Abdulkadir ÖZTÜRK, AHMET KARA, SERDAR KÖRÜK

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ, CİNSİYET ROLLERİ VE YÜZ KIZARMA EĞİLİMLERİNİN SOSYAL GÖRÜNÜM KAYGILARINI YORDAMA GÜCÜ VE ARALARINDAKİ İLİŞKİ

Beden algısı, bilişsel, duyuşsal, davranışsal yönleriyle hem olumlu hem olumsuz özellikler içeren çok boyutlu bir yapı olarak tanımlanabilir. Beden algısı, bireyin yalnız dış görünüşü olmayıp, çok yönlü somutlanmış psikolojik deneyimlerini içerir. Bu anlam da Cash' a göre beden algısı tek bir durumdan daha fazla bir şeyi anlatır ve "beden algısı beden algılarıdır" ifadesini kullanır (Cash, 2004). Cash'a (2004) göre beden algısı; bireyin davranışları, duyguları, inançlarını ve düşüncelerini içeren ayrıca beden ilişkini, kendilik algısını, kendilik tutumlarını, kişilik yapısını, cinsiyet rollerini de kapsayan çok boyutlu bir yapıdır. Moe'ya (1999) göre beden algısı bireyin bedensel görünümü hakkında zihninde oluşturduğu bir resim olarak tanımlanır. Moe'ya (1999) göre olumsuz beden algısı yaygın olarak bireyin kilolu olma ile ilgili duygularını ve kilo alma ile ilgili kaygılarını ifade etmesine olarak görünse de, kilo olumsuz beden imajının yalnızca bir parçasıdır. Bazı insanlar duygusal olarak bedenlerini inceden inceye inceler ve bedenlerinin çeşitli parçaları ile ilgili kusurlar bulurlar. Olumsuz beden imajı bireyin bedeni hakkında iyi hissedememesine ve onu kabul edememesine, yüz kızarması eğilimi göstermesine ve nevrotik kişilik özelliğine neden olabilir. Bu durumlar birey için büyük bir sosyal görünüm kaygısına dönüşebilir. Bizim yaşam deneyimlerimiz, cinsiyet rollerimiz, kişilik özelliklerimiz ve yüz kızarma eğilimlerimiz içinde yaşamakta olduğumuz bedenle tamamen etkileşim halindedir. Bu çalışmada, üniversite öğrencilerinin sahip oldukları kişilik özelliklerinin, cinsiyet rollerinin ve yüz kızarma eğilimlerinin sosyal görünüm kaygısını yordama gücünü ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim öğretim yılında Eskişehir Osmangazi Üniversitesinde öğrenim gören 400 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada, Sosyal Görünüm Kaygısı Ölçeği, BEM Cinsiyet Rolü Envanteri, Yüz Kızarma Eğilimi Ölçeği ve 5 Faktör Kişilik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde çoklu doğrusal regresyonve korelasyon analizi yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda yüz kızarma eğilimlerinin, cinsiyet rollerinin ve nevrotik kişilik özelliklerinin sosyal görünüm kaygısını yordadığı sonucuna ulaşılmıştır

THE PREDICTIVE STRENGHT OF PERSONALITY TRAITS GENDER ROLES AND BLUSHING PROPENSITY ON SOACIAL APPEARANCE ANXIETY AND THE RELATIONSHIPS BETWEEN THESE VARIABLES

Body image can be defined as a multidimensional structure which includes both pozitive and negative features related to its cognitive, affective and behavioral components. Body image consists of not only individual’s appearance but also his multidimesionally embodied psychological experiences. Body image means more than just one expression and he says “body image is the perceptions about one’s body”. Cash (2004) expalins that body image includes individual’s behaviours, emotions, beliefs and thoughts related to his body relations, self-concept, attitudes toward himself, personality traits and gender roles. Moe (1999) desribes body image as a picture occuring one’s mind considering his appearance. Moe (1999) also explains that although negative body image is generally used to explain individual’s emotions and anxiety about being or getting overweight, being overweight is just one component of negative body image. Some individuals analyze their bodies in detail and they find deficiencies in some parts of their bodies. Negative body image cause negative feelings about body, not accepting one’s own body, blushing propensity and neurotic personality. These factors can change into great amount of social appearance anxiety for an individual. Individuals’ life experiences, gender roles, personality traits and blushing propensities are strongly associated with their bodies which they live in. The aim of this study is to determine the predictive strenght of personality traits, gender roles and blushing propensity on social appearance anxiety. The study group consists of 400 university students who continue their education in 2014-2015 academic year in Eskişehir Osmangazi University. Social Appearance Anxiety Scale, BEM Gender Roles Inventory, Blushing Propensity Scale and Five-Factor Personality Inventory were used in the Study. Multiple linear regression and correlation analysis were done during data analysis. The results demonstrates that blushing propensity, gender roles and neurotic personality traits significantly predict social appearance anxiety. STRUCTURED ABSTRACT

