Murat KORKMAZ, NUR DİLBAZ ALACAHAN, Dilek CESİM TUNA, ALİ SERDAR YÜCEL, GÖKŞEN ARAS

TÜRKİYE'DE KADIN İSTİHDAMININ AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDEKİ KADIN İSTİHDAMI İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Günümüzde ekonomik ve toplumsal kalkınmaya doğrudan etkisi olan işsizlik ve istihdam, ülkelerin önemle üzerinde durmaları gereken bir konu haline gelmiştir. Bu durumdan etkilenen en önemli kesimi muhakkak kadınlar oluşturmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin büyük oranda devam ettiği günümüz toplumlarında refah seviyesinin yükseltilmesi ve kalkınmanın sürdürülebilmesi bakımından kadın istihdamı önem arz etmektedir. Günümüzde kadın istihdamının mevcut durumunun gelişmiş ya da gelişmekte olan diğer ülkelerle karşılaştırılarak ortaya konulması konuya ışık tutacak ve bu konuda izlenecek politikalara rehberlik yapacaktır. Bu karşılaştırmalar sonucunda ortaya çıkan benzerlikler ve farklılıklar değerlendirilerek Türkiye'de kadın istihdamına ilişkin daha somut değerlendirmeler yapılması sağlanabilecektir. Bu çalışma, istatistikî veriler çerçevesinde Türkiye'deki kadın istihdamının iş pazarı açısından gelişmiş bir ülke olan ABD'deki kadın istihdamına göre nerede bulunduğunu ve buna etki eden faktörlerin neler olduğunu belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma Türkiye istatistik kurumu veri tabanı ve Amerika birleşik devletleri gerçekleştirilmiştir. Çalışma genel olarak 2000 yılı ve sonrası verileri kullanılarak durumlarda dönem daraltılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde temel istatistikler karşılaştırılarak iki ülke arasındaki farklar belirlenmeye çalışılmıştır. İstihdamın toplam iş gücüne oranı, meslek ve eğitim kırılımları gibi değişkenler ve iki ülke arasındaki farklar belirlenmiştir. İkinci bölümünde ise Regresyon ve Granger Nedensellik analizleri kullanılarak GSMH ile İstihdam değişkeni arasındaki ilişkinin ölçüsü ve yönü belirlenmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak, Amerika'nın sanayideki köklü geçmişinin etkisiyle kadın istihdamı ve sektör dağılımları Türkiye kadın istihdamı rakamlarına göre oldukça farklı bulunmuştur. Amerika'da 2000'li yıllardan bu yana kadın istihdamındaki gelişim %5 seviyesinde iken, Türkiye'de bu oran %25 olarak bulunmuştur. Bu farklılığın, Amerika'da kadın nüfusunun istihdama katılımının daha erken dönemlerde olmasından, Türkiye'de ise son yıllarda kadınların çalışma hayatına dâhil edilebilmesi için gösterilen çabalardan kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca krizin istihdam üzerindeki etkisi sonucunda işsizlik oranlarının her iki ülkede de yükseldiği ve krizin bittiği dönemde bir toparlanma evresine girildiği bulunmuştur. İş gücüne katılım oranların bakıldığında ise; Amerika'daki katılım oranlarının %50'ler seviyesinde iken, bu oranın Türkiye'de %25'ler seviyesinde kaldığı, Amerika'da çalışan kadınların büyük çoğunluğunun yüksek eğitim gerektiren yönetimsel işlerde çalışırken, Türkiye'de çalışan kadınların daha çok balıkçılık veya zirai sektörlerde yoğunlaştıkları görülmüştür. Araştırmada elde edilen bir başka sonuç ise; ABD'de GSMH artışının, kadın istihdamında artışa neden olurken Türkiye'de her ikisinin bir birinin nedeni olduğu yönündedir.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

Having a profound effect on economic and social development of the countries, unemployment and employment are the most important issues that requir especial attention. It is apparent that women are the one saffected by this issue most. Thus, they should be employed in order to increase the level of welfare and sustain development in the countries that gender in equality is a great problem. A comparative study on the employment of women in developed or developing countries will shed light on the topic and contribute to the production of policies. Differences and similarities, found out in the study, have been analysed so as to provide the reader with an objective evaluation regarding the employment of women in Turkey. This study aims at exploring the condition of the employment of women in Turkey by considering the same situation in the USA, and figuring out the elements that affect the problem by means of statistical data. The study has been conducted by using the Turkish Statistical Institute data base and the U.S. Bureau of Labor Statistics. The study focuses on the data obtained in 2000 and afterwards. However, the period has been limited when data have not been found. In the first part of the study, basic statistical data are compared and contrasted to find out the differences between the two countries. The ratio of employment to total labour power, such variables as profession an deducation refraction and the differences between the two countries have been defined. These ond part of the study attempts to find out the level and direction between Gross National Product and the employment variable by means of the Regression and Granger Causalty analyses. Consequently, due to America's long-established power in industry, the figures concerning the employment of women and sectoral allocation have been quite different compared to Turkey's figures of the employment of women. Whilst the level of the employment of women was %5 in America, this ratio was %25 in Turkey in the 2000s. It has been found out that this difference is due to the fact that women have been employed earlier in America, while there are some efforts, made in order to enable women to start to work in Turkey in recent years. Further to this, it has been detected that the level of the unemployment has increased in both countries because of the crises, and when the crises are over, considerable progress has been made. It has also been found out that, the laboor force participation rate of women is %50 in America, while it is %25 in Turkey. Most of the women hold administrative positions in America which require high level of education, while women in Turkey work in fishery and agricultural sector. Another finding of the study is that; the increase in Gross National Product in the USA leads to the increase in the level of the employment of women, while both of them influence each other in Turkey.

