TÜRK HALK MÜZİĞİ SÖZLERİNDE "METAFORİK ANLATIM GELENEĞİ"

"Başkasından kullanmak üzere alma, ödünç alma" olarak tanımlanan metafor, özellikle dilde ve sanatta, bir düşünceyi kendisine benzetilen başka bir obje ile anlatma işlevine sahiptir. Metaforik üslupta anlatım, yerine başka bir ifade tarzı konularak elde edilmekteyken, düz üslupta yerli yerinde ve mantıksal olarak ifade edilmektedir. Metaforik ifade alanı, özgür ve keyfi bir kullanım arz edip, anlamı ve duygu yoğunluğunu kuvvetlendiren ve derinliği kıvrak bir zekâyla çözümlenebilen çok yönlü estetik/felsefi bir anlatım üslubu içermektedir. Çalışmada, türkü sözleri içindeki metaforik anlatım, metafor teorilerinin de ışığında ele alınmış ve türkü metaforları, anlattıkları konular açısından ,,dinsel" ve ,,din dışı" olarak iki ana biçimde gruplandırılmıştır. Sünni mutasavvıflığına ait sözlerin genelde Türk sanat müziğinde yer almasından dolayı, dinsel türkülere ait metafor biçimlerinin Alevilere, din-dışı türkülere ait metafor biçimlerinin ise Türkçe konuşan toplulukların çoğuna ait olduğu gözlemlenmiştir. Dinsel türkülere ait metaforlar ,,yaratılış"ı ve ,,Tanrısal aşk"ı ifade eden metaforlar olarak; din dışı türkülere ait metaforlar ise ,,dünyevi aşk metaforları" ve ,,diğer din dışı metaforlar" olarak ayrılmıştır. Çalışmada Türk halk müziği metaforlarının anlamsal bağlamdaki kategorizasyonu gerçekleştirilmiştir. Türkülerin ezgisel, modal, çalgısal ve üslupsal, başka bir deyişle biçimsel metaforik anlamları, bu çalışmanın sınırları içine girmeyip, farklı bir bağlamda ele alınabilir. Çalışmanın, dil-sanat-metafor ilişkisinin farklı yönlerine ilişkin araştırma yapmak isteyen diğer bilim insanlarına ışık tutacağı umulmaktadır.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

The metaphor defined as "taken from another in order to use, to borrow", has the function of expressing an idea with another object looking like it especially in the language and art. While the expression in the metaphoric wording being obtained by putting instead another form of expression, it is expressed properly and logically in the straight wording. The metaphoric expression area contains a multioriented esthetical/philosophic expression wording with an independent and arbitrary usage, enforcing the meaning and the feeling density and being solved with energetic height intelligence. In the study, the metaphoric expression existing within the song, has been also examined in the light of the metaphoric theories, and the metaphors of the song have been grouped in two main ways as "religious" and "nonreligious" according their subjects. Due to the words pertaining to the Sunnite Soufism located generally in the Turkish art music, it has been observed that the metaphoric styles related to religious songs were belonging to the Alevis and the metaphoric styles non religious were belonging to the majority of Turkish speaking communities. The metaphors pertaining to the religious songs have been separated as metaphors representing the "creation" and the "Love for God" and the metaphors pertaining to the non religious songs were separated as metaphors representing the "world love metaphors" and "other non religious metaphors". In the study, the categorization of the Turkish folk music metaphors in the concept of meaning has been realized. The metaphoric formal meanings like melodical, modal, instrumental and expressive of the songs do not enter in the borders of this study and can be examined in a different context. It is hoped that the study will enlighten other scientifists desiring to make researches in the different points of the linguistic-artistic-metaphoric relation.

PDF

___

ÇAPAN, Pervin, (2009). "Fuzulinin Leyla ve Mecnununda Tematik Olarak A?k", Internatonal Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/7.

ÇINAR, Erdoğan, (2004), "Aleviliğin Gizli Tarihi", ?stanbul: Çivi Yazıları

DOĞAN, Mehmet, (2005). Büyük Türkçe Sözlük, ?stanbul: Pınar Yayınları.

HUHNERFELD, Paul, (1994). Heidegger Bir Filozof Bir Alman, çev: Doğan Özlem, Ankara: Gündoğan Yayınları.

MAĞF?RET Kemal, (2003). Buddhist Türk Çevresi Eserlerinde Metafor, Yayınlanmamı? Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi, Ankara.

KENNEDY, John M., (2008). "Metaphor and Art", ed. By Gibbs Raymond W., Metaphor and Thought, UK: Cambridge Universty Press.

KOFMAN, Sarah, (1993). "Nietzsche and Metaphor", çev: Duncan Large, California: Stanford University Press.

LAKOFF, George, (1998). "Contemporary Theory of Metaphor, Metaphor and Thought", Ed. By. Adrew Ortony, USA: Cambridge University Press.

