Anima-animus kavramları çerçevesinde Ömer Seyfettin’in Yalnız Efe hikâyesinin değerlendirilmesi

Carl G. Jung, insanlarda kolektif bilinçdışını meydana getiren atalardan kalma imajlar bütünü olduğunu savunur. Buna dayalı olarak da erkekteki kolektif bilinçaltında var olan dişiyi “anima” kavramıyla izah etmeye çalışır. Anima, erkeğin ruhundaki belli belirsiz duygular, huylar, sezgiler, akıldışı olana karşı duyarlık, kişisel sevgi yetisi, doğa sevgisi, en önemli olarak da bilinçdışını algılama yetisi gibi bütün dişil psikolojik eğilimlerin kişileşmesidir. Animus ise, kadındaki erkek olarak bilinir ve kadınlardaki erotik fanteziler ya da yönelişlerden çok “kutsal” inançlar olarak ortaya çıkar. Bu kendini yüksek sesle, enerjik olarak dışa vurduğunda kadının eril yanı kolaylıkla tanınabilir. Ömer Seyfettin, Yunanlıların İzmir’e girmesi üzerine, memleketi saran matem havasının tesirinde kalmış, umudunu yitirmiş halka ve sanatçılara, dağa çıkan kız kahraman “Yalnız Efe” kişiliğinde Türk halkının direnme gücünü göstermek istemiştir. Nitekim eserini İzmir işgalinden otuz beş gün sonra yayımlamaya başlar. Bu çalışmada Türk destanlarındaki savaşçı kadın figüründen de yararlanılarak hikâye kahramanı, sözü edilen kavramlar bağlamında değerlendirilmiştir.

An evaluation on the story of Ömer Seyfettin’s Yalnız Efe within the framework of anima and animus

The anima and animus in Carl Jung's school of analytical psychology, are the two primary anthropomorphic archetypes of the unconscious mind, as opposed to both the theriomorphic and inferior-function of the shadow archetypes, as well as the abstract symbol sets that formulate the archetype of the Self. The anima and animus are described by Jung as elements of his theory of the collective unconscious, a domain of the unconscious that transcends the personal psyche. In the unconscious of the male, it finds expression as a feminine inner personality: anima; equivalently, in the unconscious of the female it is expressed as a masculine inner personality: animus. The anima (animus) can be identified as the totality of the unconscious feminine psychological qualities that a male possesses; or the masculine ones possessed by the female. It is an archetype of the collective unconscious and not an aggregate of father or mother, brothers, sisters, aunts, uncles or teachers, though these aspects of the personal unconscious Ömer Seyfettin has written this story after the occupation of Ġzmir by Greeks. He has wanted to the demonstrate power of Turkish people in this story. We evaluated in this paper, Turkish epic women hero figure in the context of concepts mentioned.

PDF

___

AÇA, Mehmet, “Türk Destancılık Geleneğine Bütüncül Yaklaşabilme ve Alp Kavramı Üzerine Bazı Yeni Yaklaşım Denemeleri” İslamiyet Öncesi Türk Destanları, Haz: Prof. Dr. Saim Sakaoğlu, Prof. Dr. Ali Duymaz, Ötüken Yayınları. İstanbul 2002.
Battal-nâme (Eski Türkiye Türkçesi), Hazırlayanlar: Prof. Dr. Necati Demir, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Dursun Erdem, Hece Yayınları. Ankara 2006.
ERCİLASUN, Bilge: Meşrutiyet ve Edebiyat, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 2010.
CUNBUR, Dr. Müjgan, Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, No: 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara 1992.
Danişmendname, Hazırlayan: Doç. Dr. Necati Demir, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
ECO, Umberto, Çirkinliğin Tarihi, Doğan Kitap İstanbul 2009.
FORDHAM, Frieda, Jung Psikolojisi, Türkçesi: Aslan YALÇINER, Say Yayınları. İstanbul 1994.
GÜLTEPE, Necati, Türk Kadın Tarihine Giriş, Amazonlardan Bâcıyân-ı Rûm’a, Ötüken Yayınları, İstanbul 2008.
JUNG, Carl. Gustav, Analitik Psikoloji, Çeviren: Ender Gürol, ,Payel Yayınevi, İstanbul 2006.
JUNG, C. G., İnsan ve Sembolleri, Çeviren: Ali Nahit Babaoğlu, Okuyan-us Yayınları. İstanbul 2009.
KUDRET, Cevdet, Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman-2, Varlık Yayınları, İstanbul 1981.
WİLLİAM A. Haviland, , Harald E. L. Prins, DANA Walrath, Bunny McBride. Kültürel Antropoloji: Türkçesi: İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu, Kaknüs Yayınları. İstanbul 2008.
MERT, Necati, Ömer Seyfettin, İslamcı, Milliyetçi ve Modernist Bir Yazar, Kaknüs Yayınları. İstanbul 2004.
OKTÜRK, Şerif, Ömer Seyfettin, Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Gökşin Yayınları 1984.
Ömer Seyfettin, Seçme Hikâyeler, Tuna Yayınları, Konya 2009.