Yeni Türk Sinemasında Yersizyurtsuzluk Olarak Taşra

Günümüzde Türk Sinemasına yaklaşım biçimleri incelendiğinde taşranın sorunsallaştırılan bir kavram haline geldiği görülmektedir. Bunda özellikle 1990’lı yıllardan sonra yapılan filmlerde filmlerin çekildiği mekânlar ve bu mekânlardan kaynaklı anlatılar, taşranın imlediği ruh halinin merkezi bir öneme sahip olmasının büyük bir katkısı vardır. Yeni Türk Sineması olarak tanımlanan 90’lı yılların ikinci yarısından sonraki süreci kapsayan dönemde taşra anlatılarında niceliksel bir artış ve bakış açısı değişikliği oluşmuştur. Popüler Sinemadan eleştirel politik filmlere ve sanat filmlerine kadar geniş bir yelpazede taşranın ele alınmasının nedeni nedir? Bu çalışma; Yeni Türk Sinemasının taşra anlatılarına yönelmesinin ardında yatan sosyolojik ve felsefi nedenleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Taşrayı konu alan ve taşrada geçen bu filmlerde, taşranın estetik bir form olarak üretilmesinin bir diğer deyişle taşranın sinematografik bir anlatım formu olarak gelişmesinin sebepleri üzerine düşünce üretmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda çalışma 1990'lı yıllardan günümüze kadar çekilmiş çok sayıda taşra filmini sosyolojik ve felsefi perspektiften sınıflandırmaktadır. Taşraya olan yaklaşımdaki farklılığın ardındaki anlam dünyası nedir? Taşrayı konu alan ve taşrada geçen çok sayıda film üretilmesinin nedenleri nedir? Bu filmlerin 50'si doğrudan taşrayı konu alan ve taşrada geçen, diğerleri taşrada geçmese bile karakter, mekân ya da anlatısal öğelerle taşranın, filmin anlam dünyasına önemli katkı sağladığı filmlerdir. Bu sınıflandırma üzerinden; taşranın merkezi bir konuma yerleşmesi ve nicelik olarak artıştan doğan taşra sorunsalının nedenleri üzerine anlamlı çıkarımlar ortaya koymayı hedeflemektedir.

Periphery as a Deterritorialization in a New Turkish Cinema

Today, it is seen that the periphery has become a problematized concept while the approaches to Turkish cinema are examined. Especially in the movies made after the 1990s, the places where the movies shot, the narratives based upon that places and having the central importance of the mood implying by periphery have had a great contribution. In the period of the second half of the 1990s a quantitative increase and a change of perspective have occurred in the narrative of the periphery. What is the reason addressing periphery at the wide range from popular cinema to critical politic movies and art movies? This study aims to reveal the sociological and philosophical reasons which underlies the tending of New Turkish Cinema towards the periphery narratives. This study also aims to produce a conception on the reasons of the production of the periphery as an aesthetic form, in other words, the development of the periphery as a cinematographic narrative form in these films in which the subject and the place is periphery. In this context, the study has been classified many provincial films shot since the late 1990s until today through the sociological and philosophical perspective. 50 of these films are directly related to the provincial life and take place in the periphery, the others are films in which periphery significantly contributes to the semantic world of the films through the character, place or narrative elements although their stories have not been set in the periphery. Through this classification it aims to reveal meaningful inferences on the reasons of the settling of the periphery on the central position and periphery problematic arising from the increase in quantity.

