Bir Mizah Virüsü Olarak Kovid-19: Ağ Toplumunda Siber Mizah Yaratmak

Sözlü, yazılı ve elektronik kültür ortamları, kültürün üretim-tüketim tarzlarını belirler. Sözlü kültür ortamında belleğe dayalı dinamik kayıt ve aktarım sistemleri kullanılırken yazılı ortamda kültürel metinler statik yapıara dönüşür. Elektronik kültür ortamı, kültürün iletişim ağını genişleterek bu ağa işitsel ve görsel boyutlar katar. Ayrıca bu ortamda, zaman ve mekân kavramını değişir. Bilgisayar, akıllı telefon ve diğer mobil cihazların yaygınlaşması, internet kullanımıyla birikte yeni bir etkileşim ortamının doğmasını sağlamıştır. Bu ortamın üyeleri ağ toplumunu oluşturur. Sosyal ağlar üzerinden oluşan yeni kültür ortamında Facebook, Twitter, Instagram ve YouTube gibi sosyal medya mecralarının kullanımının artması ile birlikte sanal bir kültür oluşmuştur. Ağ toplumunun üyelerinin hızlı etkileşimine imkân tanıyan bu sosyal medya kanalları, geleneksel kültür unsurlarının dönüştürülerek tüketimini sağlar. Diğer taraftan, sosyal medyadaki iletişim biçiminde sözlü kültür ortamına benzer şekilde anlık etkileşime girilebilmektedir. Makalenin konusunu bu paylaşım biçimlerinden birisi olan mizah teşkil etmektedir. Sosyal medyada mizah, çoğunlukla güncel olaylar konu alınarak üretilmektedir. Bu bağlamda dünyayı etkisi altına alarak insan sağlığıyla birlikte toplum hayatını ekonomik, sosyal ve psikolojik yönden olumsuz etkileyen kovid-19 salgını, sosyal medya mizahının güncel konusu olmuştur. Makalenin amacı ağ toplumunun etkileşim ve mizah yaratma biçimini kovid-19 virüsü çerçevesinde incelemektir. Bu kapsamda öncelikle literatür taraması yapılmış, veriler doküman analizi tekniğiyle toplanmış ve incelenmiştir. Sosyal medya kanalları olan Facebook, Twitter, Instagram ve YouTube’daki akış üzerinden hesaplar taranarak dolaşımdaki kovid-19 virüsü konulu mizah içerikleri tespit edilmiştir. Yapılan incelemede sosyal medya ağları üzerinden iletişime geçen insanların sözlü kültürdekine benzer biçimde tepkisel ve anlık etkileşime girdikleri görülmüştür. Bu etikileşim, gündelik hayat içerisinde kişisel ve toplumsal konuları içerebilmektedir. Kovid-19 virüsü, ağ toplumunun sosyal medya üzerinden mizah üretme araçlarından birisi olmuştur. Bu konuda üretilip paylaşılan mizah içeriklerinin gündelik hayat, iş, temizlik, karantina, yiyecek ve eşya stoğu, eğitim-öğretim gibi konularda olduğu görülmüştür. Kovid-19 konulu mizahi unsurların çoğunlukla yazılı ve görsel içeriklerden oluştuğu tespit edilmiştir.

