TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA ÖZELLİKLERİ BAKIMINDAN YAĞIŞ TÜRLERİNE VERİLEN ADLAR

Türkiye Türkçesi ağızları zengin bir söz varlığına sahiptir. Türk milletinin geçmişten beri gelen kültürünü yansıtan ve standart Türkçeye geçmemiş pek çok sözcük halkın dilinde yaşamakta ve kullanılmaktadır. Ağızlarda renk, yemek, organ, akrabalık, hastalık, hayvan, ölçü birimleri, giysi vb. adlar bakımından yüzlerce sözcük bulunmaktadır. Bunlar içerisinde yağış adları da önemli bir yer tutar. Bu çalışmada Türkiye Türkçesi ağızlarında yer alan yağış adları, çeşitli özellikleri göz önünde bulundurularak sınıflandırılmıştır. Yağış türlerinden yağmur ve kar yağışı için kullanılan isimler, bu yağışların sürekliliği, miktarı, hızı; tane veya damlaların büyüklüğü-küçüklüğü; yağışın düştüğü zaman (mevsim, ay, gün, saat vb.); yağışın yönü, diğer tabiat olaylarıyla ( rüzgâr, güneş, sis vb.) eş zamanlı meydana gelmesi gibi özellikler dikkate alınarak verilmiştir. Tespit edilen ve sınıflandırılan yağış adları üzerinden çeşitli yorum ve değerlendirmelere ulaşılmıştır. Araştırma, Türklerin, görünüşte aynı sanılan yağış türlerini, bu türlerin çeşitli özelliklerine bakarak farklı adlandırmalarla ustalıklı bir biçimde birbirinden ayırdıklarını göstermektedir. Çalışmanın verileri Derleme Sözlüğü taranarak elde edilmiştir. Ancak Standart Türkçedeki kullanımları da tespit etmek için Büyük Türkçe Sözlük (TDK-BTS) taranmıştır. Çalışmanın sonunda, ek olarak, tespit edilen ve özellikleri bakımından sınıflandırılan sözcüklerin anlamlarını içeren bir sözlük bulunmaktadır. Elde edilen veriler, Türkçenin yağış türlerini adlandırmak bakımından söz varlığının zenginliğini ortaya koymaktadır. Ağızlarda geçen yağış adları ile ilgili bu sözcüklerin birçoğunun Standart Türkçeye kazandırılması gerekir.

THE NAMES THAT GIVEN TO KINDS OF PRECIPITATION IN TURKEY TURKISH DIALECTS FOR THEIR CHARATERISTICS

Turkey Turkish dialects have a rich vocabulary. Many words which reflects the culture of the Turkish nation from the past and not included in the standard Turkish were living and used in the people language. There are hundreds of words in Turkey Turkish dialects names as color, food, body, kinship, disease, animal, units of measure, clothes and so on. The names of precipitation has also important place in there. In this study, the kinds of precipitation in turkey turkish dialects are classified by considering for their various characteristics. The names used for rain and snow of kinds of precipitation has been given by considering such characteristics continuity, quantity and speed of this kinds of precipitations; bigness and smallness of raindrop and snowflake; the time of precipitation falls to earth (seasons, months, days, hours, etc.); the direction of precipitation, the precipitation be synchronous with other natural events (wind, sunlight, fog, etc.). Various comments and assessments have been reached with through the names of precipitation were identified and classified. The study shows turkish people seperated expertly the kinds of precipitation that seemingly thought to have been the same, from each other by looking at the various characteristics of these kinds of precipitation and with different names. In addition to, there is a glossary that containing the meanings of the words identified and classified in terms of their characteristics at the end of the study. The data of study were obtained through scanning the Compiling Dictionary. However, to determine the usage in standard Turkish, it have scanned Great Turkish Dictionary. The data gotten prove the richness of Turkish related to precipitation. These words in dialects related to precipitation must be included in Standard Turkish.

___

AKSAN, Doğan, (1999). Türkçenin Gücü, 6. Basım. Ankara: Bilgi Yayınevi.

AKSAN, Doğan, (1999). Anlambilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.

CRYSTAL, David (1994). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. USA: Blackwell Publishers.

Derleme Sözlüğü (1963-1982), C. I-II-II-IV-V-VI-VII-VIII-IX-X-XI-XII, TDK Yayınları, Ankara.

ERİNÇ, Sırrı. (1957). Tatbiki Klimatoloji ve Türkiye'nin İklim Şartları. İstanbul: İTÜ Matbaası.

EROL, Oğuz. (1993). Genel Klimatoloji. 4. Baskı. Ankara: Gazi Büro Kitabevi.

http://tdkterim.gov.tr/bts/ (Erişim Tarihleri: 20 Aralık 2011-15 Şubat 2012 arası)

http://tdkterim.gov.tr/ttas/ (Erişim Tarihleri: 20 Aralık 2011-15 Şubat 2012 arası)

http://tr.wikipedia.org/ (Erişim Tarihi: 3 Şubat 2012)

TDK Türkçe Sözlük (2005), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.