İki Dünya Arasında Bir Elçi: İvan Daniloviç Hohlov'un Buhara Misyonu (1620-1622)

Rus Çarlığının, XVI ve XVII. yüzyıllarda, Batı’dan, Avrupa Devletleri ve Güney’den güçlü bir Osmanlı Devleti gibi merkezi yönetimlerle karşı karşıya olması, ilerleme sahasının Doğu istikametinde yani Türkistan ve havalisinde gerçekleşmesine neden oldu. Ancak bu yeni ilerleme sahası Batı’da olduğu gibi Ruslar için de bilinmezliklerle doluydu. Bu nedenle Ruslar Türkistan’daki ilk faaliyetlerini bölgeyi keşfetme temelinde oluşturdu. Dolayısıyla XVI. yüzyıldan başlamak kaydıyla Türkistan’a çok sayıda diplomat ve asker gönderildi. Bu öncü kolonizatörler, Ruslar için gizemlerle dolu Türkistan coğrafyasının askeri, idari, coğrafi ve kültürel pek çok yönünü aydınlattı. Nihayetinde Ruslar bu görgü tanıklarının raporları çerçevesinde bölge hakkında tafsilatlı bilgiye erişmesini sağladı. Bu diplomatlar arasında Rus Çarı I. Mihail Federoviç tarafından Buhara’ya gönderilmesi kararlaştırılan İvan Daniloviç Hohlov, öncü bir rol oynadı. O, Buhara’ya çoğunluğu Rus asilzadesi ve imparatorluk görevlilerinden oluşan esirlerin kurtarılması için gönderildi. Bu çalışma 1620-1622 yılları arasında çok farklı zorluklarla Buhara seyahatini tamamlayan ve bir miktar Rus esirinin kurtulmasını sağlan İvan Daniloviç Hohlov’un yol boyunca tuttuğu notları konu almaktadır. Hohlov, Türkistan bölgesindeki kaotik ortamı genel çerçevede betimleyen, o dönem figürlerinin kişiliklerini yansıtan bilgiler sunsa da bölge coğrafyası, kültürel ve etnik yapısı hakkında oldukça az bilgi vermektedir. Buna rağmen XVII. yüzyılın başlarında bilinmeze doğru yol alan diplomatın dünyası dönemi tanımlamak adına önem arz etmektedir

Between the Two Worlds: The Mission of Ivan Danilovich Khokhlov in Bukhara (1620-1622)

Russian Tsarism, facing central governments such as a strong Ottoman State from the South and European States in the West in 16th and 17th centuries, expanded towards to the East, that is, Turkistan and its region. However, this new field of progress was as in the West full of unknowns for the Russians. For this reason, the Russians created their first activities in Turkistan on the basis of exploring the region. So, a large number of diplomats and soldiers were sent to Turkistan, starting from the 19th century. These leading colonizers highlighted many military, administrative, geographical and cultural aspects of the Turkistan geography, full of mysteries for the Russians. Ultimately, the Russians had access to detailed information about the region within the framework of these eyewitness reports. The Tsarist Russian appointed many diplomats to explore the depths of Turkestan, Ivan Danilovich Khokhlov, who was one of them, was sent by Tsar Michael Feodorovich to Bukhara in order to rescue prisoners, the majority of whom were Russian nobles and imperial officials. This study discusses the travel notes of Hohlov, who completed the voyage to Bukhara with great difficulty between 1620-22 and saved some Russian prisoners. Khohlov's travel notes describe the chaotic environment in the Turkestan region in general and give detailed information about the personalities of the figures of that period. However, it gives little information about the geography, cultural and ethnic structure of the region. Nevertheless, these notes are important in terms of recognizing the world of the diplomat, who led to an unknown land in the early seventeenth century

