YUNUS EMRE’DE METAFİZİK GERİLİM

Yunus Emre XIII. yy. Anadolu sahası Türk edebiyatının en önemli şairlerinden biridir. Yunus Emrenin Tarihî hayatı hakkında kaynaklarda yeterli yoktur. Halk muhayyilesinin zenginleştirdiği menkıbevî hayatı tarihi hayatının yerine geçtiği söylenebilir. Yunus Emrenin tarihî hayatına ilişkin ilk ve çok önemli bilgileri Fuat Köprülü vermiştir. Bu konuda yapılan çeşitli ilmî çalışmalar onun hayatı hakkındaki bilinmeyenleri az da olsa aydınlatmıştır. Doğum tarihi ve doğum yeri konusunda çok çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Yunus Emre’nin nerede doğduğu kesin olarak belirlenememekle beraber, onun İç Anadolu ile Batı Anadolu arasında yaşamış olduğu kabul edilmiştir. Ayrıca Sivrihisar'ın Sarıköy'ü, Bolu veya Karaman (Lârende) onun doğum yeri olarak gösterilen yerler olmuştur. Köprülü, Yunus'un yaşadığı yer olarak Sivrihisar civarında yahut Bolu'nun Sakarya suyu civarındaki köylerden birisinin olduğunu ve orada yetişmiş olabileceğini kabul etmektedir. Ailesi ve çocukları konusunda kesin bilgilere rastlanmamaktadır. Ancak şiirlerindeki ifadelerden hareketle hem evlenmiş olduğunu hem de evlenmediğini kabul eden görüşler vardır. Hacı Bektaş-ı Veli’nin nefes teklifine verdiği “ehli iyâlim var” sözünden evli olduğu anlaşılmaktadır. Eğitimi konusunda da yine şiirlerinden hareketle iki görüş vardır: Bir kısım araştırmacılar onun ümmî olduğu fikrini benimserken; bir kısmı da Yunus’un ilim tahsil ettiğini kabul etmişlerdir. Genelde makbul ve hâkim görüş de bu yöndedir. XIII. yüzyılda Selçuklu devletinin içine düştüğü zor şartlar sebebiyle halk fakirleşmiş, hayat zorlaşmış, bu durum da insanların geleceğe ilişkin kaygılarını arttırmıştı. Artan kaygılarla birlikte azalan umutların, halkın yaşama sevincini bitirip, hayatla bağlarını zayıflattığını gören Yunus Emre halkı içine düştüğü bu karanlıktan çıkarmak için şiirleriyle onlara bir ışık, bir umut, manevi destekle moral ve motivasyonu arttıran halkın arasında gönüller yapan halkın kahramanı bir şair olmuştur. Ateşe körükle gitmeyen Yunus Emre Fizikî şartlardan bunalan insanlara, metafiziğin kapılarını açarak onlara kara günlerinde zorlukların aşılmasında yol gösterici olmuştur. Zor günlerinde kendilerine yalnız bırakmayan, kendilerine ışık olan Yunus Emre’yi halk ölümünden sonra da unutmamıştır. Onu dâimâ yanında ve yakınında görmek isteyen Anadolu insanı, Yunus Emre’ye duyduğu sevgi ve saygının bir sonucu olarak ülkenin değişik yerlerinde pek çok medfen veya makamı Yunus’a ait olarak kabul etmiştir.

METAPHYSICAL THRILLER AT YUNUS EMRE

Yunus Emre XIII. century Anatolia is one of the most important poets of Turkish literature. Yunus Emrenin There is not enough resources about historical life. It can be said that it replaced the historical life history which is enriched by popular imagination. The first and very important information about Yunus Emren's historical life was given by Fuat Köprülü. Various scientific studies on this subject have illuminated the unknowns about his life. A wide variety of opinions have been put forward regarding the date of birth and place of birth. Although it can not be determined exactly where Yunus Emre was born, it is accepted that he lived between Central Anatolia and Western Anatolia. In addition, Sivrihisar's Sarıköy, Bolu or Karaman (Lârnde) have been places of his birth place. Köprülü acknowledges that Yunus is one of the villages around Sivrihisar or Bolu in the vicinity of Sakarya water and may have grown there. There is no precise information about family and children. However, there are opinions that he accepts that he is both married and not married with the expressions in his poems. It is understood that Hacı Bektaş-ı Veli is married because of the "having a competent person" whom he gave to the offer of breathing. There are also two views on education in the light of his poetry: While some researchers have adopted the idea that it is foolish, some of them admitted that Yunus had collected knowledge. Generally, this is the preferred and dominant view. XIII. Due to the difficult conditions that the Seljuk state had fallen into the century, the people became poor and life became difficult, which increased the concerns of the future of the people. Yunus Emre, who saw the hopes diminishing with the increasing concern, the people ending the love of life and weakening the bonds with life, became the heroic poet of the people who made their hearts among the people who increased their morale and motivation by their poetry with a light, hope and spiritual support. Yunus Emre, who does not go to fuel the fire, has opened the gates of metaphysics to the people who have been upset by the physical conditions and have guided them in overcoming difficulties during the black days. They did not forget Yunus Emre, who was a light to them, who did not leave them alone during the difficult days, after public death. The Anatolian man who wanted to see him near and near, accepted Yunus as a result of love and respect for Yunus Emre, as well as many of the medfen or makam in various parts of the country.

___

  • Ayni, M. A. (1985). İslam Tasavvuf Tarihi, İstanbul.
  • Banarlı, N. S. (2004). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I, C. I., İstanbul.
  • Gölpınarlı, A. (1971). Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri, İstanbul.
  • Gölpınarlı, A. (1992). Yunus Emre ve Tasavvuf, İstanbul.
  • Genç, İ. (2008). Örneklerle Eski Türk Edebiyatı Tarihi Giriş, İzmir.
  • Genç, İ. (2008). Edebiyat Bilimi Kuramlar-Akımlar-Yöntemler, İzmir.
  • Hançerlioğlu, O. (1979). Felsefe Sözlüğü, İstanbul.
  • İsen M., vd. (2006). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara.
  • Karakoç, S. (1977). Yunus Emre, İstanbul.
  • Köprülü, M. F. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara.
  • Mengi, M. (1995). Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara.
  • Pekolcay, N. (1981). İslâmî Türk edebiyatı, İstanbul.
  • Sümer, F. (1971). “Yunus Emre Çağında Türkiye’nin Siyasal, Sosyal ve Kültürel Tarihine Genel Bir Bakış”, Uluslararası Yunus Emre Semineri, 6-8 Eylül 1971 Bildiriler, İstanbul.
  • Tatçı, M. (1998). Yunus Emre Divanı, Ankara.
  • Timurtaş, F. (1980). Yunus Emre Dîvânı, Ankara.
  • Türer, O. (1995). Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul.
  • Uludağ, S. (hzr.). (1992). Kelabazi, Doğuş Devrinde Tasavvuf, Ta’arruf, İstanbul.
  • Uludağ, S. (1995). İbn Arabî, Ankara.