CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA NEVŞEHİR'DE BANKACILIK FAALİYETLERİ; NEVŞEHİR BANKASI T.A.Ş VE ÜRGÜP ZÜRRA VE TÜCCAR BANKASI T.A.Ş

Sanayi İnkılâbı ile birlikte dünya ticaretine açılan, dış ticaret ve yabancı yatırımlar gibi iktisadi süreçlerle sürekli genişleyen Osmanlı ekonomisinde bu sürecin doğal bir sonucu olarak bankacılık faaliyetleri de başladı. İstanbul Bankası (Banque de Constantinople) Osmanlı Devleti'nde 1847'de Galata Bankerleri tarafından kurulan ilk bankadır. 1856 yılında İngiliz sermayesi ile kurulan Osmanlı Bankasından sonra Mithat Paşa'nın kooperatifçilik denemesi olarak başlattığı tarımsal kredi veren sandık faaliyetleri, ilk devlet bankası olan Ziraat Bankası'nın kurulmasıyla neticelenir. Osmanlı Devleti'nde daha çok yabancı sermayenin kontrolünde olan bankacılık sektöründe II. Meşrutiyet döneminde değişim yaşanır. Bu dönemde İttihat Terakki Partisi'nin iktidara gelmesiyle Parti üzerinde etkili olan milliyetçi politikalar, ekonomik hayatta da tesirli olur. Milli bir ekonominin ancak milli sermayeye dayalı şirketlerle yürütülebileceğine inanan Parti yönetimi, bu amaca yönelik ülke genelinde yerel bankalar kurulmasında öncü olur. II. Meşrutiyet döneminde yerel bankacılık konusunda elde edilen tecrübeler Cumhuriyet dönemi ekonomik hayatına katkı sağlar. İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararlar doğrultusunda ekonomik kalkınmayı sağlamak için gerekli sermayeyi sağlayacak yerel bankalar kurulması kararlaştırılır. Bu meyanda Nevşehir'de Nevşehir Bankası TAŞ, Ürgüp'te ise Ürgüp Zürra Bankası TAŞ kurulur. Bölge halkına uygun krediler vermek amacıyla kurulan bu bankalar sayesinde halkın para ve sermaye piyasasına katılması ve tasarrufun artırılması da hedeflenir.

BANKING ACTIVITIES IN THE EARLY YEARS OF THE REPUBLIC OF TURKEY IN NEVŞEHİR; NEVŞEHİR BANK AND ÜRGÜP ZÜRRA AND TÜCCAR BANK

