Matrah Aşındırması ve Kar Aktarımına Karşı Bir OECD Projesi Olan BEPS’in Kurumlar Vergisine Etkisi
Vergi Matrahı Aşındırması ve Kar Aktarımı (BEPS) projesi, ülkelerin vergi tabanını genişletip, uluslararası şirketlerin kar aktarma metotlarını ekonomik faaliyetlerine ve yaratılan katma değere dayalı olarak adil oranlarda vergi ödemeyi, şeffaflığı sağlamayı amaçlamaktadır. Yapılan analizlere göre, dünyada kurumlar vergisi kaynaklı gelirlerin yüzde 4 ile yüzde 10 arası kayıp oluşmaktadır. Günümüzde küreselleşme ile beraber insan, sermaye, mal ve hizmetlerin oldukça sık ve süratle yer değiştiriyor olduğu gözlemlenebilmektedir. Bu durumun, ileride gelişen teknoloji ve bilişim olanakları ile daha da hızlanacağı ve sayılan faktörlerin ülkelerarası hareketliliğinin kontrolünün zorlaşacağı açıktır. OECD tarafından bu kayıpların tespiti ve önlenmesi için, 2015-2020 yılları arasındaki beş yıllık süreçte, uygulamanın takip edileceği dönem olarak ilan edilmiş olup, bu sürede ilgili ülkelerin yeterli yasal düzenlemeler çıkarıp çıkarmadığı ve ne şekilde uyguladıkları takip edilmesi planlanmıştı. Ancak kurumsal ve ticari faaliyetlerin ülke düzeyinden küresel düzeye çıkması, bilgi ve ulaşım teknolojilerindeki gelişim ise çokuluslu şirketlerin vergiden kaçınmalarını sağlayan yeni fırsatlar sunmaktadır. Bu konuda kararlı şekilde çaba sarf edilse de her geçen gün daha fazla mobil hale gelen sermaye ve iş gücü karşısında yapılan çalışmalar (ulus düzeyinde kalarak) etkili olamamaktadır. Son dönemde yaşanan krizlerin neden olduğu küresel ekonomi sorunları her türlü gelişim seviyesindeki ülkeleri derinden etkilemiştir. Bu, G20’yi küresel anlamda daha geniş bir işbirliği arayışlarına itmiştir. G20, ilk adım olarak vergisel yönden BEPS projesi ile atmıştır. BEPS projesi ile amaç, vergide şeffaflık ve bilgi değişimi ve gerçek yararlanıcıların tespit edilmesidir. Vergi sorunlarına çözüm ve öneri getiren BEPS Eylem Planı, OECD düzeyinde rapor ve çalışmalarını onaylamış ve uygulamaya geçmiştir. Bir taraftan da yapılan çalışmaların daha yaygın ve kapsayıcı olmasını sağlamak amacıyla G20 dışında kalan özellikle gelişmekte olan ülkelerin de sisteme dâhil edilmesine çalışılmaktadır. BEPS projesinin başarıya ulaşabilmesinde mümkün olduğunca çok ülkenin destek vermesi önemli olduğundan çalışmalara eşit şartlarda katılım sağlaması gerekli görülmüştür. Böylelikle sorunların geniş çapta yankı bulması ve ona göre ortak çözümlerin bulunması hedeflenmektedir. Bu çalışmada BEPS projesi ile ülkelerin neler yapması gerektiği, hem ülkemiz için hem de diğer ülkelerin kat ettiği mesafelerin neler olduğu ortaya konulmuştur.
___
- Biçer, R. (2015, Ekim 9). Vergi dünyasında oyunun borca bakılmayacak! Kuralları değişiyor. Dünya Gazetesi: https://www.dunya.com/kose-yazisi/vergi-dunyasinda-oyunun-borcabakilmayacak-kurallari-degisiyor/25640 adresinden alındı
- Biçer, R., & Erginay, M. (2015, Kasım). OECD Matrahın aşındırılması ve karın aktarılması eylem planı ve Türkiye'ye etkileri. Vergi Sorunları Dergisi, 54-68. Bulut, S. (2015, Kasım). Vergide ülke sınırlarını aşmak: FATCA ve BEPS. Vergi Sorunları Dergisi (326), 31-43.
- Gücüyener, G. (2015, Kasım). BEPS projesi eylem planı kapsamında transfer fiyatlandırması dokümantasyonu ve ülke bazlı raporlama. Vergi Sorunları Dergisi (326), 69-76.
- Gülgün, S. (2015, Aralık). Vergiye karşı direnme biçimlerinden agresif vergi planlaması: kavram, terminoloji ve unsurları. Vergi Sorunları Dergisi (327), 132-153.
- Öz, E., & Kara, M. C. (2016, Şubat). Bir küresel vergi uyumu projesi: BEPS. Vergi Dünyası(414), 172-181.
- Taşdöken, S. (2015, Haziran 20). Matrah aşındırması ve kâr aktarımı eylem planı karşısında türkiye’nin tutumu nasıl olmalıdır? Vergialgı.net: https://vergialgi.net/matrah-asindirmasive-k-r-aktarimi-eylem-plani-karsisinda-turkiye-nin-tutumu-nasil-olmalidir adresinden alındı
- Topçu, İ. K. (2018). BEPS projesinin hukuki boyutu ve türk vergi hukuku açısından etkileri. Ankara Üniversitesi, SBE, YL Tezi.
- TRTHaber, T. (2015, Ekim 28). TRT haber. TRT Haber: http://www.trthaber.com/haber/ekonomi/bu-plan-turkiyenin-en-buyuk-miraslarindanolacak-211421.html adresinden alındı
- Yılmaz, E., Kızıl, C., & Aslan, T. (2018). Matrah aşındırma ve kar aktarımı yoluyla vergi gelirlerinin azaltılması ve uluslararası işbirliği yoluyla alınan önlemler. Conference: International Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies (ISAS Winter - 2018). ISAS. https://www.researchgate.net/publication/329896715_Matrah_Asindirma_ve_Kar_Aktarim i_Yoluyla_Vergi_Gelirlerinin_Azaltilmasi_ve_Uluslararasi_Isbirligi_Yoluyla_Alinan_Onemler_Reduction_of_Tax_Revenues_With_Base_Erosion_and_Profit_Shifting_Along_wit h_Mea#ful adresinden alındı
- Yılmaz, G. (2015, Kasım 20). Uluslararası vergi adaleti için OECD BEPS eylem planı. Dünya Gazetesi: https://www.dunya.com/ekonomi/uluslararasi-vergi-adaleti-icin-oecd-bepseylem-plani-haberi-298894 adresinden alındı
- Yılmaz, M. M. (2013, Kasım). Agresif vergi planlaması: OECD ve Avrupa Birliği’nin bakış açısı. Yaklaşım Dergisi(251), 39-42