PDF

___

ALTAN, g ve ERSÖZ A. (1994). Kadının çifte yükümlülüğü, Kadın ve Sosyal Hizmetler MüsteGarlığı Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Bülteni, sayı: 2, s.32.

ARDIÇ, O. (2006). Mikro iktisat, seçkin yayıncılık, 4.Baskı, Ankara, s.231.

BALTACI, N. Ö. (2011). Kadınları güçlendirme mekanizması olarak mikro kredi. Ankara: T.C. BaGbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.

BENERÍA, L.,&ROLDÁN, M. (1987). Thecrossroads of class and gender: industrial homework subcontracting, and household dynamics in Mexicocity. Chicago: University of Chicago Press.

BirleGmiG Milletler. (2012). Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu, New York.

DEMGR, G. (1991). ÇalıGan Kadınlarda Rol ÇatıGmaları, Doktora Tezi, Malatya: Gnönü Üniversitesi Sosyoloji Ana Bilim Dalı.

DOĞRAMACI, E. (1989). Türkiye'de kadının dünü ve bugünü, Ankara, GG Bankası yayınları, s.131;

DÜLGER, G.(1984). Türkiye'de Gehirde yaGayan kadının siyasi haklarını kullanma eğilimleri, Ankara, DPT yayınları, s.95.

EKGN, N. (1991). Batı toplumlarında kadın iGgücü ve istihdamı ve kısmi süreli çalıGma'daki geliGmeler, hukuki esasları ve sosyal ekonomik yönleriyle kısmi çalıGma, yay. Haz. Grfan Çaybolu, T.C. BaGbakanlık ve Aile AraGtırma Kurumu BaGkanlığı Genel Yayın No: 23, Ankara: Öz-El matbaa, s.19-21.

ERARSLAN, G. (2009). Türkiye'de kadın istihdamının artırılması: tespit ve öneriler, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, Gstanbul,

ERMAN, T. (1998). Kadınlara bakıG açısından köyden kente göç ve kentteki yaGam. Gçinde A. Berktay Hacımirzaoğlu (Der.), 75 yılda kadınlar ve erkekler. Tarih Vakfı Bilânço Dizisi, Gstanbul: Tarih Vakfı yayınları.

ERSÖZ G.A. (1993). Yönetici kadınların ve eGlerinin ev içi iG bölümü konusundaki tutum ve davranıGlarına iliGkin sosyolojik bir araGtırma. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, s.42.

EuropeanCommission. (2010). Employment in Europe 2010, Luxembourg, Publications Office of theEuropeanUnion, s.165.

HAUSMANN, R.,TYSON, L. D. &ZAHGDG, S. (2012). Küresel cinsiyet uçurumu raporu, Dünya Ekonomik Forumu.

HOBSBAWM, E. J. (2003). Sanayi ve imparatorluk (Çeviren: Abdullah Ersoy) Ankara: Gkinci Basım, Dost Kitabevi yayınları.

HOTAR, N. (2011). Ekonomik toplumsal kalkınma ve kadın istihdamı", Türk-GG Dergisi, Sayı: 392, Ankara, s.84-86.

ILO. (2011). Global employmenttrends2011, Geneva, International Labour Office, s.66.

IgIĞIÇOK, Ö. (2005). XXI. Yüzyılda istihdam ve insana yakıGır iG, Bursa, Ezgi Kitabevi, s.114.

KARAKAYALI, H. (2007). Ekonomi kuramı: mikro ve makro çözümleme, Emek Yayınları, 7. Baskı, Manisa.

KOCACIK, F ve GÖKKAYA, V.B. (2005). Türkiye'de çalıGan kadınlar ve sorunları, Cumhuriyet Üniversitesi Gktisadi ve Gdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, s.195,196,201.

KORAY, M.,DEMGRBGLEK, S. ve DEMGRBGLEK, T. (2000). Gıda iGkolunda çalıGan kadınların koGulları ve geleceği, Ankara:T.C. BaGbakanlık KSGM, s.214-215.

