"VAR" VE "YOK" SÖZCÜKLERİNİN MORFOLOJİK KİMLİĞİ

Türkçe dil bilgisi kitaplarının çoğunda diğer sözcük türlerinden ayrı bir başlık altında değerlendirilen "var" ve "yok" sözcüklerinin sentaktik bir takım özellikleri gerçekten onların biçimbilgisel tasnifini zorlaştırmaktadır. Çoğu dilde muadilleri bulunmayan söz konusu bu iki sözcük, diğer dillerin sahiplik anlamı bildiren fiilleriyle aynı görevi yerine getiriyor olmaları yönüyle de eylemlere benzemektedir. Tabi ki böylesi bir durum "var" ve "yok" sözcüklerinin morfolojik kimliğine dair mevcut belirsizlikleri daha da artırmaktadır. "var" ve "yok" sözcüklerinin morfolojik kimlik karmaşasını çözmek için onların sözcük türleri içerisinde hangi türle sentaktik, morfolojik, etimolojik ve semantik ortaklıklar paylaştıklarını irdelemek gerekir. "var" ve "yok" sözcüklerinin birçok yönleriyle benzedikleri sözcük türünü tespit etmek, nihai anlamda bu sözcüklerin morfolojik sınıfını da belirlemek demektir. Bu çalışmada öncelikle "var" ve "yok" sözcüklerinin dil bilgisi kitaplarında hangi başlıklar atında ve hangi sözcük türüne dâhil edilerek ele alındığı ifade edildikten sonra bu sözcüklerin sıfat türünden sözcüklerle etimolojik, morfolojik ve sentaktik benzerliği sırasıyla incelenmiştir. Bu incelemeler yapılırken gerektiğinde tarihî ve çağdaş Türk dillerine de başvurulmuş ve onlardan da örnekler verilmiştir.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

Some syntactic properties of "var" and "yok" words which are dealt under different caption from other word types, really have complicated morphological classification of these words. Above mentioned two words that their counterparts don't exist in most of languages, akin to verbs in terms of sharing same duties with verbs of else languages which express ownership. Naturally, this circumstance augment available uncertainties relating to morphological identities of "var" and "yok" words. In order to solve problem of uncertainties about morphological identities of "var" and "yok" words, have to investigate which word type share syntactic, morphologic, etymologic and semantic features with these words. To determine word type which "var" and "yok" words resemble many respects means to detect morphologic class of these words. In this paper, firstly, we expressed which caption and word type have "var" and "yok" words been presented in grammar books then, dealt respectively etymologic, morphologic and syntactic sameness between these words and adjectives. During this research, examples taken from historical and contemporary Turkic languages were applied in the event that these were found necessary.

PDF

___

ALYILMAZ Cengiz, Orhun Yazıtlarının Sözdizimi, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Ofset Tesisleri, Erzurum 1994.

ATA Aysu, Nasırü'd-din Bin Burhanü'd-din Rabguzi Kısasü'l-Enbiya (Peygamber Kıssaları) I Giriş - Metin - Tıpkıbasım, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1997.

ATABAY Ne?e vd., Sözcük Türleri, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1983.

BANGUOĞLU Tahsin, Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1974.

BASKAKOV A. N., Çağdaş Türkçede Kelime Grupları, Çev.:Oktay Selim Karaca, Kesit Yayınları, ?stanbul 2011.

BAYRAKTAR Nesrin, Türkçede Fiilimsiler, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 2004.

BAZ?N Louis, "Türkmence", Çev.: Efrasiyap Gemalmaz, Türkçenin Derin Yapısı, Belen Yayıncılık, Ankara (2010), s. 55-72.

BOZ Erdoğan, Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (Tasnif Denemesi), Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ?ti., Ankara 2012

BÖREKÇ? Muhsine, Türkiye Türkçesinde Yapı ve İşlev Bakımından Sözcükler, Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum 2009.

CAFEROĞLU Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Enderun Kitabevi, ?stanbul 1993.

CLAUSON, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford University Press, London 1972.

DENY Jean, Türk Dili Grameri, Çev.:Ali Ulvi Elöve, ?stanbul Maarif Matbaası, ?stanbul 1941.

D?LÇ?N Cem, Mes¡ ûd Bin Ahmed Süheyl ü Nev-Bahâr İnceleme-Metin-Sözlük, Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara 1991.

ERDAL Marcel, A Grammar of Old Turkic, Library of Congress Cataloging-in-Publication Data, Brill, Leiden, Boston 2004.

ERG?N Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım, Yayın, Tanıtım, ?stanbul 2004.

GABAIN Annemarie Von, Eski Türkçenin Grameri, Çev.:Mehmet Akalın, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 2007.

GEMALMAZ Efrasiyap, "Türkçenin Morfo-Sentaktik Yapısının Fonolojisine Etkileri", Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S: 3 (1995), s. 1-7.

GENCAN Tahir Nejat, Dilbilgisi, Ayraç Yayınevi. Ankara 2001.

GÜLENSOY Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü O-Z, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 2007.

HAMILTON James Russell, Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası Kalyanamkara ve Papamkara, Çev.: Ece Korkut ve ?smet Birkan, Simurg Yayınları, Ankara 1998.

HAT?BOĞLU Vecihe, Türkçenin Ekleri, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1981.

KARAAĞAÇ Günay, Türkçenin Dil Bilgisi, Akçağ Yayınları, Ankara 2012.

KAYA Ceval, Uygurca Altun Yaruk Giriş, Metin ve Dizin, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1994.

KORKMAZ Zeynep, Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1994.

KORKMAZ Zeynep, Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 2003.

KÖBEY Huseyın vd., Qazaq Edebiy Tiliniñ Sözdigi VI. Cilt, Anıs Baspası, Almatı 2007.

KÜKEY Mazhar, Uygulamalı Örneklerle Türkçede Fiiller, Ankara 1973

MAGRUFOVA Z. M., Tolkovıy Slovar Uzbekskogo Yazıka I. Cilt (A-P), Russkiy Yazık, Moskova 1981.

MÜLER, F. W. K. ve GABA?N A. Von, Çaştani Bey Hikâyesi, Çev.:S.Himran, Bürhaneddin Erenler Basımevi, ?stanbul 1945.

ÖLMEZ Mehmet, Altun Yaruk III. Kitap (= 5. Bölüm) (Suvamaprabhasasütra), Odak Ofset Yayınları, Ankara 1991.

Tarama Sözlüğü VI, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1972

TEK?N Talat, Orhon Türkçesi Grameri, Sanat Kitabevi, ?stanbul 2003.

TEL??OV E. ve ÄR?PBEKOVA G., Urpaqqa Ula?at, Zerde Paspası, Astana 2008.

TUFAN Demir, Türkçe Dilbilgisi, Kurmay Kitap Yayın Dağıtım. Ankara 2006.

Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 2005.

ÜSTÜNOVA Kerime, Türkiye Türkçesi Ad İşletimi (Biçim Bilgisi), Kesit Yay., Ankara 2008.