MARK, Johnson, (2008). "Philosophy"s Dept to Metaphor", ed. By Gibbs Raymond W., Metaphor and Thought, UK: Cambridge Universty Press.

MUSTAN DÖNMEZ, Banu, (2010). "Alevi Cem Ritüelinde Canlandırılan Kırklar Söylencesinin ?iir-Müzik-Dansla ?li?kisi", Uluslararası Sosyal Ara?tırmalar Dergisi, Vol. 3, Issue 14. 191-199.

MUSTAN DÖNMEZ, Banu, (2006). "Müziğin Anadolu Tasavvufundaki A?k, Ate? ve Yanma Metaforları Bağlamındaki Algılanı?ı ve Performansı", Folklor/Edebiyat Dergisi, vol. 48. No: 12, Ankara: UEM. 329-340.

NIETZSCHE, Friederich, (2003). ?nsanca, Pek ?nsanca, çev: Mustafa Tüzel, ?stanbul: ?thaki Yayınları.

OLTETEANU, Ana-Maria, (2010). "Metaphor in Musical Experience", Linguistic and Philosophical Investigations, Volume 9.

SALMAN, Yurdanur, (2003). "Dilin Dü?evreni: Eğretileme, Kitaplık Dergisi", Sayı:65, ?stanbul: Yapı Kredi Yayınları.

SEMINO, Elena & Gerald STEEN, (2008). "Metaphor in Literature", ed. By Gibbs Raymond W., Metaphor and Thought, UK: Cambridge Universty Press.

SPITZER, Michael, (2004). "Metaphor and Musical Thought", Chicago ve Londra: The Universty of Chicago Press.

STERN, Joseph, (2008). "Metaphor, Semantics and Context", ed. By Gibbs Raymond W., Metaphor and Thought, UK: Cambridge Universty Press.

UZUN, Serkan, Ümit Hüsrev YOLSAL, (2003). Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.

YAVUZ, Kemal, (2005). "Leyla ile Mecnun Hikâyesinin Edebiyattaki Yeri", Modern Türklük Ara?tırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 4.

ZBIKOWSKI, Lawrence M., (2008). "Metaphor and Music" ed. By Gibbs Raymond W., Metaphor and Thought, UK: Cambridge Universty Press.

ZISS, Avner, (1984). Estetik, Gerçekliği Sanatsal Özümsenin Bilimi, çev: Yakup ?ahan, ?stanbul: De Yayınevi.

ZON, Bennett, (2000). Music&Metaphor in Nineteenth-Century British Musicology, Ashgate Publishing Company House.

http://www.turkuyurdu.com/vardim-kirklar-yaylasina-14362.html

http://sarkilarnotalar.blogspot.com/2012/10/ondort-bin-yil-gezdim-pervanelikte.html

http://www.birturkusoyle.com/turkuler/album_turkuler.asp?ASID=5666&ST=2&AID=352

http://www.birturkusoyle.com/turkuler/album_turkuler.asp?ST=2&AID=334

http://www.antoloji.com/guzelligin-on-par-etmez-siiri/

http://www.siirleri.org/siir/47/Saklar%FDm+G%F6z%FCmde+G%FCzelli%F0ini.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_mecnunum_leylami_gordum.html

http://www.turkuyurdu.com/bulunmaz-mecnun-isen-11355.html

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_asik_kerem_dus_eylemis_daylere.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_seherde_aglayan_bulbulhtml

http://www.turkuler.com/sozler/sozler/n17.asp

http://66sarkisozleri.blogspot.com/2013/01/felek-mahsun-krmzgul.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_asan_bilir_karli_dagin_ardini.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_urfanin_etrafi_dumanli_daglar.html

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_amman_avci.html

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_yarali_ceylan.html

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_sen_bir_ceylanolsan.html

http://www.turkuler.com/hikayeler/karadirkaslarin.asp

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_el_cek_tabip_sinemustunden.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_mihriban.html

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_keklik_idim_vurdular.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_bu_dagda_maral_gezer.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_egdim_sogut_dalini.html

http://www.sarki-sozleri.net/cimilli-ibo-kiraz-dudakli-aysem

http://www.turkuarsivi.tk/10674-Asik-Veysel-Kambur-Felek-Sanki-Beni-Kayirdi.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_felek_senin_elinden.html

http://forum.donanimhaber.com/m_22067032/tm.htm

http://www.turkusozlerimiz.com/sanki-sam-yelisin.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_su_yuce_daglari_duman_kaplamis_uh.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_asan_bilir_karli_dagin_ardini.html

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_iki_dagin_arasinda_kalmisam_1.html

http://pirsultanabdalsiirleri.blogspot.com/2008/04/gel-benim-sari-tamburam.html

http://pirsultanabdalsiirleri.blogspot.com/2008/04/gel-benim-sari-tamburam.html

http://www.turkuler.com/nota/ezgi_gine_dertli_dertli_iniliyorsun.html

http://www.turkuler.com/sozler/turku_ben_gidersem_sazim_sen_kal_dunyada.html