and the findings of the study have been thoroughly examined. The study has been designed using quantitative research design, and questions that serve to get the views on Syrian population’s naturalization have appeared in the questionnaire form. Within the scope of this study, interviews have been conducted with a total of 733 participants from different gender, age, marital status, and educational background, and the questions in the questionnaire form concerning citizenship have been directed towards the participants. As a result of the study, it can be said that in general, the local people do not look favorably on the Syrian population in our country to acquire citizenship and to have the rights and opportunities that citizenship provides.
___
- Ayman, Z. (2006). Bellek mekânı olarak sınır ve ötekilik: Kars şehri, Toplum ve Bilim, 1-40.
- Aybay, R. (2007). Yabancılar hukuku. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Barkın, E. (2014), 1951 tarihli mülteciliğin önlenmesi sözleşmesi. Ankara Barosu Dergisi, 2014/1, 333-360.
- Bilge, Ö., (2020). Vatandaşlık kavramı ve vatandaşlık hukukunu etkileyen faktörler hakkında değerlendirme, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 22(1), 129-150.
- Bingöl-Schrijer, B. (2018). Vatandaşlık hakkının kapsamı ve egemenlik ilişkisi üzerine bir değerlendirme, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(1), 199-265.
- Bostan, H. (2018). Geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin uyum, vatandaşlık ve iskân sorunu. Göç Araştırmaları Dergisi, 4(2), 38-88.
- Ekici, H. (2019). Türk toplumunda Suriyelilere yönelik algılanan tehditler ve çözüm önerileri, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 695-730.
- Ekşi, N. (2006). Yabancılar hukukuna ilişkin temel konular, Beta Yayıncılık.
- Erdoğan, M. M. (2020). Suriyeliler barometresi 2019 Suriyeliler uyum içinde yaşamın çerçevesi. Orion Yayıncılık.
- Ergül, E. (2012). Uluslararası hukuk ve Türk mevzuatında yabancı kavramı ve türleri. Türk İdare Dergisi, 475, 213-228.
- Gellner, E. (2013). Milliyetçiliğe bakmak. Çev: Simten Çoşar, İletişim Yayınları.
- Giddens, A. (2008). Ulus-devlet ve şiddet. Kalkedon Yayınları.
- Göçek, F. M. (2005). “Türkiye’de çoğunluk, azınlık ve kimlik anlayışı”, Ayhan Kaya, Turgut Tarhanlı (Der.), Türkiye’de çoğunluk ve azınlık politikaları: AB sürecinde yurttaşlık tartışmaları (içinde), TESEV Yayınları.
- Gülyaşar, M. (2017). Suriyeliler ve vatandaşlık: yerel halk ve suriyeli sığınmacılar çerçevesinde bir değerlendirme. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 678-705.
- Güzel-Polat, E. (2011). Osmanlı’dan günümüze vatandaşlık anlayışı, Ankara Barosu Dergisi, 2011/3, 127-157.
- Karataş, İ. (2020). Türkiye’nin vatandaşlık politikalarının öteki algısındaki rolünü Suriyeli mülteciler üzerinden düşünmek. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 17-42.
- Kaya, A. (2003). Ulusal yurttaşlıktan çoğul yurttaşlığa, (Ed. Ayhan Kaya, Günay Göksu Özdoğan), Uluslararası ilişkilerde sınır tanımayan sorunlar: göç, yurttaşlık, insan haklar, toplumsal cinsiyet, küresel adalet ve güvenlik (içinde), Bağlam Yayınları.
- Korkut, L. (2015). Siyasi kimlik olarak vatandaşlık: Türkiye’de ve dünya devletlerinde anayasal vatandaşlık tanımları, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 5-41.
- Özbey, K. (2019). Kimlik, milliyetçilik ve yurttaşlık ekseninde sınırlar: Muratlı örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1197-1223.
- Özbey, K. (2020). Milliyetçilik kuramları bağlamında sınırlar, Turkish Studies – Social Sciences, 15(4), 2084-2097.
- Şit- Köşgeroğlu, B. (2017). İstisnai yoldan vatandaşlığın kazanılmasına ilişkin genel esaslar ve son değişiklikler çerçevesinde Türk vatandaşlığının istisnai yoldan kazanılması, Hacettepe HFD, 7(1), 169–198.
- Süleymanov, A. (2017). Suriyelilerin Türk toplumunda toplumsal uyum ve sosyal kabul düzeyi, Türk Yurdu, 361, 27-30.
- Tanrıbilir, F. B. (2008). Türk vatandaşlığı kanunu tasarısının vatandaşlığın kaybına ilişkin hükümleri, TBB Dergisi, 76, 27-63.
- Waldrauch, H. (2005). “Acquisition of nationality”, Acquisition and loss of nationality: policies and trends in 15 european states vol 1. comparative analyses, (Ed. Rainer Bauböck, Eva Ersboll, Kees Groenendijk ve Harald Waldrauch), Amsterdam University Press, 121-175.
- Yakar, M. & Südaş, İ. (2019). Türkiye’de yabancı nüfusun yeni coğrafyaları, Ege Coğrafya Dergisi 28(2), 129-164.
- Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
- Yiğit, E. Ö. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının gözünden vatandaşlık ve Türk vatandaşlığı, Elementary Education Online, 16(2), 406-427.
- İnternet Kaynakları
- ATAAÖF. (2019). Anayasa Hukuku. https://www.ataaof.edu.tr. Erişim Tarihi: 28.10.2020.
- Mülteciler Derneği (2021). Türkiye’deki Suriyeli Sayısı Ocak 2021. https://www.multeciler.org.tr. Erişim Tarihi: 25.02.2021.
- T. C. 1982 Anayasası. https:/www.tbmm.gov.tr)/anayasa.html. Erişim Tarihi:10.10.2020.
- T. C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020). Yabancıların Çalışma İzinleri 2018 Raporu. https://www.ailevecalisma.gov.tr/ media/31746/yabanciizin2018.pdf. Erişim Tarihi: 16.10.2020.
- T. C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, 2020, İstatistikler, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638. Erişim Tarihi: 12.02.2021.
- T. C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, 2020, Geçici Koruma Yönetmeliği. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma-kanunu-ve-yonetmeligi. Erişim Tarihi: 20.12.2020.
- Türk Vatandaşlığı Kanunu (TVK), 12/6/2009 Tarihli Resmî Gazete, Sayı: 27256. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090612-1.htm. Erişim Tarihi: 03.09.2020.