VİYANA DOĞU DİLLERİ AKADEMİSİ ÖRNEĞİNDE ÇEVİRİ – DİPLOMASİ İLİŞKİSİ

Diplomasi de çeviri gibi farklı dil ve kültürlerin ilişki kurmaya çalıştığı noktada karşımıza çıkar. Kendine yabancı olanı tanımak ve onunla sağlıklı, stratejik diplomatik ilişkiler geliştirebilmek için başvurulacak en önemli araçlardan bir tanesidir çeviri. Üç kıtaya ve geniş topraklara yayılan Osmanlı Devleti'yle diplomatik ve ticari ilişkiler geliştirmek isteyen Batılı devletler, çevirinin bu ilişki açısından önemini fark etmiş ve kendi çevirmenlerini yetiştirmek için birtakım girişimlerde bulunmuşlardır. Önceleri "dil oğlanı" olarak anılan erkek çocuklarını, dili yerinde öğrenmeleri için İstanbul'a gönderen Avrupalı ülkeler, bu girişimin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine kendi ülkelerinde akademiler kurmuşlar ve buralarda Osmanlıca, Farsça, Arapça gibi doğu dillerinin öğrenilmesini sağlamışlardır. Avusturya'da 18. yüzyılda kurulan Viyana Doğu Dilleri Akademisi bunlardan bir tanesidir. Burada doğu dilleri ve kültürleri temelinde eğitim verilerek genç çevirmenler yetiştirilmiş ve bunlar devletin çeşitli kademelerinde görevlendirilerek, Avusturya'nın öteki devletlerle diplomatik ve ticari ilişkilerini geliştirmesine katkı sağlamışlardır. Çalışmamız diplomasi çeviri ilişkisini Avusturya İmparatorluk Doğu Dilleri Akademisi örneğinde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda ilk olarak diplomasinin kavram ve kurum olarak ortaya çıkışı ele alınmış, ardından Avusturya ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki diplomatik ilişkiler incelenmiş, sonra da Avusturya İmparatorluğu Doğu Dilleri Akademisi'nin kuruluşu ve ilk döneminde gelişimi, işleyişi ve yürüttüğü etkinlikler ele alınmıştır

THE RELATION OF TRANSLATION AND DIPLOMACY THROUGH THE EXAMPLE OF THE VIENNESE ACADEMY OF ORIENTAL LANGUAGES

As it is with translation, diplomacy emerges at the point where languages and cultures seek to establish contact. Translation is one of the principal means to get to know what is foreign and to develop sound and strategic relations with it. The western states that were interested in making diplomatic and commercial alliances with the Ottoman Empire, which spans over three continents with its broad territory, realized the significance of translation for this relation and they attempted to train their own interpreters. European states first sent to Istanbul male children of middle age, referred to as “language boys,” with the expectation of them to learn the language where it is spoken, but upon the failure of this initiative they established back home, academies where oriental languages such as Ottoman Turkish, Persian and Arabic are taught. Academy of Oriental Languages is one of those. Young interpreters trained there mainly in oriental languages and cultures were appointed to various positions in the state bureaucracy, and thus they contributed to the advance of Austria’s diplomatic and economic relations with other states. Our study aims to reveal the relation of diplomacy and translation in the example of the Austrian Imperial Academy of Oriental Languages. In this context, first of all, the rise of diplomacy as a concept and institution has been discussed in order to be able to examine the diplomatic relations between the Austrian and Ottoman Empires, and then has been studied the foundation of the Austrian Imperial Academy of Oriental Languages, as well as its growth, functioning and activities during its first period

