Çocuk Edebiyatında Kültürel Unsurların Yerlileştirme Stratejisi ve Eşdeğerlik Yöntemiyle Aktarımına Yönelik Bir İnceleme: “Peter Pan Kensington Bahçelerinde” Örneği
Çocuk edebiyatı alanında yapılan çevirilerde kültürel unsurların aktarımı hedef kitlenin eseri benimsenmesinde kritik bir role sahiptir. Her çevirmenin kaynak metindeki kültürel unsurları hedef kitleye aktarmak için kullandığı belli başlı yöntem ve stratejiler bulunmaktadır. Fakat konu çocuk edebiyatı olduğunda, çevirmenin başvuracağı yerlileştirme stratejisi eserin hedef kitle nezdinde daha değerli ve anlaşılır hale gelmesine imkân verebilir. Bununla birlikte çocuk edebiyatı türündeki kaynak metnin mesajını hedef kitleye aktarmak için çevirmenin dilbilgisel ve sözcüksel düzeyde başvurduğu eşdeğerlik yöntemi de kayda değer öneme sahiptir. Bu çalışmada, James Matthew Barrie tarafından kaleme alınan “Peter Pan Kensington Bahçelerinde” adlı eserin Nihal Yeğinobalı tarafından yapılan Türkçe çeviride, kültürel unsurların aktarımı yerlileştirme stratejisi ve eşdeğerlik yöntemi bağlamında incelenecektir. Bu inceleme sırasında kaynak metinde yer alan kültürel unsurların erek metne aktarımında bahse konu çeviri yöntemlerinin uygulandığı belirli örnekler ele alınacak ve bu örnekler üzerinde kısa değerlendirmeler yapılacaktır. Kaynak metinde kullanılan dil ve hikâyedeki kültürel unsurların Türkçeye aktarımı, çeviride karşılaşılabilecek en önemli sorunların başında gelmektedir. Yapılan değerlendirmelerde İskoç yazar James Matthew Barrie’nin kaleminden çıkan eserin Türkçeye çevirisi yapılırken, Yeğinobalı’nın eşdeğerlik ve yerlileştirmeye başvurarak yaptığı tercihler erek metin üzerinde bıraktığı etkiye yönelik görüşler sunulacaktır. Böylelikle, hedef kitle beğenisine sunulan çeviri metinde gerçekleştirilen kültürel unsurların aktarımı ile ortaya çıkan erek metnin hedef kitleye iletmeyi arzu ettiği mesaj hakkında değerlendirmeler yapılması amaçlanmaktadır. Bu değerlendirmeler sonucunda, Peter Pan Kensington Bahçelerinde adlı eserdeki çeviri tercihlerinin kültürel unsurların aktarımında oynadığı rol gözlemlenecektir. Bu sayede, erek metnin hedef kitlede yer alan Türk okuruna ne derecede hitap ettiğine ilişkin bir fikir edinilmesi amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Çeviribilim, Çocuk edebi
An Analysis Of Translation Of Cultural Elements İn Children's Literature İn Terms Of Strategy Of Domestication And Method Of Equivalence: İn "Peter Pan İn Kensington Gardens"
The transfer of cultural elements in translations made in the field of children's literature has a critical role in order for the target audience to adapt the work. There are certain methods and strategies that any translator would use to convey the cultural elements in the source text to the target audience. However, when it is children's literature, the domestication strategy as a translator’s choice may allow the work to become more valuable and understandable to the target audience. Besides, the method of equivalence is also of great importance in children's literature to convey the message of the source text, for addressing the children as the target audience. In this study, the book "Peter Pan in Kensington Gardens” written by James Matthew Barrie and translated into Turkish by Nihal Yeğinobalı will be analyzed within the terms of the strategy of domestication and the method of equivalence of transferring the cultural elements in the translated text. During this analysis, brief evaluation shall be made on the aforementioned translation methods and strategies in transferring the cultural elements in the source text to the target text. The language used in the source text and the transfer of cultural elements in the narration into Turkish are among the most important problems that can be encountered in translation. While the work written by Scottish writer James Matthew Barrie is translated into Turkish, the translation preferences made by Yeğinobalı by resorting to equivalence and domestication shall be presented in the evaluations. In this way, it is aimed to make evaluations of the message that the work wishes to convey to the target audience with the transfer of cultural elements in the translated text presented to the target audience. As a result of these evaluations, the role of translation preferences in the transfer of cultural elements will be observed in Peter Pan Kensington Gardens. In this way, it is aimed to get an idea about to what extent the target text appeals to the Turkish readers in the target audience.