PDF

___

Abduraimov, M. (1955), “Pervıy Russkiy Kupeçeskiy Karavan v Taşkent: 1738-1739 gg”. İzvestia An UZSSR, Taşkent, № 6. S. 87-93.
Apollova N. G., (1948) Prisodinenie Kazahstana k Rossi, Akademii Nauk Kazahskoy SSR, AlmaAta. Aydoğmuşoğlu, Cihat, (2011) Şah Abbas ve Zamanı, Ankara Üniversitesi Doktora Tezi, Ankara.
Barthold, V. V., (2004). Rusya ve Avrupa’da Oryantalizm (Çeviren: Kaya Bayraktar, Ayşe Mera), İstanbul 2004: Küre Yayınları.
Burton, Audrey, (1997) The Bukharans: Dynastic, Diplomatic and Commercial History, 1550- 1702, Richmond: Curzon Press,
Burton, Audrey, (1998) “Russian Slaves in Seventeenth-Century Bukhara”, Post- Soviet Central Asia, Ed. Touraj Atabaki and John O’Kane, Tauris Academic Studies, Leiden, Amsterdam, ss. 345-365.
Bohlen, Avis, (1966), “Changes in Russian Dipmolacy under Peter the Great” Chaiers du Monde, S. 7, N. 3, 341-358.
İnalcık, Halil, (1948) “Osmanlı-Rus Rekabetinin Menşei ve Don-Volga Kanalı Teşebbüsü (1569)”, Belleten, XII, S. 46, TTK, Ankara, 349-402.
Hatunoğlu, Nurettin, (2017) “Buhara Hanlığı”, Avrasya’nın Sekiz Asrı Çengizoğulları, Ötüken, İstanbul, 482-526.
Jenkinson, A., (1886). Early Voyages and Travels to Russia and Persia (Vol. I). (Edited by. E. Delmar Morgan, C. H., Coote), New York.
Jukovskiy, S.V. (1915). Snoşeniya Rossii s Buharoii Hivoy za Poslednee Trehsotletıe, Petrograd.
Lunin, B. V., (1988), İstoria Uzbekistana v İstoçnikah: İzvestia Puteşestvennikov Geografov i UçenIh XVI-Pervoy Polovin XIX v, Taşkent. Khodarkovsky, Michael (2002), Russia’s Steppe Frontier: The Making of a Colonial Empire, 1500-1800. Bloomington and Indianapolis,
Karamzin, Nikolay (1843)) İstoriya Gosudarstva Rossiyskago, IX, Sanktpeterburg. Knighting, David Aaeron, (2008) İvan Khoklov: Russian Envoy to the Court of Imam Quli Khan, MA thesis, Indına Universitiy.
Koç, Dinçer (2017), “XVI.-XIX. Yüzyıllarda Buhara Hanlığı’na Gelen Rus Diplomat ve Askerleri” TDA, C. 115, S. 227, s. 61-90.
Koç, Dinçer (2018) “Hive (Harezm) Hanlığı” Avrasya’nın Sekiz Asrı Cengizoğulları, (Hayrunnisa Alan, İlyas Kemaloğlu Hz.), Ötüken.
Kurat, Akdes Nimet, (2011) Türkiye ve İdil Boyu (1569 Astarhan Seferi, Ten-İdil Kanalı ve XVIXVII. Yüzyıl Osmanlı-Rus Münasebetleri, TTK, 2011, 136-156. Kurat, Akdes Nimet, (1999). Rusya Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Makleyev, (1890), İstoriçeskiy Obzor Turkestana i Nastupatelnago Dvijeniya v Nego Russkih, S. Petersburg.
Nikitin, Afanasiy (2018), Üç Deniz Ötesinde Seyahat, Çev. Serkan Acar, TTK, Ankara.
Özkan, Murat, (2019) “Buhara, Petersburg ve İstanbul Arasında Diplomasi Trafiği: Molla İrnazar Maksutov Elçiliği”, Gazi Türkiyat, Bahar, 24, 165-183.
Özkan, Murat (2019) “Rus Emperyal Yayılmasının Bir Vasıtası Olarak: Orenburg Neplüyev Askeri Okulu”, 4. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi) (UBAK), Ankara 2019. ss. 65-82.
Özkan, Murat, (2017) Çarlık Rusyası’nın Türkistan Sahasını İşgalinde Bir Rus General: Mihail Dimitrieviç Skobelev, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya. Saray, Mehmet, (1990). Rus İşgali Devrinde Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasi Münasebetler (1775-1875), İstanbul.
Sbornik Knyazya Hilkova, (1879) “Stateynıy Spisok Posolstva v Buhariyu Dvoryanina İvana Hohlova”, S. Petersburg, 388-439.
Sela, Ron, (2013) Seventeenth-Century Russian Diplomatic Mission to Central Asia, (edited by Nile Green), Writing Travel in Central Asian History, Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 69-88.
Ükten, Selim Serkan “16-18. Asırlarda Buhara Hanlığı’na Gelen Batılı Seyyahlar ve Seyahatnameleri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 18(2), Aralık 207, 141-143.
Ükten, Serkan, (2018) Buhara Hanlığı’nın Askeri Teşkilatı (1500-1868), TTK, Ankara.
Ünal, Fatih, (2010) Rus Emperyazlizmine Karşı Stepte Büyük Başkaldırı, Sultan Kenasarı, İlgi Kültür Sanat, İstanbul.
Türker, Özgür, (2019) “Keşfetmek ve Tanımlamak: 17 ve 18. Yüzyıl Rus Seyyahlarına Göre Buhara”, Seyyahların İzinde Türkitan, (Mustafa Gökçe Ed.), Pegem Yay., 73-110.
V. Teplova, (1891). Russkie Predstavitelli v Tsargrade 1496-1891, İstoriçeskiy Oçerk, S. Petersburg. Veselovskiy, N.İ. (1891). İvan Daniloviç Hohlov, S. Petersburg, 48-72.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