PDF

___

Acar, Demet Şefika (2006) “Küreselleşen Dünyada Diplomasi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Cilt:9, Sayı: 1-2, ss. 417-439
Başar, Fahameddin (2003) “Osmanlı Devleti’nin Kuruluş ve Yükseliş Dönemi Siyasi Tarihi Üzerine Cumhuriyet Döneminde Yapılan Çalışmalar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt:1, https://www.academia.edu/4646842/Osmanl%C4%B1_Devletinin_Kurulu%C5%9F_ve_Y %C3%BCkseli%C5%9F_D%C3%B6nemi_Siyas%C3%AE_Tarihi_%C3%9Czerine_Cum huriyet_D%C3%B6neminde_Yap%C4%B1lan_%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmalar_On_t he_Literature_of_Ottoman_Political_History_of_Classical_Age_in_the_Republican_Era_F AHAMEDD%C4%B0N_BA%C5%9EAR?auto=download, 06.05.2017
Dağkuş, Burak, “18. Yüzyıl Osmanlı-Avusturya Diplomatik İlişkileri”, http://akademikperspektif.com/2014/08/21/18-yuzyil-osmanli-avusturya-diplomatik iliskileri/, 20.02.2017
Erdem, Gökhan (2008) Osmanlı İmparatorluğu’nda Sürekli Diplomasiye Geçiş Süreci, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış doktora tezi
Eruz, Sakine (2010) Çokkültürlülük ve Çeviri: Osmanlı Devleti’nde Çeviri Etkinliği ve Çevirmenler, İstanbul: Multilingual Yayınları
Gültekin, Bilgehan “Diplomatik İletişim” http://docplayer.biz.tr/5056776-Diplomatik-iletisim- bilgehan-gultekin-ph-d-bilgehangultekin-hotmail-com-ege-university-turkey.html, 26.05.2016
Hitzel, Frederic (1995) Dil Oğlanları ve Tercümanlar, çev. Mehmet Ulusel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Işık, Mustafa (2012) “Mohaç Savaşı ve Budin’de Osmanlı Hakimiyetinin Tesisi Meselesi (1526- 1541)”, http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt5/cilt5sayi22_pdf/2_tarih/isik_mustafa.pdf, 05.05.2017 Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:5, Sayı: 22,
İnalcık, Halil “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu”, Türkler, Türkler, Cilt:9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, _cilt_09.pdf, 06.05.2017
Joukova, Alexandra (2004) “Ein Glück für jeden fremden Mann, der selbst mit Türken sprechen kann. Zur Sprachausbildung vor und kurz nach der Etablierung der Orientalischen Akademie”, 250 Jahre: Von der Orientalischen zur Diplomatischen Akademie in Wien, Innsbruck: Studienverlag, ss. 29-46
Karalus, Kirstin (2009) Die diplomatische Vertretung der Europäischen Union, Tübingen: Mohr Siebeck
Kodaman, Timuçin, Ekrem Yaşar Akçay (2010) “Kuruluştan Yıkılışa Kadar Osmanlı Diplomasi Tarihi ve Türkiye’ye Bıraktığı Miras”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sayı: 22, ss. 75-92
Kurtaran, Uğur (2014) “XVIII. Yüzyıl Osmanlı-Avusturya Siyasi İlişkileri”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl 7, Sayı: XVII, ss. 393- 419
Kurtaran, Uğur (2015) “Osmanlı Diplomasi Tarihinin Yazımında Kullanılan Başlıca kaynaklar İle Bu Kaynakların İncelenmesindeki Metodolojik ve Diplomatik Yöntemler Üzerine Bir Değerlendirme”, OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Ankara: Ankara Üniversitesi, Sayı: 38, ss. 107-139
Kürkçüoğlu, Ömer (1980) “”Dış Politika” Nedir? Türkiye’deki Dünü ve Bugünü”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Cilt: 35, Sayı: 1, ss. 309-335
Petritsch, Ernst Dieter (2004) “Die Anfӓnge der Orientalischen Akademie”, 250 Jahre: Von der Orientalischen zur Diplomatischen Akademie in Wien, Innsbruck: Studienverlag, ss.47- 64
Savaş, Ali İbrahim, “Osmanlı Devleti ile Habsburg İmparatorluğu Arasındaki Diplomatik İlişkiler”, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=381789&/Osmanl%C4%B1-Devleti- %C4%B0le-Habsburg-%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu-Aras%C4%B1ndaki-Diplomatik- %C4%B0li%C5%9Fkiler-/-Do%C3%A7.-Dr.-Ali-%C4%B0brahim-Sava%C5%9F-, 15.03.2017
Şahin, Muhammet (2009) “Osmanlı Diplomasisinde Değişim ve Osmanlı Devleti’nin Avrupa Devletler Sistemine Girişi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Ankara: Gazi Üniversitesi, C: 4, Sayı: 46, ss.823-834 Tuncer, Hüner (1982) “Eski ve Yeni Diplomasi (Doktora Tezi Özeti)”, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/view/5000099641/5000092781, 25.02.2017
Tuncer, Hüner (1991) Eski ve Yeni Diplomasi, Ankara: Dış Politika Enstitüsü
Yetkin-Karakoç, Nihal (2016) Çeviri ve Diplomasi, İstanbul: Çeviribilim Yayınları
Silahtar Damat Ali Paşa, http://www.kimdirhayatieserleri.com/sehid-ali-pasa-kimdir-hayati-ve- eserleri-hakkinda-bilgi.html, 07.05.2017
Pasarofça Barış Antlaşması, http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=340179, 04.06.2017
Kleine Geschichte der Diplomatischen Akademie Wien, http://www.davienna.ac.at/jart/prj3/diplomatische_akademie/data/uploads/geschichteHistory/KleineGesc hichteDA.pdf, 15.10.2012