PDF

___

Agamben, G. (2001). Kutsal İnsan. (İ.Türkmen, Çev). Ayrıntı Yayınları.
Agamben, G. (2007). Kayıp Nesne. Cogito (51), 258-261.
Ahıska, M. (2005). Radyonun Sihirli Kapısı Garbiyatçılık ve Politik Öznellik. Metis Yayınları.
Ahıska, M. (2010). Zaman Geri Alınsın. Toplum ve Bilim (118), 244-246.
Argın, Ş. (2018). Taşraya içeriden bakmak mümkün müdür? Tanıl Bora (Ed). Taşraya Bakmak. (271-296). İletişim Yayınları.
Aydoğan, D. (2012). 1990 Sonrası Türk Sineması’nda Taşra, Taşralı ve Taşracılık Olgusu. Yayımlanmamış Doktora tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Berger, J. (1988). Şiirin Saati. (Gönül Çapan, Çev.). Adam Yayınları. Baudrillard, J. Simulakrlar ve Simülasyon. (O.Adanır, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
Berkes, N. (2007). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. Kaynak Yayınları.
Bora, T. (2018).Taşralaşan ve Taşrasını Kaybeden Türkiye, Taşraya Bakmak. Tanıl Bora (Ed). İletişim Yayınları.
Çavuş, U. (2019). Anayurt Oteli ve Yeni Türk Sineması Yönetmenlerinin Taşraya Yönelimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kadir Has Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
Çiğdem, A. (1997). Bir İmkan Olarak Modernite İletişim Yayınları.
Copleston, F. (1998). Felsefe Tarihi Cilt VII-Nihilizm ve Materyalizm. (Deniz Canefe, Çev). İdea Yayınevi.
Çur, A. (2018). Kadınlar: Taşranın Yurtsuzları. Taşraya Bakmak. Tanıl Bora (Ed) (p. 115-137). İletişim Yayınları.
Deleuze, G. (1993). Kapitalizm ve Şizofreni. (Ali Akay, Çev.). Bağlam Yayınları.
Girgin.N. (2019). Nuri Bilge Ceylan Sinemasında Taşra ve Sıkıntı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Göle.N. (2004). Batı Dışı Modernlik: Kavram Üzerine, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce Cilt 3, Modernleşme ve Batıcılık, İletişim Yayınları.
Güleryüz, B. (2013). Türk Sinemasında Taşranın Temsili. Yayımlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gürbilek, N. (2004). Kötü Çocuk Türk. Metis Yayınları.
Gürbilek, N. (2005). Yer Değiştiren Gölge.Metis Yayınları.
Gürbilek, N. (2007). Vitrinde Yaşamak. Metis Yayınları.
Heidegger, M. (2011). Varlık ve Zaman. (Kaan H.Ökten, çev.). Agora Yayınları.
Kale, E. (2019). Yeni Türk Sinemasında Sinemasal Bir Mekan Olarak Taşra: “Bir Zamanlar Anadolu’da”, “Tepenin Ardı” ve “Sivas” Filmlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karaosmanoğlu, Y. K. (2009). Yaban. İletişim Yayınları.
Kılıç, H. İ. (2019). Günümüz Türkiye Sinemasında Taşra Temsilleri ve Mikro İktidar İlişkileri Bağlamında Birey Toplum Analizi.: Nuri Bilge Ceylan Filmleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Laçiner, Ö. (2018). Merkez(ler) ve Taşra(lar) Dönüşürken. Taşraya Bakmak. Tanıl Bora (Ed). (13- 37). İletişim Yayınları.
Loo, H. V., Reijen, W. V. (2003). Modernleşmenin Paradoksları. (Kadir Canatan, Çev.). İnsan Yayınları.
Löwy, M., Sayre, R. (2007). İsyan ve Melankoli. (Işık Ergüden, Çev.) Versus Yayıncılık.
Maktav, H.(2002). Cumhuriyet’in Sinemacısı: Muhsin Ertuğrul, Tarih ve Toplum, 38(227).
Makal, M. (1967). Bizim Köy. Varlık Yayınları.
Mardin, Ş. (1992). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez Çevre İlişkileri, Türkiye’de Toplum ve Siyaset-Makaleler. İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2000).Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İletişim Yayınları.
Schils, E.(2002). “Merkez ve Çevre” (Yusuf Ziya Çelikkaya, Çev.), Türkiye Günlüğü (70):86-96.
Schopenhauer, A. (1958). The World as Will and Representation, (E.F.J.Payne,Trans).Dover Publications.
Scognamillo, G.(1998). Türk Sinema Tarihi. Kabalcı Yayınları.
Sennett, R. (2005). Otorite. (Kamil Durand, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Simmel.G.(1994). Modern Kültürde Çatışma. (Tanıl Bora,Çev.).İletişim Yayınları.
Simmel, G.(2004).The Philosophy of Money. Routledge.
Suner, A.(2015). Hayalet Ev. Metis Yayınları.
Türk Dil Kurumu. (2019). 7.10.2019 tarihinde http://www.tdkterim.gov.tr/tarama/?kelime=da%FEra&kategori=veritm.
Toptaş, H. A. (2019). Gölgesizler. İstanbul, Turkey: Everest Yayınları.
Onaran, A.Ş. (1994). Türk Sineması 1. Kitle Yayınları.
Onaran, A.Ş. (1995). Türk Sineması II. Cilt, Kitle Yayınları.
Özbek, M. (1999). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İletişim Yayınları.
Özön, N.(2010). Türk Sineması Tarihi, Doruk Yayınları.
Weber, M.(2013). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. (L. Boyacı, Çev.). Yarın Yayınları.
Zürcher, E.J. (2004). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Yasemin Şener Gönen, Çev.). İletişim Yayınları.