KURTSAN, M. (2011). GG hayatında kadının yeri ve karGılaGtığı engeller, http://www.ba.metu.edu.tr/~manclub/yayinlar/glokal/insan_kaynaklari/kadin.html, EriGim tarihi: 01.07.2011.

LGTTLEFGELD, E.,MURDUCH, J. &HASHEMG, S. (2003). Is micro finance an effective strategy to reach the millennium development goals? Focus Note Series 23, ConsultativeGrouptoAssistthePoor.

ÖZAYDIN, M.M. (2000). Türkiye ve Avrupa birliğinde istihdam politikalarının genel görünümü, karGılaGılan problemler ve çözüm arayıGlarının mukayeseli analizi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s.5.

ÖZBAY, F. (1990). Kadınların ev içi ve ev dıGı uğraGlarındaki değiGme. Gçinde g. Tekeli (Der.), KadınbakıGaçısından80'lerTürkiye'sindekadınlar. Gstanbul: GletiGim Yayınları.

ÖZDEMGR, Z.,YALMAN, NOYAN, G., BAYRAKDAR, S. (2012). Kadın istihdamı ve ekonomik kalkınma: geçiG ekonomileri örneği, Gnternational Conference on EurasianEconomies 11-13 October, Almaty- KAZAKHSTAN.

ÖZMEN, F. (2012). Türkiye'de kadın istihdamı ve micro kredi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner dergisi, c.3,s.6. s.109-130.

PINAR, F. (2008). Barbara Frischmuth'ta çalıGan kadının sorunları ve kültürel iliGkiler, Yüksek Lisans Tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

SAYIN, A. (2008). Avrupa Birliği'nde çalıGma yaGamında kadın-erkek eGitliği. Gstanbul: KEGG Yayınları Dizisi.

T.C. BaGbakanlık Devlet Planlama TeGkilâtı MüsteGarlığı. (2010). Binyıl kalkınma hedefleri raporu, Ankara, s.31.

T.C. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2000). Kadın istihdamı için yeni perspektifler ve kadın iGgücüne muhtemel talep, Ankara, BaGbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları, s.4.

T.C. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2000). Sağlık sektöründe kadın, Ankara, s.14.

T.C. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2012). Türkiye'de kadının durumu, Ankara, s.24.

TDK. (2005). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları., 10. Baskı, Ankara.

TRC1 Gpek yolu kalkınma ajansı. (2011). Kadın istihdam raporu, Gaziantep, s.1

TÜGK. (2010). Gstatistiklerle kadın, Ankara, TÜGK Matbaası yayınları, Yayın No: 3518, s.48. TÜGK. (2011).Hane halkı GGgücü AraGtırması, Ankara.

Türk-GG. (2005). Türkiye'de emek piyasasında kadınların durumu, Ankara, Türk-GG yayınları, s.4.

Türkiye Ekonomi Politikaları AraGtırma Vakfı. (2011). 8 Mart'ın 101. Yılında kadınlar, Haz. Ülker gener, Tepv değerlendirme notu,s.2.

TÜSGAD. (2000). Kadın-erkek eGitliğine doğru yürüyüG: eğitim, çalıGma yaGama ve siyaset, Gstanbul, TÜSGAD Yayın., Yayın No: TÜSGAD-T/2000 -12/290, s.129.

TÜSGAD. (2004). Türkiye'de iGgücü piyasasının kurumsal yapısı ve iGsizlik, Gstanbul, TÜSGAD Yayınları, Yay. No:2004-11/381,s.29-30.

TÜSGAD. (2008). Türkiye'detoplumsalcinsiyeteGitsizliği:sorunlar,önceliklerveçözümönerileri. Yayın No. TUSGAD-T/2008-07/468, Yayın No. KAGGDER-001. Gstanbul, s.147. Uluslararası ÇalıGma Örgütü. (2013). Küresel istihdam eğilimleri, Cenevre.

UNDP. (2010). Gnsani geliGme raporu, s. 157.

UYSAL, D. (2007). Türkiye'de istihdam, iGsizlik, ve istihdam politikaları, Türkiye ekonomisi makro ekonomik sorunlar ve çözüm önerileri, Ed.: Ahmet AY, Çizgi Kitapevi, Konya, s. 55-79.

YILDIZ E. (2010). GGgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eGitliği el kitabı, Ankara, GgKUR, s.2.

YILDIZ, E. (2008). Türkiye'de toplumsal cinsiyet eGitsizliği: sorunlar, öncelikler ve çözüm önerileri, Gstanbul, TÜSGAD Yayın No: TÜSGAD-T/2008-07/468,s.115.

ZAGM, S. (1997). ÇalıGma ekonomisi, 10.Baskı, Gstanbul, Filiz Kitabevi, s.132-141.

ZGHNGOĞLU, Ö. (2013). Kadın güçlendirilmesi ve istihdam, Gstanbul kültür üniversitesi, Küresel eğilimler serisi, çalıGma kağıdı no.8, s.2.