PDF

___

AVALOS, L.,TYLKA, T. L. &WOOD-BARCALOW, N. (2005). The body appreciation scale: Development and psychometric evaluation. Body Image, 2(3), 285-297.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2004). Veri analizi el kitabı.Ankara: Pegem A Yayıncılık. CARDUCCİ, B.J. &ZİMBARDO, P.G., (1995). Are you shy? Psychology Today, 34, 64-68.
CASH T. F. (1989). Body-image affect: Gestalt versus summing the parts. Perceived Motor Skills, 69, 17–18.
CASH, T. F. &FLEMİNG, E. C. (2002). The impact of body image experiences: Development of the body image quality of life inventory. Journal of Eating Disorder, 31, 455-460.
CASH, T. F. (2002). Cognitive-behavioral perspectives on body image. In T. F. Cash & T.
Pruzinsky (Eds.), Body ımage: A handbook of theory, research, and clinical practice pp. 38–46. New York: Guilford Press.
CASH, T.F. (2002). A negative body image: Evaluating epidemiological evidence. In T.F. Cash & T.
PRUZİNSKY (Eds.), Body ımage: A handbook of theory, research, and clinical practice(pp. 269- 276). New York: Guilford Press.
CASH, T. F. &PRUZİNSKY, T. (1990). Body images: Development, deviance, and change. New York: Guilford Press.
CASH, T. F. (2004). Body image: Past, present and future. Body Image: An İnternational Journal of Research, 1, 1-5.
CERVERA, (2003). Nevroticism and low self-esteem as risk factors for incident eating disorders in a prospective cohort study. International Journal of Eating Disorders, 33(3), 271-280.
CÜCEOĞLU, D. (2006). İnsan ve davranışı: Psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
DAVIS, C.,CLARİDEGE, G., BREWER, H. (1996). The two faces of narcissimm:Personality dynamics of body esteem. Journal of Social an Clinical Psychology, 15(2), 153-166.
DOĞAN, T. (2010). Sosyal görünüm kaygısı ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 151-159.
DOĞAN, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
DÖKMEN, Z. Y. (1999). Bem cinsiyet rolü envanteri kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7(1), 27-40.
DÖKMEN, Z. Y. (2004). Toplumsal cinsiyet-sosyal psikolojik açıklamalar.İstanbul: Sistem Yayıncılık.
ESNAOLA, I.,RODRİGUEZ, A. &GONİ, A. (2010). Body dissatisfaction and perceived sociocultural pressures: Gender and age differences. Salud Mental, 33, 21-29.
FARRELL, C.,SHAFRAN, J. L., Lee, M. (2006). An expermential analysis of body checking. Behaviour research an therapy, 45(1), 113-121.
GEİSSLER, T.,&KELLY, I. W. (1994). Bulimic symptomatology and personality factors in a nonclinical sample: A replication. Psychological Reports, 75, 224-226.
HART, T.A.,FLORA, D.B., PALYO, S. A., FRESCO, D.M., HOLLE, C., &HEİMBERG, R.C. (2008). Development and examination of the social apperance anxiety scale. Assesment, 15, 48-59.
JUNG, J.,&SHARRON, J. L. (2003). Body image, apperance self-schema, and media images. Family and Consumer Sciences Resaerach Journal, 32(1), 27-51.
KAVUNCU, N. (1987). Bem cinsiyet rolü envanteri’nin Türk toplumuna uyarlama çalışması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
KÖSECE, P., ÜREDİ, L., & AKBAŞLI, S. (2015). Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerin Kişilik Tipleriyle Öğrenme Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Turkish Studies- İnternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or
MCCRAE, R. &COSTA, P. T., Jr. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 81-90.
MOE, B. (1999). Understanding the Causes of a Negative Body Imaje. The Rozen PublishingGroup, Inc/Newyork.
SPARHAWK, J.M. (2003). Body image and media:The Media’s ınfluence on body ımage (Unpublised master’s thesis). University of Wisconsin-Stout, Menomonic.
SÜMER, N. &GÜNGÖR, D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
ÖZTÜRK, A. (2014).Yüz kızarması eğilimi ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. NWSAEducation Sciences, 9 (4), 403-418.
ÖZKİŞİ, G. Z. (2013). Kadın Besteci Sorunu: Cinsiyet Rollerine ve Kadınların Yaratıcılıklarına İlişkin Yargılar, Turkish Studies- İnternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/3, Winter 2013, p. 449-470, ANKARATURKEY.
THOMAS, C.S.,& GOLDBERG, D.P. (1995). Appearance, body ımage and distress in facial dysmorphophobia. Acta Psychiatrica Scandinavica, 92, 231-236.
THOMPSON, J. K.,HEİNBERG, L. J., ALTABE, M. N., &TANTLEFF-DUNN, S. (1999). Exacting beauty: Theory, assessment, and treatment of body image disturbance. Washington, DC: American Psychological Association.
TOK, S.,TATAR, A. &MORALI L. S. (2010). Relations between dimensions of the five factor personality model, body image satisfaction and social physique anxiety in college students. Studia Psychologica, 52(1), 59-67.
WOOD-BARCALOW, N.,TYLKA ,T.L &AUGUSTUS-HORVATH, C.L. (2010). “But I like my body”: Positive body image characteristics and a holistic model for young –adult women. Body Image, 7(2), 106-116.