ZİŞTOVİ VE YAŞ ANTLAŞMASI ARASINDA TUNA KIYISINDA BİR OSMANLI KENTİ: SİLİSTRE (1791-1793)

Silistre Osmanlı Devleti'nin Tuna Nehri kıyısında bulunan önemli bir liman kenti idi. Bu nedenle özellikle nehir ticareti ve donanma savaşlarında önemli görevler üslenmekte idi. Ekonomik ve askerî açıdan stratejik bir konuma sahip olan Silistre coğrafi açıdan da Osmanlı-Rus ve Osmanlı-Avusturya savaşlarının ana güzergâhı üzerindeydi. Bu nedenle Silistre gerek İbrail, gerek İstanbul'un iaşe ihtiyacının karşılanmasında( zahire, peksimet, silah vs) önemli bir fonksiyona sahipti. Bu çalışmada kaynak olarak iki antlaşma arasında kadılar tarafından tutulan 50 Numaralı Şer'iyye Sicili kullanılmıştır. 50 Numaralı Şer'iyye Sicili Ziştovi ve Yaş Antlaşması öncesi ve bu antlaşmalar sonrası Silistre'nin siyasi, sosyal, ekonomik ve askeri meselelerine ışık tutacak bilgiler ihtiva etmektedir. Şer'iyye Sicilleri, Osmanlı toplumunun siyasî, iktisadî, hukukî ve içtimaî durumlarının ortaya çıkarılmasında önemli kaynaklardır. Bulgaristan Arşivi "Nationale Biblioteque" de bulunan 50 Numaralı Silistre Şer'iyye Sicili çalışmamızın ana kaynağını oluşturmaktadır. Söz konusu defterde miras davaları, aile, görevli tayinleri, gemi yapımı, elçilik, vergi (zahire, duhan, adat-ı ağnam) vb. konuların yer aldığı iktisadî, askerî ve içtimaî olayları içeren iki yüz otuz üç belge bulunmaktadır. Askeri konulara ışık tutacak konulardaki ferman, emir, buyruldular şer'iyye sicillerine kayıt edilmiştir. Eşkıyalık, zahirenin gemilerle taşınması, ihtida (din değiştirme, tanassur ve Nemçe esirleri) konuları incelenmiştir. Silistre'nin 1791-1793 yıllarına ait sicil kayıtlarından hareketle bölgenin toplumsal hayatı ortaya konulmuştur.

THE DANUBE COAST BETWEEN THE TREATY OF ZIŞTOVI AND YAŞ AN OTTOMAN CITY: SILISTRA (1791 - 1793)

Silistra Otoman Empire was an important port city on the banks the Danube River. Therefore, especially in the river trade and battels were important tasks. The Province of Silistra had a strategical importance by economical and military means. İt was also on the route of Ottoman-Russian and Otoman-Austria wars geographically. Silistra which is consulted both İbrail and rationing of İstanbul has an important function (cureal, hardtack, Weapons etc.). This study has been used as a source the book number 50 of Şeryiyye registries((1791- 1793). Before and after the book number 50 in these treaties treaties from Silistra political, social, economic, and military issues contains information . Ser'iyye Sicilleri, that's court records, is an important source in revealing the political, judicial and social conditions of Ottoman society. Seri'yye Sicili Numbered 50 of Silistra, at Bulgarian archive "National Biblioteque", forms the backbone of this paper. The record book in question includes 233 documents covering (apostasy, Austrian Prisoners) such the economic and social events as heritage cases, family, appointment decisions of some officials, ship building, ambassy, tax (cereal, duhan, adat-ı ağnam). Bandit, the grain ship with move conversion topics are explored. The imperial orders (ferman) and emir which all shed light on the military issues have been recorded in the ser'iye sicilleri. Based on the court records between 1791 and 1793 of Silistra, it will be mentioned about the social life of the town.

PDF

___

50 Numaralı Silistre Şer'iyye Sicili
AHMED CEVDET PA?A, Tarih-i Cevdet, C.3, Üçdal ne?riyat, ?stanbul 1994, s.1394-1395.
ASLAN, Halide, "Tanzimat Döneminde Dinî Deği?im Halleri: ?htida-Gizli Din-Tanassur Ve Osmanlı", Toplum Bilimleri o Temmuz 2012 o 6 (12), s.55-82.
B?L?M, Cahit, "Mustafa Rasih Pa?a"nın Rusya Sefaretnamesi", OTAM, Sayı: 7, Ankara 1996, s.17- 36.
BOSTAN, ?dris, "Tuna Nehri ve Batı Karadeniz"deki Osmanlı Tersaneleri ve Bulgaristan"dan Sağlanan Mühimmat", Balkanlarda İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğler, Sofya 21-23 Nisan 2000, ?stanbul 2002, s.261-266.
BOZKURT, Mahmut Esat, Devletlerarası Hak "Hukuku Düvel", Ankara 1940, s.82, http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/791.pdf 27.06.2013.
ERDOĞAN, Meryem Kaçan, "Rusçuk ?er"iyye Sicili"nin Tanıtımı ve Fihristi", Osmanlı İdaresinde Bir Balkan Şehri Rusçuk, Editör: Meral Bayrak(Ferliba?), Yeditepe Yayınları, ?stanbul 2011, s.443-476
ERDOĞAN, Meryem Kaçan, "Tereke Kayıtlarına Göre XVIII. Yüzyılın Ortalarında Rusçuk"ta Sosyo-Ekonomik Hayat", Osmanlı İdaresinde Bir Balkan Şehri Rusçuk, Editör: Bayrak Meral (Ferliba?), Yeditepe Yayınları, ?stanbul 2011, s.303-344
ÖZKAYA, Yücel, "Sofya"da Milli Kütüphane Natonale Biblioteque" deki ?er"iyye Sicilleri", Tarih Araştırmaları Dergisi, XII/24, s.21-29.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.2, MEB yayınları, ?stanbu 1983.
Resimli-Haritalı Mufassal Osmanlı Tarihi, C.V, Güven Basımevi, ?stanbul 1971, s.2741.
SELÇUK, Hava, "Vidin"de Toplumsal Hayat: 13 Numaralı ?er"iyye Siciline Göre", Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), Haziran 2012, s.27-46.
ÜNAL, Mehmet Ali, Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayınları, ?stanbul 2011.
UÇAROL, Rıfat, "Küçük Kaynarca Antla?ması"ndan 1839'a kadar Osmanlı ?mparatorluğu", Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.XI, ?stanbul 1989,C.XI, s.239-245.
UZUNÇAR?ILI, ?.Hakkı, "Vezir Hakkı Mehmed Pa?a (1747-1811)", Türkiyat Mecmuası; Cilt 6 (1939), s.177-285.