As a Humor Virus Covid-19: Creatıng Cyber Humor In The Network Socıety

Oral, written and electronic cultural environments determine the production and consumption styles of culture. When using dynamic recording and transfer systems based on memory in an oral culture environment, cultural texts become static structures in a written environment. The electronic cultural environment expands the communication network of culture, adding auditory and visual dimensions to this network. In addition, in this environment, the concept of time and space changes. The proliferation of computers, smartphones and other mobile devices has led to a new interaction environment in the build-up with internet usage. Members of this environment form the network community. In a new cultural environment through social networks, a virtual culture has been formed with the increasing use of social media such as Facebook, Twitter, Instagram and YouTube. These social media channels, which allow members of the network community to interact quickly, enable the conversion of traditional cultural elements and consumption. On the other hand, instant interaction can be interacted in the form of communication on social media in a similar way to the oral cultural environment. The subject of the article is humor, which is one of these forms of sharing. Humor on social media is often produced based on current events. In this context, the kovid-19 epidemic, which affects the world and negatively affects human life economically, socially and psychologically, has become the current topic of social media humor. The purpose of the article is to examine the way the network community interacts and creates humor within the framework of the covid-19 virus. In this context, literature was scanned first and the data was collected and examined by document analysis technique. Social media channels, Facebook, Twitter, Instagram and YouTube have scanned accounts through the stream, detecting humor content about the viral covid-19 virus. The examination showed that people who communicate via social media networks interacted in a similar way to the verbal culture. This etiks is that it can include personal and social issues in everyday life. The covid-19 virus has been one of the tools of the network community to generate humor through social media. It has been observed that humor content produced and shared in this regard are in everyday life, work, cleaning, quarantine, food and goods stock, education and training. Humorous elements on covid-19 were found to consist mostly of written and visual content.

___

  • Acar B. (2008). Online Toplumun Doğuşu. http://www.uzunhikaye.org/icerik/online-toplumundogusu/ (E. T. 01.04.2020).
  • Aktaş, C., Berk Ç. (2013). Yeni Enformasyon ve İletişim Teknolojilerinin Sosyal Hayattaki Rolü. 1.Uluslararası Medya Çalışmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Editör Bilal Arık vd.), 629- 638.
  • Arslan, A. S. (2017). Geleneğin Yeniden Üretimi ve Tüketimi Kapsamında Bir Deneme: Sosyal Medya ve Mizah. III: Uluslararası Halkbilimciler Sempozyumu Bildirileri, (Ed. Metin Özaslan) Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi Bölümü Yayınları: 2, 22-38.
  • Arslan, H., (2014). Toplumsal Olayların Ardından Sosyal Medya Başta Olmak Üzere Özellikle Dijital Ortamda Kendiliğinden Gelişen Mizahın İzahı, “Dijital İletişim Etkisi” Uluslararası Akademik Konferans Bildiri Kitabı, (Ed. Can Bilgili), İskenderiye Kitap, 267-277.
  • Avcı, A. (2003). “Toplumsal Eleştiri Söylemi Olarak Mizah ve Gülmece”. Birikim 166 (Şubat 2003) 80-96.
  • Baudrillard, J. (2014). Simülakrlar ve Simülasyon (Çev. Oğuz Adanır), Doğu Batı Yaayınları.
  • Bergson, H. (2014), Gülme. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Binark, M. (2015). Yeni Medya Çalışmaları Özel Sayısı Hakkında: Neden?, folklor/edebiyat, Yeni Medya Çalışmaları Özel Sayısı, C. 21, S. 83, 2015/3, 9-18.
  • Castells, M. (2008). Enformasyon Çağı: Ekonomi Toplum ve Kültür, Cilt 1 Ağ Toplumunun Yükselişi (Çeviren: Ebru Kılıç.) Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Çetin, İ. (2019). Elektronik Ortamda Mizah ve Mizahi Bir Tip: Baattin. Türk Edebiyatında Mizah Sempozyumu 13-15 Mayıs 2016, TDK, 517-536.
  • Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu ve Yorumlar. Ayrıntı.
  • Dede, Ö. Y. (2014). Yeni Medya Ortamlarında Akıllı Telefonlar Üzerine Düşünmek. XIX. Türkiye'de İnternet Konferansı Bildiriler Kitabı, (Editörler: Akgül Mustafa vd.), İnternet Teknolojileri Derneği, 63-71.
  • Denizci, Ö. Mert. (2009). Bilişim Toplumu Bağlamında İnternet Olgusu ve Sosyopsikolojik Etkileri, Marmara İletişim Dergisi Sayı 15, Temmuz 2009, 48-63.
