1917 Bolşevik Devrimi ve 1923 Türk Devrimi’nin Ardından Lenin ve Atatürk Figürlerinin Propaganda Afişlerindeki Yeri

İnsanların, özellikle de egemen güçlerin kendi ideoloji ve kanaatlerine inanan kişilerin sayısını çoğaltmak adına çeşitli araçlarla yaptıkları etki anlamına gelen propaganda; faaliyetlerini yürütmede kullandığı bu araçları her dönem teknolojik gelişmelerle beraber yakından takip etmiş ve bu araçların yardımıyla etkisini güçlendirmiştir. Propagandanın manipülatif özelliği Birinci Dünya Savaşı sırasında kavranmış ve bu özellik daha da geliştirilerek İkinci Dünya Savaşı'nda kitle iletişim araçlarıyla birlikte yürütülmüştür. Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da totaliter hükümetlerin kurulmasında, 1917 yılında gerçekleştirilen Bolşevik Devrimi'nde, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri kıtasında taşların yeniden dönüşümü esnasında, 1923 Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş aşamasında propagandanın önemi yadsınamaz. Buna karşılık hem Atatürk hem de Lenin, propagandayı özellikle de afişleri, kurdukları kendi rejimlerini halka benimsetmekte kullanmış, kendi portrelerini bu afişler vasıtasıyla topluma sunmuşlardır. Çalışmada propaganda kavramı ve tarihçesi ele alınmış, 1917 ve 1923 yıllarında gerçekleşen iki ayrı devrim olan Rus ve Türk Devrimleri tarihsel açıdan incelenmiştir. 1917 yılındaki Petrograd Kışlık Sarayı'nın ele geçirilmesinin ardından yönetimi ele geçiren Bolşeviklerin lideri Vladimir İlyiç Ulyanov'un (Lenin) ve 1923 yılında kurtuluş mücadelesinin ardından Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran lider Mustafa Kemal Atatürk'ün propaganda afişleri Roland Barthes'ın göstergebilimsel çözümleme yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışmanın sonunda her iki liderin afişlerde bir kahraman olarak betimlendiği ve ülkede gerçekleştirilen devrimlere öncülük ettiği saptanmıştır. Lenin’in propaganda afişlerinde, Ekim 1917 Bolşevik Devrimi’yle beraber, Lenin’in Rus çarlık ailesinden kalanlar, kapitalistler ve din adamlarına karşı yürüttüğü mücadeleler ön plandadır. Bu kişiler devrimin engeli olarak görülmüş ve onların tasfiyesi için yoğun çaba sarf edilmiştir. Aynı zamanda Lenin’in kurduğu Komünist Parti, Lenin’in propaganda afişlerinde sıklıkla işlenen bir diğer tema olmuştur. Sovyet halkının partiye üye olması istenmiş ve tüm ulusun ancak Lenin önderliğinde birleşmesiyle büyük zaferin elde edileceği resmedilmiştir. Atatürk’ün propaganda afişlerinde, Milli Mücadele’nin ardından Atatürk’ün ülkede gerçekleştirdiği devrimler ön plandadır. Bununla beraber öne çıkan bir diğer unsur ise Atatürk’ün devrimlerine karşı çıkanların afişlerde bir yaratık olarak betimlenmesidir. Bir diğer yandan Atatürk’ün Türk kadınına verdiği değer ve önem de çalışma kapsamında incelenen afişlerde yer bulmuştur.

The Place of Lenin and Atatürk's Figures in Propaganda Posters Following the 1917 Bolshevik Revolution and the 1923 Turkish Revolution

To increase the number of people who believe in their ideology and thoughts, propaganda means the influence of people, especially the sovereign powers in various ways; while carrying out its activities with technological developments in every period, it closely followed these tools and reinforced its effect with the help of these tools. The manipulative feature of propaganda was understood during the First World War, and this feature was further developed and was accompanied by mass media in the Second World War. First World War, after the establishment of totalitarian governments in Europe, in 1917, during the recycling of stone in Europe and The United States of America continent the made the Bolshevik Revolution, in 1923, the importance of propaganda in the Republic of Turkey’s establishment can not be denied. On the other hand, both Ataturk and Lenin used propaganda, especially posters, to adopt their regimes and presented their portraits to the public through these posters. In this study, the concept and history of propaganda were discussed and the Russian and Turkish Revolutions, two separate revolutions that took place in 1917 and 1923 were examined historically. The propaganda posters of the leader of the Bolsheviks Vladimir İlyich Ulyanov's (Lenin), who took over after capturing the Petrograd Winter Palace in 1917; and the posters of Mustafa Kemal Ataturk, who became the founder and leader of the Turkish Republic after the Turkish War of Independence in 1923 were analized by Roland Barthes semiotic analysis method. At the end of the study, it was determined that both leaders were depicted as a hero on posters and pioneered the revolutions in the country. In the propaganda posters of Lenin, after the Bolshevik Revolution of October 1917, Lenin’s struggles against the Russian tsarist family, capitalists and clergymen are at the forefront. These people were seen as obstacles to the revolution and great efforts have been made to liquidate them. At the same time, the Communist Party founded by Lenin was another theme that was frequently covered in Lenin’s propaganda posters. The Soviet people were asked to join the party and it was pictured that the great victory would be achieved only by uniting the whole nation under the leadership of Lenin. In Ataturk’s propaganda posters, the reforms that Ataturk realized in the country after the Turkish National Struggle are in the foreground. However, another prominent factor is that those who opposed Ataturk’s reforms are depicted as a creature in the posters. On the other hand, the value and importance that Ataturk gave to the Turkish women was also found in the posters examined within the scope of the study.

