Türkiye Türkçesinde düz tümleç (nesne)

Bu çalışmada hakkında çözülmesi gereken birçok sorun bulunan cümlenin yardımcı ögelerinden düz tümleç incelendi. Düz tümleç; düz tümleç terimi, düz tümleç tanımı, yüklem düz tümleç ilişkisi, düz tümlecin aldığı ekler, edilgen cümlelerde düz tümleç, dönüşlü cümlelerde düz tümleç, yüklem tamlayıcı ilişkisi açısından düz tümleç, kelime gruplarında düz tümleç olmak üzere sekiz farklı açıdan ele alındı. Böylece düz tümleç hakkındaki tartışmalı konulara çözüm bulma gayretine katkıda bulunulmaya çalışıldı. Düz tümleç hakkındaki sorunların çözümü için dilciler tarafından ileri sürülen birbirinden çok farklı görüşler bulunmaktadır. Bu çalışmadaki gaye, bu alanda yapılan çalışmalar ışığında düz tümleç hakkındaki sorunların çözümüne yardımcı olmaktır.

The direct complement (object) in Turkey Turkish

In this study we examined the direct complement of elements of the sentence about which there are lots of problems to be solved. We have discussed the direct complement in eight different ways; direct complement, the definition of term of direct complement, the relationship between verb and direct complement, the suffixes of direct complement, the direct complement in passive sentences, direct complement in reflexive sentences, the direct complement in terms of subordinate relationship, direct complement in word groups. Hence, we tried to contribute the efforts of finding solutions to controversial issues about direct complement. There are a lot different ideas about solving the problems dealing with direct complement put forward by the philologist. In this study our aim is to help the solving problems about direct complement in the light of the studies done in this area.

