Kilis Kent Nüfusunun Coğrafi Analizi

Kilis kenti, Türkiye-Suriye sınırında ve Akdeniz-Güneydoğu Anadolu Bölgeleri arasında yer alan yaklaşık 16 km²’lik alana yayılmıştır. Kilis Merkez İlçesi 973 ilçe içerisinde 205., 81 il merkezi içerisinde ise 75. sırada yer almaktadır. 2004 yılında hazırlanan Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksine göre ise Kilis 6 gruba ayrılan ilçeler arasında gelişmişlik açısından 3. grupta yer almaktadır. Kilis kenti, tarihi eskilere dayanan bir yerleşme merkezidir. Mercidabık Savaşından (1516) sonra Osmanlı hâkimiyetine geçene kadar Kilis küçük bir kasaba iken; Osmanlı hâkimiyetiyle birlikte gelişerek şehir fonksiyonu üstlenmiştir. Bu gelişme kentsel nüfusun değişiminde birinci kırılma noktasını meydana getirir. Kilis kenti Osmanlı hâkimiyetinde Halep’e yakınlığının avantajıyla önemli bir nüfus merkezi olma fonksiyonunu sürdürmüştür. Kentsel nüfustaki kırılma noktalarının ikincisi Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasıyla birlikte Türkiye-Suriye sınırının belirlenmesi ve Kilis’in Halep bağlantısının engellenmiş olmasıdır. Kentsel gelişimde üçüncü gelişim ise 1995 yılında Kilis’in il statüsüne kavuşmasıyla meydana gelmiştir. Çalışmada kullanılan verilerin büyük çoğunluğu TÜİK’ten elde edilmiştir. 1927-2019 aralığında, genel nüfus sayımları ve ADNKS sonuçlarından elde edilen nüfus, eğitim, ekonomi, konut ve hane sayılarına ulaşarak kentin nüfus değişimi analiz edilmiştir. Ayrıca 1927 öncesindeki durum analizi için de Halep Vilayet Salnameleri ve diğer kaynaklardan nüfus verilerine de ulaşılmıştır. 1927-2019 döneminde kentin nüfus değişimini etkileyen ana faktör ticaret (sınır ticareti) olmuştur. Sınır ticaretinin serbest bırakıldığı dönemlerde nüfus artış hızında artışlar görülmüştür. Kentin bir sınır kenti olması nüfus tutma kapasitesini etkilemektedir. Suriye iç savaşı sırasında yaşadığı güvenlik problemleri ise bir sınır kenti olmanın dezavantajlarıdır. Kentte yerli nüfus kadar bulunan sığınmacı nüfus kentleşme ve kentlileşme üzerinde etkili olan önemli bir etken olmuştur.

Geographical Analysis of Kilis City Population

The town of Kilis, Turkey-Syria border and situated between the Mediterranean and Southeastern Anatolia Region is spread over approximately 16 km². Kilis Merkez District is 205th among 973 districts and 75th among 81 city centers. According to the Socio-Economic Development Index prepared in 2004, Kilis is in the thirdgroup in terms of development among the districts divided into 6 groups. The city of Kilis is a settlement center dating back to old times. Kilis was a small town until the Ottoman domination after the Mercidabık War (1516); It developed under the Ottomandomination and assumed the function of the city. This development constitutes the first breaking point in the change of urban population. The city of Kilis continued to function as an important population center with the advantage of its proximity to Aleppo under Ottoman rule. Second break point of the urban population with the establishment of the Republic of Turkey in the determination of the Turkey-Syria border is blocked Aleppo and Kilis connection. The third development in urban development took placein 1995 when Kilis achieved provincial status. The majority of the data used in the study was obtained from TÜİK. In the 1927-2019 period, the population change of the city was analyzed by reaching the population, education, economy, housing and householdnumbers obtained from the general censuses and ABPRS results. In addition, population analysis from Aleppo Provincial Yearbooks and other sources were also available for the situation analysis before 1927. In the period of 1927-2019, the main factor affecting the city's population change was trade (border trade). During the period when the border trade was released, the population growth rate increased. Being a border city affects the population holding capacity. The security problems experienced during the Syrian civil war are the disadvantages of being a border city. The refugee population, which is as much as the local population, has been an important factor in urbanization and urbanization.

