Türkiye Türkçesi Ağız araştırmaları için bir yöntem denemesi

Türkiye Türkçesi ağızları çalışmaları 1867 yılında Avrupalı doğubilimciler tarafından başlatılmıştır. 1940’tan sonra yerli araştırmacılar da alana girer. Gülensoy ve Alkaya’nın 2003 yılında çıkardıkları “Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası”nda 2203 çalışma adı geçmektedir. Bu bibliyografya 2000 yılına kadar yapılan çalışmaları içermektedir. 2000’den bu yana onlarca çalışmanın yapıldığı da bir gerçektir. Ancak alanda çalışanların bildiği bir başka gerçek, bu çalışmaların hiç birinde diğeri ile aynı yöntemin kullanılmamasıdır. Günümüze kadar yapılan Türkiye Türkçesi Ağızları çalışmaları türlü yönlerden eleştirilmiş ancak yapılacak ağız çalışmalarının başlangıcından bitimine kadar çalışma basamakları üzerine bir yöntem geliştirilmemiştir. “Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları için Bir Yöntem Denemesi” ile böyle bir eksiğin doldurması amaçlanmaktadır. Bu denemede sosyal bilimlerde kullanılabilecek bir yöntemin alana uyarlanması yapılmaya çalışılmıştır. Çalışma değerli eleştirilerin ışığında ileride daha da olgunlaşacaktır.

A Method Trial for the researches of the Turkish Dialects

The studies on the Turkish Dialects were started by the European orientalists in 1867. After 1940, Turkish researchers also start to work in this area. In the “Türkiye Turkish Dialects Bibliography” published by Gülensoy and Alkaya’nın in 2003, 2203 studies are mentioned. This bibliography consists the studies which were conducted until the year 2000. It is also a fact that tens of studies have been carried out since 2000. However, another fact known by those who work in this area is that none of these researches use the same method with one another. The works on the Anatolian Turkish Dialects, which have been done until today, have been criticized from various angles. Yet, no method has been developed on the different phases of research, from its start till its end. What is aimed with “A Method Trial for The Researches of The Anatolian Turkish Dialects” is to fill in such a gap. A method, which shall be used in social sciences, has been tried to be adjusted to this specific research area. In the light of the valuable criticisms, this work will be improved further in the future.