PDF

___

ACARLAR Kevser, (1971) “Çıkma Durumunda „–den halinde‟ Sözcüklerin Tümcede Türlü Kullanılışları” Türk Dili XXIV, Sayı:235, Ankara, s.34–37.
ADALI Oya, (2004) Türkiye Türkçesinde Biçimbirimler, TDK Yay., Ankara.
AKERSON Fatma Erkman,(2000) Dile Genel Bir Bakış, Multiligual Yayınları, İstanbul.
AKIN Cüneyt, (2007) “Türkiye Türkçesinde Cümlede Tümleçler” Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: IX, Sayı: 2, Aralık 2007, s.205-220
ALİYEVA A. Hatire, (2004), "Türkiye Türkçesinde İsmin Halleri ve Nesnenin İfade Vasıtaları", V. UTDK 1. TDK Yay., Ankara, s. 157-164.
ATABAY Neşe, ÇAM, Sevgi, ÖZEL, Ayfer, (2003) Türkiye Türkçesinin Sözdizimi, Papatya Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul.
BABA Okan, (2001) “Tamlayan Durumu Üzerine Bir Deneme”, Türk Dili Dergisi, C.14, S.83, TDK Yayınları, Ankara, s.29-33.
BANGUOĞLU Tahsin (2000), Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, 6.Baskı, Ankara.
BİLGEGİL M. Kaya (2009), Türkçe Dilbilgisi, Salkımsöğüt Yayınları, 3. Baskı, Erzurum.
BOZ Erdoğan, (2004) "Türkiye Türkçesi'nde + DAn Ekli Nesne Ögesi Üzerine", V. UTDK 1, Ankara, s. 501-512.
BOZ Erdoğan,(2007) Türkiye Türkçesi'nde +{A} Durum Biçimbirimi, Gazi Kitabevi, Ankara.
BOZ Erdoğan,(2007) “Adın Yükleme (Nesne) Durumu ve Tümcenin Nesne Öğesi Üzerine” Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları Volume 2/2 Spring, s.102-108
CEMİLOGLU İsmet, (2000) “Nesne Kavramı Üzerine”, Milli Eğitim Dergisi, S. 148. Ankara.
DEMİR Nurettin, (2010) “Türk Dili Dergisi ve Söz Dizimi Yazıları” , Türk Dili 700, Ankara, 453- 472.
DEMİRAY Kemal. (1967), Edat Tümleçleri Konusunda Doğan Düşünceler, Türk Dili Dergisi, Sayı:193, s.16-18.
DENY Jean (1941), Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), Çev. Ali Ulvi Elöve, Maarif Matbaası, İstanbul.
DOGAN Nuh (2010), “Türkçede Nesneyi Belirleme Sorunu” 19 Mayıs Üniversitesi, Soysal Bilimler Enstitüsü Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research Volume 3 / 10 Winter 2010, s. 225-230.
EDİSKUN Haydar (2010), Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, 12. Baskı, İstanbul.
EMRE Ahmet Cevat, (1945) Türk Dilbilgisi, İstanbul.
EMRE Ahmet Cevat, (1954) “Türkçede Cümle”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı (Belleten) 1954, TDK Yay., Ankara, s. 128-129.
ERDEN Aysu (1998) “Cümlede Yüklemi Tamamlayan Öğeler Üzerine” Türk Dili (Dil ve Edebiyat Dergisi), 1998/2, Sayı:560, s.107-115
ERGİN Muharrem (1993), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, 20. Baskı, İstanbul.
GENCAN Tahir Nejat (1997), Dilbilgisi, Kanaat Yayınları, İstanbul.
GÖKNEL Yüksel (1974), Modern Türkçe Dilbilgisi, İzmir.
GÖKŞEN Enver Naci (1974), "Çıkma Durumunun (-den) ve Kapsamı", TD, S. 279 Ankara, s. 973-978.
HATİPOĞLU Vecihe (1972), Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, 2. Baskı, Ankara.
HATİPOĞLU Vecihe (1972), Türkçenin Sözdizimi, Ankara.
HEMGİRMEN Mehmet (2007), Türkçe Temel Dilbilgisi, Engin Yayınevi, 9. Baskı, Ankara.
KAHRAMAN Tahir, (1996) Çağdaş Türkiye Türkçesindeki Fiillerin Durum Ekli Tamlayıcıları, TDK Yayınları, Ankara.
KARAAĞAÇ Günay, (2011) Türkçenin Söz Dizimi, Kest Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
KARAHAN Leyla (1999) Türkçede Söz Dizimi –Cümle Tahlilleri- Akçağ Yayınları, 6. Baskı, Ankara.
KARAHAN Leyla, (1997) “Fiil-Tamlayıcı İlişkisi Üzerine”, Türk Dili, S. 549, TDK Yayınları, Ankara, s. 209-213
KARAHAN Leyla, (1999) “Yükleme (Accusative) ve İlgi (genetive) Hali ekleri Üzerine Bazı Düşünceler”, 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı 1996, TDK Yayınları, Ankara, s. 605- 611.
KARAHAN Leyla, (2004) “Belirtisiz Nesnenin Söz Dizimindeki Yeri üzerine”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, TDK Yay., Ankara, s.1615-1624.
KOÇ Nurettin,(1996) “Özneyle İlgili Sorunlar” Türk Dili (Dil ve Edebiyat Dergisi), Sayı:529, s.107-115
KONONOV A. N., (1956) Çağdaş Türk Edebi Dilinin Grameri, (Tercüme: Sabit Paylı) Moskova- Leningrad.
KORKMAZ Zeynep (2010) Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, 4. Baskı, Ankara.
KORKMAZ Zeynep (1995) “ Batı Anadolu Ağızlarında Yazı Dilinden Ayrılan İsim Çekimi Ekleri ve Fonologie-Morphologie Bağlantısı”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar II, TDK Yayınları, Ankara.
MEHMEDOGLU Alâeddin, (2006) Türkiye Türkçesi Öğelerine Yeni Bir Bakış, Değişim Yayınları, İstanbul.
ÖZKAN Abdurrahman, (1991) “Türkçede Fiil ve Tamlayıcı İlişkisi ve Fiillerin İstem Değiştirmesi”, Arayışlar - İnsan Bilimleri Araştırmaları, S.1, Isparta, s.125-143.
ÖZKAN-SEVİNÇLİ Mustafa-Veysi (2011) Türkiye Türkçesi Söz Dizimi (Kelime Çözümlemeli), Akademik Kitaplar Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul.
ÖZMEN Mehmet, (1999) “Eksik Olan Dil Bilgisi Terimlerimiz Üzerine”, Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri (1999),Doğu Akdeniz Üniversitesi, s. 111-125.
SEV Gülsev, (2004) “Çıkma Durum Ekinin Nesne Görevinde Kullanımı”, V. UTDKB II, TDK Yay., Ankara, s.2655-2666.
SEV Gülsev, (2002) “/+DAn…+A/ Yapısına İlişkin”, Türkoloji Dergisi C.XV, S.1, TDK Yayınları, Ankara, s.247-259.
SEVORTYAN E. V. (1960) “Türk Dillerinde Fiillerin Geçişli (Transitif) Geçişsiz (İntarnsitif) Olmalarına Dair” Bilimsel Bildiriler 1957, Ankara, s.181-190.
SİNANOGLU Samim, (1957) “Basit Cümlede Nesne ve Tümleç”, Türk Dili, S.5-6, TDK Yayınları, Ankara, s.370
SİNANOGLU Samim, (1960) “Yöneliş Düşümlü Ad”, Türk Dili, S.103, TDK Yayınları, Ankara, s.337-339.
SULTANOV Vugar, (2001) “Türkçe Sözlüklerde Semantik-Sentaktik Bilgilerin Verilmesi”, Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri, Gazimağusa, s.20-23
ŞİMŞEK Rasim, (1987) Örneklerle Türkçe Sözdizimi, Trabzon.
TOPALOĞLU Ahmet, (1989) Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Ötüken Yayınları, İstanbul.
TUĞRUL Mehmet,(1968) “Tümleç Tartışması”,Türk Dili, XVII, Nr. 199, Ankara.
UZUN Nadir Engin, (2000) Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe, Multiligual Yayınları, İstanbul.
ÜSTÜNER Ahat, (1998), Cümlenin Ögeleri Konusundaki Karışıklıklar, Türk Dili Dergisi, Sayı: 553, s.18-30.
ZÜLFİKAR Hamza, (1991) Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, TDK Yayınları, Ankara.