Musa Kâzım Bey’in (1858–1919) Türk eğitim tarihindeki yeri ve öğretmenlik mesleğine ilişkin görüşleri

1858 yılında doğan Musa Kâzım Bey, 1887 yılında Galatasaray Lisesi’nin Fransızca öğretim yapan bölümünden mezun olmuş, Kastamonu İdadisi’nde öğretmenlik yapmış, daha sonra 1899 yılında Ankara’ya gelerek Ankara İdadisi’ne Pertev Bey’den sonra okulun ikinci müdürü aynı zamanda da Fransızca öğretmeni olarak atanmıştır. Musa Kâzım Bey, Ankara İdadisi’nin müdürlüğünü yaparken Ankara Darülmuallimîni’nde (Öğretmen Okulu) meslek dersleri öğretmenliği görevinde de bulunmuştur. İşte Ankara Darülmuallimîni’nde meslek dersleri öğretmeni olarak vermiş olduğu dersleri 1894 (1310) yılında ilk cildini, 1897 (1313) yılında da ikinci cildini yayımladığı “Rehber-i Tedris ve Terbiye” adlı eserinde bir araya getirme başarısını göstermiştir. Bu çalışma; ağırlıklı olarak Musa Kâzım Bey’in 1894 ve 1897 yıllarında kaleme almış olduğu bu iki ciltlik eserindeki öğretmenlik mesleğine ilişkin bakış açısının ne olduğunu ve öğretmenlik mesleğine ilişkin temel görüşlerinin neler olduğunu tespit etmeye yönelik bir çalışma özellik taşımaktadır. Musa Kâzım Bey’in bu iki ciltlik eseri yazıldığı dönemde bir öğretmen için gerekli olan meslek derslerini ve konularını ortaya koymanın yanı sıra o dönemin pedagojik formasyon anlayışını da yansıtmakta ve bu özelliği ile günümüz eğitimcilerine ışık tutmaktadır.

Musa Kazim Beg’s views about profession of Teaching and his importance for Turkish education history

Musa Kâzım Beg was born in 1858, graduated from French department of Galatasaray High School in 1887 and taught in Kastamonu High School. In 1899, he came to Ankara and was assigned to French teacher and at the same time he was the second principle of Ankara High School after Pertev Beg. While he was the principle of Ankara High School, he gave lectures of teaching in Ankara Teacher Training College. He gathered his lectures in his monument “Rehber-i Tedris ve Terbiye”. He managed to publish first volume in 1894 and second volume in 1897. This work is mostly about his views about profession of teaching and his basic approaches about the occupation. Musa Kazım Beg in this two volumes work presents the required occupational courses in this term and in addition the work reflects the pedagogical understanding of the term. By these characteristics, the work set light to today’s academicians

PDF

___

ALICIGÜZEL İzzettin, İlk ve Orta Dereceli Okullarda Öğretim, İnkılâp ve Aka Kitapevleri, Yelken Matbaası, İstanbul 1979.
AKYÜZ, Yahya, “Sosyo-Kültürel Ortamda Öğretmen, Toplumumuzda Öğretmen Halk İlişkileri”, Milli Eğitim, S:56 (1982), s.41–44.
BİNBAŞIOĞLU Cavit, “Türkiye’de Öğretmen Yetiştiren Okul ve Kurumlarda “Meslek Dersleri” ve Bunların Öğretim Yöntemlerinin Tarihsel Gelişimi-I”, Çağdaş Eğitim, Sayı:176: Ankara 1992, s.16–21.
BİNBAŞIOĞLU Cavit, “İkinci Meşrutiyetten Önce Öğretmen Okullarında Okutulan Eğitim Bilimleri Derslerine İlişkin Kitaplar”, ABECE, S:89, (1994), s.12–15.
BİNBAŞIOĞLU Cavit, Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi, MEB. Yayını, İstanbul 1995.
BİNBAŞIOĞLU Cavit, Türk Eğitim Düşüncesi Tarihi, Anı Yayıncılık, Ankara 2005.
BİNBAŞIOĞLU Cavit, Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi, Anı yayıncılık, Ankara 2009.
ÇELİKTEN Mustafa- ŞANAL Mustafa-YENİ Yeliz, “Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:2005/2 (2005), s.207–237.
ERDEN, Münire, Öğretmenlik Mesleğine Giriş, Alkım Yayınları, İstanbul 1998.
GÜNDÜZALP Fuat, Öğretmen Meslek Kitapları Kılavuzu, Arap Harfleriyle Basılmış 257 Eserin İzahlı Bibliyofyası, (Basılmamış Eser).
KARAGÖZOĞLU Galip, “Eğitim Sistemimizde Öğretmen Yetiştirme Politikamıza Genel Bir Bakış”, Eğitimde Yansımalar: VII. Çağdaş Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Cumhuriyet Üniversitesi Kültür Merkezi, Sivas 2003, s.10–12.
KÜÇÜKAHMET Leyla, Öğretim İlke ve Yöntemleri, A. Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, No:152, Ankara 1986.
Musa Kâzım, Rehber-i Tedris ve Terbiye, Birinci Kısım, Kasbar Matbaası, İstanbul 1310.
Musa Kâzım, Rehber-i Tedris ve Terbiye, İkinci Kısım, Kasbar Matbaası, İstanbul 1313.
OĞUZKAN A. Ferhan, Öğretmenliğin Üç Yönü, Kadıoğlu Matbaası, Ankara 1988.
ÖZDEMİR Servet.-YALIN H. İbrahim, Her Yönüyle Öğretmenlik Mesleği, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 1998.
ÖZTÜRK Cemil, “21. Yüzyılın Eğiğinde Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Türk Eğitim Sistemi, Sedar Eğitim Araştırma Yayıncılık Ltd. Şti. İstanbul 2001, s.223–224.
ŞANAL Mustafa, Türkiye’de Öğretmen Okullarında Okutulan Meslek Dersi Kitaplarının Pedagojik Açıdan Değerlendirilmesi (1848–1918), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2002, s.1–537.
ŞANAL Mustafa, “Osmanlı Devleti Öğretmen Okulları Programlarında Öğretmenlik Meslek Dersleri”, Akademik Araştırmalar, İstanbul, S: 15 (2003a), s. 53–77.
ŞANAL Mustafa, “Tarihsel Süreç İçersinde Osmanlı Devleti’nde İlköğretime Erkek Öğretmen Yetiştiren Kurumların Doğuşu ve Gelişimi”, Eğitim Araştırmaları, Ankara, S:10 (2003b) s.116-122.
ŞANAL Mustafa, “Yenileşme Dönemi Eğitimcilerinin Öğretmenlik Mesleğine Bakışları”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 18 (2005), s.137–154.
YÜCEL Hasan Âli, (1938), Türkiye’de Orta Öğretim, Devlet Basımevi, Ġstanbul 1938.