___
- Aksoy, N. B. (2000). Kültür odaklı çeviri ve çevirmen, Türk Dili, 2(583), 51-57.
- Aksoy, N. B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi, İmge Kitabevi.
- Arı, S. (2018). Çeviri çocuk edebiyatı örneğinde kültürel sembollerin eşdeğerlik ilişkisi, 1. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Yeni Ufuklar Kongresi Bildiriler Kitabı, ICES, 217-223.
- Baker, M. (1992). In other words: A course book on translation. Routledge.
- Barrie, J. M. (1910). Peter Pan in kensington gardens (E-book), Charles Scribner's Sons.
- Barrie, J. M. (2007). Peter Pan kensington bahçelerinde, Çev. N. Yeğinobalı, Can Çocuk Yayınları.
- Barut, E. & Odacıoğlu, M. C. (2019). Çocuk edebiyatı çeviri eserlerinde kültürel aktarım incelemesi: Oliver Twist örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 66-70. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3028
- Baykan, A. (2005). Sosyal-kültürel faktörlerin çevirideki rolü, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (14), 151-175.
- Bengi-Öner, I. (1999). Çeviriyle kırk yıl Nihal Yeğinobalı ile bir söyleşi, Sel Yayıncılık.
- Britannica. (2020, Eylül 14). J. M. Barrie - Scottish author, R. Pallardy (Ed.). Britannica. https://www.britannica.com/biography/J-M-Barrie
- Can Yayınları. (2021, Ocak 01). Nihal Yeğinobalı. Can Yayınları. https://canyayinlari.com/kisidetay/cevirmenler/10846/nihal-yeginobali/ Köprülü, S. & Yüce, E. (2019). Çeviride yerlileştirme ve yabancı dil öğretiminde yeri, Söylem Filoloji Dergisi, 4(2), 506-516.
- Neydim, N. (2005). Küçük Prens çevirilerindeki çevirmen kararlarına erek odaklı bakışla karşılaştırmalı bir inceleme, Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, (17), 99-110.
- Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation. Shanghai Foreign Language Education Press.
- Nunan, D. & Choi, J. (2010). Language, culture, and identity: framing the Issues. D. Nunan, J. Choi (Ed.), Reflective Narratives and the Emergence of Identity içinde (s.1-14.). Routledge.
- Odacıoğlu, M. C., & Barut, E. (2018). Çeviri usul, strateji ve yöntemleri üzerine bir derleme, Tarih Okulu Dergisi, 11(XXXIV), 1363-1392. http://dx.doi.org/10.14225/Joh1184
- Panou, D. (2013). Equivalence in translation theories: a critical evaluation, Theory and Practice in Language Studies, 3(1), 1-6. http://dx.doi.org/10.4304/tpls.3.1.1-6 Taş, S. (2017). Kültürel unsurların çevirisi ve çeviri stratejileri, Humanitas, 5(10), 1-14. http://dx.doi.org/10.20304/humanitas.289303
- Üçgül, S. (2013). Dilde ve metinde ulusal kültür bileşenleri, Turkish Studies-International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish and Turkic, 8(9), 125-133.
- Ünsal, G. (2017). Çeviri eleştirisi açısından çeviri metin inceleme çalışması, ASEAD, 4(11), 243- 253.
- Venuti, L. (1995). The translator’s ınvisibility: A history of translation. Routledge.
- Vinay, J. P. & Darbelnet, J. (1995). Comparative stylistics of French and English: A methodology for translation. John Benjamins Publishing Company.
- Zivtçi, N. (2020, Ağustos 13). Çocuk edebiyatı çevirisinde kültürel öğelerin aktarılması. Çeviribilim. www.ceviribilim.com: http://ceviribilim.com/?p=486