The Ottoman economy, which was opened to the World Trade with the Industrial Revolution incomparably to the previous periods, expanded with economic processes, such as foreign trade foreign investment, and as a result of this natural processes, banking activities have started up. Istanbul Bank was the first bank to be established by Galata bankers in 1847 in Ottoman State. After the Ottoman Bank was founded in 1856 by the British capital, Midhat Pasha's initiative as agricultural credit cooperatives which started as an attempt to fund activities led to the establishment of the first state bank, Ziraat Bank. More foreign capital in the banking sector controlled by the Ottoman Empire was changed in the II Constitutional Period. During this period, the nationalist government policies that affected the Party of Union and Progress Party also had an impact on economic life. However, the party rulers believing that national economy survives with national capital companies has become a pioneer in the establishment of local banks across the country. Experience gained during II Constitutional Period regarding as local banking sector contributes to economic life in Republican Period. In accordance with the decisions made at the İzmir Economy Congress, local banks were established which provided with necessary capital so as to enable economic progress. In this respect, Bank of Nevsehir TAS in Nevsehir and Bank of Urgup Zurra and Zurra TAS in Urgup were founded. With the help of these banks set up to give credits for local community, the target is to make public participate in financial markets and to increase savings.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
B.C.A., 30..18.1.1/ 21.68.07.
B.C.A., 30..18.1.1/ 23.20.16.
B.C.A., 30..18.1.2/ 87.69.10.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi
B.O.A., A.MKT.DV. 138. 11. 2. / 1275. S. 23.
B.O.A., A.MKT.DV. 134. 63. 2 / 1275. C. 03.
B.O.A., A.MKT.DV. 140. 2. 1 / 1276. M. 11.
Gazeteler
Niğde Bilgi Gazetesi, 25 Haziran 1928.
Kayseri Vilayet Gazetesi, 16.02.1939, Sayı:1312. Sene.15.
Kayseri Vilayet Gazetesi, 16.02.1942, Sayı:1608. Sene.18.
Kitap ve Makaleler
50.000 Lira Sermayeli Ürgüp Zürra ve Tüccar Bankası 1939 Yılına Genel Kurul Tutulkası, ?zmir Tramvay ve Elektrik Türk Anonim ?irketi, 1939.
50.000 Lira Sermayeli Ürgüp Zürra ve Tüccar Bankası 1941 Yılına Genel Kurul Tutulkası, Kayseri, Sümer Basımevi.
AKKU? Turgay, " Bir İktisadi Siyasa Projesi; Milli İktisat ve Bursa", ÇTTAD, VII/16-17, 2008, ss.119-141.
ELDEM Edhem, Osmanlı Bankası Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ?stanbul 1999.
ALTAY Oğuzhan, "Türkiye'de Liberal Politikaların Bankacılık Sektörüne Etkileri (1847-1979)", Ege Akademik Bakış, S.10, ?zmir 2010, ss. 319-350.
ARSLAN Taner, "II. Meşrutiyet Düşüncesinin Cumhuriyete Tesirleri", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.21, Kütahya 2008, ss. 347-380.
BAYRAKTAR Kaya, "Osmanlı Bankası'nın Kuruluşu", Cumhuriyet Üniversitesi ?ktisadi ve ?dari Bilimler Dergisi, Cilt 3, S. 2/ Ekim 2002, ss. 71-88.
BOZOKLU Derya,"Atatürk Döneminde Bankacılık Sistemine ve Gelişimine Genel Bir Bakış", Atatürk Ara?tırma Dergisi, S.55, 2003, ss. 269-315.
ÇADIRCI Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerini Sosyal ve Ekonomik Yapıları, T.T.K Yayınları, Ankara 1991.
ÇEL?K Halil ?brahim, 18. Numaralı Nev?ehir ?eri'yye Sicili Metin Çevirisi ve Değerlendirme Nev?ehir-2012.
HORVARTH Bela, Anadolu 1913, Çev. Tarık Demirkan, Tarih Vakfı Yayınları, Ankara, 1996.
?zmir Büyük?ehir Belediyesi Kent Kitaplığı, ?zmir ?ktisat Kongresi 17-?ubat-4 Mart 1923, ?zmir Kent Kitaplığı, ?zmir 2001.
KARPAT Kemal Nüfus Dağılımı ve Osmanlıda Nüfus Sayımının Geli?imi (1800-1914 ), Ankara 2003.
KAYA Mehmet, "XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarında Nevşehir Kazasının Sosyal ve Ekonomik Durumu" 1. Uluslar arası Nev?ehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler, C.5, Nev?ehir 2011, ss.105-121.
KAZGAN Haydar, Galata Bankerleri, Türkiye Ekonomi Bankası Yayını, ?stanbul 1991.
KURAN Ercüment,"XVIII.- XIX. Yüzyıllarda Nevşehir", ?stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, S.15, ?stanbul 1997, ss. 167-171.
Nev?ehir Bankası Türk anonim ?irketi Esas Mukavelenamesi, 1936.
OKTAR Suat, VARLI, Arzu, "İttihat Terakki Dönemi'nin Ulusal Bankası Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası", Marmara Üniversitesi ?.?.B.F. C.27, S.2, 2009, ss.1-20.
ÖKÇÜN A.Gündüz, 1920-1930 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim ?irketlerinde Yabancı Sermaye, Ankara 1997.
ÖZÇEL?K, Özer ve Güner Tuncer, "Atatürk Dönemi Ekonomi Politikaları", Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt IX, S. 1, Haziran 2007, ss. 253-266.
ÖZDEM?R Biltekin, Osmanlı Devleti Dı? Borçları, Ankara 2009.
PARASIZ ?lker, Para Banka ve Finansal Piyasalar, Ezgi Kitabevi, Bursa 2000.
REF?K Ahmet, "Anadolu Şehirleri: Damat İbrahim Paşa Zamanında Ürgüp ve Nevşehir" Türk Tarihi Encümeni Mecmuası, 14. Sene, No.3, ?stanbul 1924, ss. 156-186.
SARISIR Serdar, " Cumhuriyetin İlk Yıllarında Yerel Bankacılık Girişimleri: Niğde Örneği", Türklük Bilimi Ara?tırmaları S.26, Aralık 2009, ss.199-216.
SEVGEN Necibe, "Nasıl Sömürüldük Sarraflar", Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S.13-25, 1969.
TAHS?N Hamit, SAKA, Remzi, Sermaye Hareketi, Amedi Matbaası, ?stanbul, 1930.
TEX?ER Charles, Küçük Asya Coğrafya Tarihi ve Arkeoloji, Çev.Ali Suat, Cilt.3, Ankara 2002.
TEZEL Yahya, Cumhuriyet Dönemi ?ktisat Tarihi, Yurt Yayınları, Ankara, 1982.
TOPRAK Zafer, Türkiye'de Milli ?ktisat, (1908-1918), Ankara 1982.
YAZGAN Teoman, Türk Bankacılık Sistemi, ?stanbul 1973.
Zürra ve Tüccar Bankası Türk Anonim ?irketi 1947 Yılına Ait Yönetim Kurulu Raporu.
ZARAKOĞLU Avni; Cumhuriyetin 50. Yılında Memleketimizde Bankacılık, Ankara 1974