  • Eker, Ö. Gülin. (2009). İnsan Kültür Mizah, Grafiker Yayınları.
  • Feinberg, L. (2004). Mizahın Sırrı. (Çev. Ali Çelik), Millî Folklor, Yıl 16, Sayı 62, 105-113.
  • Gençalp, H. (2019) Görsel Kültür, Çoklu Okuryazarlık ve Çoklu Biçimlilik Bağlamında Sosyal Medya İletileri. Global Media Journal TR Edition, 10 (19), 52-75.
  • Göker, G., Doğan A. (2011). Ağ Toplumunda Örgütlenme: Facebook’ta Çevrimiçi Tekel Eylemi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Jun 2011, 14(25), 176-203.
  • Gönden, M., Güzel, M. (2017) Türkiye’de Sosyal Medyanın M/İzahı: Sosyal Paylaşım Ağlarındaki Deneyimlerin Karikatürlere Yansıması. Millî Folklor, 29(116), 169-188.
  • Güvenç, A. Ö. (2016). Anlatıdan Görsele Elektronik Mizah Kültürü. Türk Edebiyatında Mizah Sempozyumu 13-15 Mayıs 2016, TDK. 79-90.
  • Güzel. C. (2019). İnternet Halkının Mizahı Sanal Âlemin Karagözleri, Türk Edebiyatında Mizah Sempozyumu 13-15 Mayıs, TDK. 217-223.
  • Karadaş, N. (2015) Zaman Kavramına Kuramsal Yaklaşımlar ve İnternet’te Şimdiki Zaman Olgusu. folklor/edebiyat, Yeni Medya Çalışmaları Özel Sayısı, C. 21, S. 83, 2015/3, 325-341.
  • Kırık, A. M. (2013). Gelişen Web Teknolojileri ve Sosyal Medya Bağımlılığı, Sosyal Medya Araştırmaları “Sosyalleşen Birey” (Editörler Doç. Dr. Ali Büyükaslan, Yrd. Doç. Dr. Ali Murat Kırık). Çizgi Kitabevi.
  • Kırık, A. M., Saltık, R. (2017). Sosyal Medyanın Dijital Mizahı: İnternet Meme/Caps, Atatürk İletişim Dergisi, 12, 99-118.
  • Karaduman, N. (2017). Popüler Kültürün Oluşmasında ve Aktarılmasında Sosyal Medyanın Rolü Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi XLIII, 2017/2, 7-27.
  • Karagülle, A. E., Çaycı, B. (2014). Ağ Toplumunda Sosyalleşme ve Yabancılaşma, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC January 2014 Volume 4 Issue 1, 1-9.
  • Koestler, A. (1997). Mizah Yaratma Eylemi, (Çev. Sevinç Kabakçıoğlu, Özcan Kabakçıoğlu), İris Yayınları.
  • Morreall, J. (1997), Gülmeyi Ciddiye Almak, (Çev. Şenay Soyer), İris yayınları.
  • Morreall, J. (2003) Gülmede Yeni Bir Teori (Çev.: Metin Ekici). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar I. Milli Folklor Yayınları, 407-436.
  • Özay, E. N. (2018). Sosyal Medyada Yaratıcı Bir Eylem Olarak Trollük Ve Fotoğraf. Ege Üniversitesi V. İletişim Öğrencileri Sempozyumu “İletişimde Değişim” / 29-30 Kasım 2018 Sempozyum E-kitabı: http://community.ege.edu.tr/comm5/kounsmacilar/.
  • Özdemir, İ. (2012). Sanal Kültür Yanılsama mı, Gerçek mi? folklor/edebiyat, 18(71)4, 13-34.
  • Özdemir, N. (2009), Sanal Mizah, ICANAS 38, 10-15 Eylül, 1277-1301.