PDF

___

Akbal, F. (1951). 1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nda idari taksimat ve nüfus. Belleten, XV(60), 617-628.
Burak, D. Uzun, H. Amaç, Z. (2019). Kilis’teki geçici koruma altındaki Suriyeli çocukların eğitim durumlarının incelenmesi. V. International Congress on Social and Education Sciences (INCSES-2019).
Canpolat, F.A. (2019). Tunceli kentinin nüfus özellikleri. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 183-200. https://doi.org/10.21733/ibad.537457
Doğanay, H. (1997). Türkiye beşeri coğrafyası. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Yayın No:2982, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi: 877, Eğitim Dizisi:10, Milli Eğitim Basımevi.
Doğanay, H. Orhan, F. (2014). Artvin ilinde nüfusun başlıca özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(31), 1-22. https://doi.org/10.17295/dcd.98734
Ehrlich, P. Anne H. (1990). The population explosion. Hutchinson. ISBN 0091745519.
Göney, S. (1977). Şehir coğrafyası. İstanbul Üniv. Edeb. Fak. Yay. No: 2274 Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 91.
Gül, E. Çevik, B. (2015). 2013 verileriyle Türkiye’de illerin gelişmişlik düzeyi araştırması. Türkiye İşBankası. https://ekonomi.isbank.com.tr/ContentManagement/Documents/ar_07_2015.pdf
Gümüşçü, O. (2001). XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) kazasında yerleşme ve nüfus. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Güzelbey, C. C. (1992). Gaziantep’ten kesitler. Arsan Yayını.
Işık, Ş. (1997). Güneydoğu Anadolu bölgesinde nüfusun miktarı ve yapısal özellikleri. Ege Coğrafya Dergisi, 9, 283-311.
İncili, Ö.F. (2013). XIX. Yüzyılda Kilis şehrinin coğrafi özellikleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İpekyolu Kalkınma Ajansı. (2018). Kilis Ekonomi Strateji Belgesi. ika.org.tr. https://www.ika.org.tr/upload/yayinlar/KILIS-EKONOMI-STRATEJI-BELGESI735282.pdf
Kesici, Ö. (1992). Kilis yöresinin beşeri ve ekonomik coğrafyası. [Yayımlanmamış doktora tezi], Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koca, H. (2005). Kuruluşu-gelişmesi ve fonksiyonel özellikleri yönünden Dörtyol şehri. Aktif Yayınevi.
Konyalı, İ. H. (1968). Abideleri ve kitabeleri ile Kilis tarihi. Fatih Matbaası.
Kökten, İ. K. (1952). Anadolu’da prehistorik yerleşme yerlerinin dağılışı üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 10(3-4), 167-188. https://doi.org/10.1501/dtcfder_0000000970
Özgür, E. M. (1998). Türkiye nüfus coğrafyası. GMC Basım Yayın.
Özgür, E.M. (2016). Bir alt alan olarak nüfus coğrafyasının geçmişi, bugünü ve geleceği. Ege Coğrafya Dergisi, 25(1), 1-36.
Rogers, A., Castree, N. ve Kitchin, R. (2013). Population geography. A Dictionary of Human Geography. Oxford University Press. ISBN 9780199599868. https://doi.org/10.1093/acref/9780199599868.001.0001
Tandoğan, A. (1998). Demografik temel kavramlar ve Türkiye nüfusu. Eser Ofset Matbaacılık.
Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve yerleşme. İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1183, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları No:45.
Tümertekin, E. Özgüç, N. (2011). Beşeri coğrafya, insan-kültür-mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi.
DİE (TÜİK). (1927-2000). Genel nüfus sayımları. Erişim Tarihi 10.04.2020: (https://biruni.tuik.gov.tr/nufusmenuapp/menu.zul)
DİE (TÜİK). (2002). 2000 genel nüfus sayımı: nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri: İl/Kilis. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
TÜİK. (2018). Doğum istatistikleri. Erişim Tarihi 11.04.2020: (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=113&locale=tr)
TÜİK. (2018). Ölüm istatistikleri. Erişim Tarihi 09.04.2020: (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=114&locale=tr)
TÜİK. (2010-2018). Eğitim istatistikleri. (TÜİK’ten veri talebi)
TÜİK. (2007-2019). Nüfus istatistikleri. Erişim Tarihi 05.04.2020: (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr)
TÜİK. (2008-2019). Medeni durum istatistikleri. Erişim Tarihi 12.04.2020: (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr).
TÜİK. (2015-2019). Konut ve iş yeri istatistikleri. (TÜİK’ten veri talebi) Yıllık Hazırlama Komitesi. (1998). Cumhuriyet’in 75. Yılında Kilis. Önder Matbaacılık.
YÖK. (2019). Yüksek öğretim bilgi yönetim sistemi. Erişim Tarihi 20.04.2020: (https://istatistik.yok.gov.tr/) www.kilis.gov.tr/saglik (Erişim Tarihi: 11.04.2020)

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