PDF

___

Akarcalı, S. (2003). İkinci Dünya Savaşı’nda İletişim ve Propaganda. İmaj Yayınları.
Akçura, G. (1994). Afişlerde Tiyatro. Sky Life Dergisi, THY, İstanbul Yayınları, sayı 129, 28-31.
Atatürk, M.K. (1989). Nutuk. Cilt 1-2-3. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Barthes, R. (1975). Mythologies. (6. Baskı). Çev. Annette Lavers. New York: Hill and Wang.
Bektaş, A. (2002). Siyasal Propaganda. Bağlam Yayıncılık.
Berkes, N. (2013). Türkiye’de Çağdaşlaşma. (19. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
Brown, J. A. C. (1992). Siyasal Propaganda. Çev. Yusuf Yazar. Ağaç Yayıncılık.
Chambers, R. (1983). Art and Propaganda In An Age Of War: The Role Of Posters. Scientia Militaria, South African Journal of Military Studies, 4(13), 54-59. https://doi.org/10.5787/13-4-543
Çakı, C., Gülada, M.O. (2018). 2. Dünya Savaşı’nda Kullanılan Sovyet Propaganda Posterlerinde Coşku Çekiciliği Bağlamında Kadınların Temsili Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1(2), 157-176.
Çaycı, A. (2002). Gazi Mustafa Kemal Atatürk Milli Bağımsızlık ve Çağdaşlaşma Önderi (Hayatı ve Eseri). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Ekici, Y. (2017). Bolşevik İhtilali'nin Ortaya Çıkması ve Sebepleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 265-275. https://doi.org/10.18069/firatsbed.346466
Güngör, N. (2016). İletişim Kuramlar ve Yaklaşımlar. (3. Baskı). Siyasal Kitabevi.
Hitler, A. (1998). Kavgam. Çev. Selam Uğurlu. Kamer Yayınları.
İnceoğlu, Ç. (2015). Politik Bir Silah: Birinci Dünya Savaşı'nda İngiltere, Fransa, Almanya ve ABD'de Propaganda Filmciliği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 3(10), 70-84.
Jowett, Garth. S., & O’Donnell, V. (2012). Propaganda and Persuasion (5 baskı). Sage Publications.
Kenez, P. (1985). The Birth of the Propaganda State. Soviet Methods of Mass Mobilization, 1917- 1929. Cambridge University Press.
Kılıç, A. (1955). Atatürk’ün Hususiyetleri. Sel Yayınları.
Koloğlu, O. (1994). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Basın. İletişim Yayınları.
Kuruoğlu, H. (2006). Propaganda ve Özgürlük Aracı Olarak Radyo. Nobel Yayıncılık.
Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (5. Baskı). Çev. Metin Kıratlı. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ланцов, С.А. (2017). Октябрьская Революция 1917 Года: Замыслы и Результаты. Вестник Санкт-Петербургского Университета Поитология. 10(4), 289-300. https://doi.org/10.21638/11701/spbu06.2017.401
Орлов А.С., Георгиев В.А., Георгиева Н.Г., Сивохина Т.А. (2017). История России. (4-е издание). Проспект.
Qualter, Terence. H. (1962). Propaganda and Psychological Warfare. Random House.
Rifat, M. (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü: Kavramlar, Yöntemler, Kuramcılar, Okullar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Садуль, Ж. (1990). Записки о Большевистской Революции (Октябрь 1917- Январь 1919). Историко-Литературный Архив.
Seidman S. (2008), Posters, Propaganda, and Persuasion in Election Campaigns Around The World and Through History. Peter Lang Publishing.
Sürmeli, S. (2001), Türk-Gürcü İlişkileri (1918-1921). Atatürk Araştırma Merkezi.
Tepecik, A. (2002), Grafik Sanatlar Tarih Tasarım Teknoloji. Detay ve Sistem Ofset.
Topuz, H. (1991). Siyasal Reklamcılık. Cem Yayınevi.
Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ulusoy, N. B. (2004). Azerbaycan Siyasi Muhaceretinin İstanbul’daki Basın Etkinliklerinin (1923- 1931) Kamuoyu Oluşturmadaki Rolü. İstanbul Üniversitesi İletişim Yayınları
www.artchive.ru, (2020, Mart 01)
onedio.com, (2020, Mart 02)
tr.pinterest.com, (2020, Mart 03)
www.plakat.ru, (2020, Şubat 28)
www.softsalo.com, (2020, Mart 01)
www.sovposters.ru, (2020, Mart 03)
tr.wikipedia.org, (2020, Mart 02)
https://www.lifewire.com/visual-color-symbolism-chart-by-culture-4062177, (2020, Şubat 21)
https://www.empower-yourself-with-color-psychology.com/cultural-color.html, (2020, Şubat 21)
https://www.marxists.org/russkij/lenin/1917/0407a.htm , (2020, Şubat 21)

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