PDF

___

AKAR Ali, “Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları” Turkish Studies/Türkoloji Dergisi 12006, Sayı: 2, 2006.
ARSEVEN Ali Doğan, Alan Araştırma Yöntemi İlkeler, Teknikler, Örnekler, Ankara 2001.
AŞAN Ayten, Eskişehir Ağzı, Ankara Üniversitesi DTCF mezuniyet tezi, Ankara 1960.
BALCI Ali, Sosyal Bilimlerde Araştırma,Yöntem, Teknik ve İlkeler, Ankara, 2004.
CAFEROĞLU Ahmet, Die anatolischen und rumelischen Dialecte, Philologiae Turcicae Fundamenta I‟, Wiesbaden 1959, s. 239-260.
DEMİR Nurettin, “Ağız Terimi Üzerine”, Türkbilig, S. 2002/4, Ankara 2002, s. 105-116.
DEMİR Nurettin, “Ağız Sözlükçülüğü”. Kebikeç, Ankara 1999, s. 67- 75.
DEMİR Nurettin, “Ağız Araştırmalarında Kaynak Kişi Meselesi”. Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara 1998, s. 171-180.
GÜLENSOY Tuncer, “Anadolu Ağızlarında ġimdiki Zaman Eki”, Türk Kültürü Araştırmaları, XXIII/l-2, Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu'nun Hâtırasına Armağan, 1985, s. 281-296.
GÜLENSOY Tuncer, “Türk Fonetik Transkripsiyonu Üzerine” Türkoloji VIII, Ankara 1979, s. 169-190.
GÜLENSOY Tuncer, “Oğuz Boyunun Anadolu‟daki İzleri”, Türk Halkbilim Araştırmaları Yıllığı (1977), s. 73–98.
GÜLENSOY Tuncer - Ercan ALKAYA, Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası, Akçağ Yayınları, Ankara 2003.
GÜLSEVİN Gürer, “Ağız Araştırması İncelemelerimizde Yaygınlaşmış Yanlışlıklar 3 : „bu+ra‟ mı, „bu ara‟ mı?”, Fikret Türkmen Armağanı Editörler: Prof. Dr. Gürer
Gülsevin-Yrd. Doç. Dr. Metin Arıkan, İzmir, 2005-3, s. 333- 335.
GÜLSEVİN Gürer, “Ağız Araştırmalarımızda Yaygınlaşmış Yanlışlıklar 2: "değişmenin istikameti" bakımından yapılan yanlışlıklar”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Journal of Turkish World Studies C. V, S. 1, 2005-2, s. 59-63
GÜLSEVİN Gürer, “Ağız Araştırmalarımızda Yaygınlaşmış Yanlışlıklar 1: “üzüm/yüzüm; öllük/höllük” türeme mi düşme mi?” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Journal Of Turkish World Studies C. V, S. 2, Kış, 2005-1, s. 207-213.
GÜLSEVİN Gürer, Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Birinci basım, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları 1997.
GÜLSEVİN Gürer “Türkiye‟de Diyalektoloji Yayımlarında Yöntem Sorunu”, Workshop on Turkish Dialects Orient Instute, 19- 20 November 2004, İstanbul.
GÜLSEVİN Gürer, “Ağız Araştırmalarımızda Yöresel Özellikler” 4. Türk Dili Kurultayı Bildirisi, Ankara 2004.
İLERİ Canan, Eskişehir Alpu İlçesi Merkez Ağızları Metinler- İnceleme-Dilbilgisi Ayrışımlı Dizin, ISBN 978-9944-761- 54-3, Ankara 2009-2.
İLERİ Canan, , Türkiye Türkçesinde Dizim ve Dizime Bağlı Anlatım Bozuklukları, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Yayınları, Lefkoşa-Kıbrıs 2009-1.
İLERİ Canan, Eskişehir İli Mihalıççık İlçesi ve Yöresi Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları: 940, ISBN 978-975-16-2082-8, Ankara 2008-2.
İLERİ Canan, “Eskişehir Türkmen Ağızları”, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Yayınları, ISBN 978-975-6002-03-02, Lefkoşa 2008-1.
İLERİ Canan, “Eskişehir Alpu İlçesi Merkez Ağızları”, Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri 25-30 Mart 2008 Şanlıurfa Türk Dil Kurumu Yayl. Ankara 2009. s. 321- 347.
İnternet Erişimleri:
www.cmyo.ankara.edu.tr
http://www.eproje.com/
http://tr.wikipedia.org/wiki/halkoyunları
http://www.nuveforum.net/1740-genel-kultur-v/72367-video- nedir/ (Temel Britannica, Ana Yayıncılık 1992‟den alıntı yapılmış)
http://tr.wikipedia.org/wiki/Bilgisayar%C4%B1n_tarih%C3%A7e si
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kaset
http://www.maxicep.com/yararli-bilgiler-ve-digerleri/bilgisayar- donanim-yazilim-internet-hakkinda-yararli-bilgiler- 170052.html
http://teknoyazar.wordpress.com/2008/08/05/flash-bellek-nedir- ne-ise-yarar/ Teknoyazar e-proje
http://www.eproje.com/modules.php?name=News&file=print&si d=235
http://www.hkmo.org.tr/meslegimiz/harita_nedir.php modules.php?name=News&file=print&sid=235
KARAHAN Leylâ, “Ağız Araştırmaları Alanında Yapılması Gereken Çalışmalar”, Türk Dili, Ekim, No. 550, Ankara 1997.
KARAHAN Leylâ, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları 1996.
KARASAR Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara 1982 Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, II/Dizin, Ankara 1992, Kültür Bakanlığı Yayınları 1371.
KOMİSYON, (1946), Türk İlmî Transkripsiyon Kılavuzu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, MEB Yayınları, İstanbul.
KORKMAZ Zeynep, (1994-1), Güney-Batı Anadolu Ağızları, Ankara.
KORKMAZ Zeynep, (1994-2), NevĢehir ve Yöresi Ağızları, Ankara.
KORKMAZ Zeynep, (1994-3), Bartın ve Yöresi Ağızları, Ankara.
KORKMAZ Zeynep, “Anadolu ve Rumeli Ağızları”, Türk Ansiklopedisi, c. I, s. 419.
KORKMAZ Zeynep, “Anadolu Ağızları Üzerinde Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar”, TDAY, Ankara 1975-1976, s. 143-172.
KORKMAZ Zeynep, “Anadolu Ağızlarının Etnik Yapı ile İlişkisi Sorunu”, TDAY, Ankara 1971, s. 23-32.
KORKMAZ Zeynep, “Batı Anadolu Ağızlarında Aslî Vokal Uzunlukları”, TDAY, Ankara 1953.
KORKMAZ Zeynep, "Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bir Bakış”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, 2. C, TDK Yayınları, Ankara 1985, s. 232-248.
PİLÂNCI Hülya, Eskişehir Yöresi Ağızları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans tezi, Kayseri 1991.
SENCER Muzaffer ve SENCER Y., Toplumsal Araştırmalarda Yöntembilim, Ankara 1978.
SEYİTOĞLU Halil, Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı”, İstanbul 2000.
TİETZE Andreas, Wörterbuch der griechischen, slavischen, arabischen und persischen Lehnwörter im Anatolischen Türkisch Anadolu Türkçesindeki Yunanca, İslavca, Arapça ve Farsça Ödünçlemeler Sözlüğü, Derleyen: Mehme Ölmez İstanbul 1999.
Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, 10. Baskı, Ankara, 2005.
YÜCE Nuri, “Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmalarında Karşılaşılan Bazı Genel Problemler”, Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri 25-30 Mart 2008 Şanlıurfa, TDK, Ankara 2009, s. 855-863.