  • Özdemir, N. (2010). Mizah, Eleştirel Düşünce Ve Bilgelik: Nasreddin Hoca. Millî Folklor, 22(87), 27-40.
  • Özdemir, N. (2019). Dördüncü Sanayi Devrimi ve Gelenek Kültürü. 9. Türk Halk Kültürü Kongresi, Genel Konular, Bildiri Kitapçığı, Kültür ve Türizm Bakanlığı Yayınları, 207-241.
  • Öztürk, E. Çalıcı Can. (2018). Modern Toplumda Kimlik, “Siber Dissosiyasyon” ve “Siber Alter”: Teorik ve Klinik Bir Yaklaşım. (Editör Öztürk E.), Ruhsal Travma ve Dissosiyasyon. Ankara: Türkiye Klinikleri, 39-47.
  • Oskay, Ü. (2011). İletişimin ABC’Sİ. 6. Baskı, Der Yayıncılık.
  • Ong., W. J. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür, Metis.
  • Postman, N. (2006). Teknopoli, (Çev. Mustafa Emre Yılmaz), Paradigma Yayıncılık.
  • Prestonm, C. L. (2014). Şaka. Millî Folklor, 26(101), 307-311.
  • Sanders, B. (2001). Kahkahanın Zaferi Yıkıcı Tarih Olarak Gülme, Ayrıntı.
  • Saka, E. (2019). Türkiye’de İnternet. Yeni Medya Çalışmaları V Türkiye İnternet Tarihi (Der. Erkan Saka), Alternatif Bilişim.
  • Sartori, G. (2004). Görmenin İktidarı Homo Videns: Gören İnsan. (Çev. Gül Batuş, Bahar Ulukan) Karakum.
  • Türkçe Sözlük.(2011). Ankara. Türk Dil Kurumu Yayınları. 11. Baskı Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü Üç Aylık Pazar Verileri 2019 3. Çeyrek, Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu, https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/pazar-verileri/3-ceyrekraporu2019.pdf (E. T. 17.03.2020)
  • Türkmen, F. (2013). Seyyid Burhaneddin Çelebi Letâif-i Nasreddin Hoca Nasreddin Hoca Lâtifeleri (Burhaniye Tercümesi), Büyüyenay Yayınları.
  • Vural, A. B., Bat, M. (2010). Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma. Journal of Yaşar University, 20(5), 3348‐3382.
  • Yıldırım, D. (1999).Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Akçağ.
  • URL1:https://dijilopedi.com/2020-turkiye-internet-kullanimi-ve-sosyal-medya-istatistikleri/ E.T 22.03.2020
  • URL 2: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/covid-19-yeni-koronavirus-hastaligi-nedir
  • URL3:2https://www.cnnturk.com/video/turkiye/corona-virusu-son-dakika-turkiyeye-geldicoronavirus-belirtileri
  • URL 4:https://www.youtube.com/watch?v=cwdG_Ml42lU (E.T. 07.24.2020)
  • URL 5: https://www.youtube.com/watch?v=uYvCiHk2-EA (E.T. 07.24.2020)
  • URL 6: https://www.youtube.com/results?search_query=polat+alemdar+y%C3%BCz% C3%BCn%C3%BC+ameliyat+sonras%C4%B1+sarg%C4%B1 (E. T. 08.04.2020)
  • URL 7: https://www.karadenizgazete.com.tr/gundem/umreden-gelen-komsusunu-evinekilitledi/263234 (E. T. 08.04.2020)
  • URL 8: https://www.youtube.com/watch?v=GXWCbDlMZpM E. T. 08.04.2020
  • URL 9: https://www.youtube.com/watch?v=injk5uyuWpY E. T. 22.03.2020
  • URL 10: https://www.youtube.com/watch?v=8SoSKycWKlU (E. T. 22.03.2020)
  • URL 11: https://www.youtube.com/watch?v=EAi1lDUwUy0