TÜRKÇE LİTERATÜRDE ÇEVİRİBİLİM ALANINI BELİRTEN TERİM(LER) VE BU TERİM(LER)İN KAPSAMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Çeviri tarihi ile ilgili çalışmalar, çevirinin düzenli ve sistemli bir şekilde yapıldığı ve çeviri eyleminde kuramsal tohumların atıldığı ilk dönemin Antik Roma dönemi olduğunu göstermektedir. Bir sorunsal olarak antik çağdan bu yana incelenen çeviri, bilimsel bir perspektifle ilk olarak dilbilimin bir alt disiplini olarak incelenmiş, 1970'li yıllardan sonra ise bağımsız bir disiplin olarak kabul edilmeye başlamıştır. İnceleme konusu, insana, kültüre, dile özgü böylesine karmaşık bir doğaya sahip olan bir disiplin için kesin sınırların çizilmesi ve genel geçer kuralların koyulması zordur. Ancak bilimsel çalışmaların sürdürüldüğü disiplinlerde kavramların içeriklerine ilişkin bir uzlaşmanın olması gerektiği de aşikârdır. Ülkemizde bu bilimsel çalışma alanının genel adının kullanımı açısından bu alanda faaliyet gösteren akademisyenlerin söylemleri incelendiğinde bir tutarlılık bulunduğu1 söylenebilir, ancak kavramın altının ne ile doldurulduğu hususunda tam bir ortak kabulün olmadığı görülmektedir. Ülkemizde kavramların altının ne ile doldurulduğu hususunda görülen bu farklılıkların alanda egemen olan farklı ekollerin epistemolojik yaklaşım farklılıklarıyla ilgili olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada, öncelikle Alman ve Anglosakson ekollerinin çeviri disiplinini hangi terimle ifade ettiği ve terimin altını ne ile doldurduğu hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra, ülkemizdeki akademisyenlerin çeviri alanına bakış açıları ve alan adı ile ilgili kullandıkları terimler ve terimlerin altını ne ile doldurdukları bir söylem analiziyle gösterilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, çeviri alanını belirten terim(ler)in arama motorlarında hangi çeşitlilikle kullanıldığını ve yaygın olarak tercih edilen terimleri içeren Google Trends Arama hacimleri ile ilgili bilgiler de sunulmuştur

AN EVALUATION OF THE UMBRELLA TERMS IN THE REALM OF TRANSLATION STUDIES WITHIN THE TURKISH CONTEXT

Studies regarding the history of translation show that the first period when theoretical bases of translation were laid and translation was performed in a systematical way was the Ancient Roman times. Translation which was analyzed as a research question since Ancient Times was studied as a discipline of linguistics from a scientific perspective but accepted as an independent discipline after the 1970s. For a discipline the research area of which has such a complex nature pertaining to human, culture and language, drawing strict borders and establishing generally accepted rules are difficult. Yet, within disciplines where scientific studies are conducted, it is obvious that a consensus with respect to the content of concepts or terms is necessary. When the discourse of the academicians in the Turkish context is analyzed, it can be observed that there is a general consistency in terms of the umbrella term of translation discipline, yet; what the term stands for shows differences. The reason for this difference in their discourse can lie in the epistemological difference between different dominant approaches in this field. For this reason, in this study, first of all, some information about how these approaches, namely Anglo-Saxon and German Approaches (Schools), term translation discipline and what they mean by these terms have been given. Thereafter, Turkish academicians’ viewpoints of translation field, terminology they use for the field and what they mean by this terminology has been presented with a discourse analysis concerning these academicians’ studies. The terms pertaining to the umbrella term of translation in Google Search Trends have also been presented in order to see the variety of terms searched and which of these terms are mostly preferred on search engines

PDF

___

AKALIN- HALUK, A ve BAŞK. (2011) Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Ankara.
AKSOY, B. (2002) Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, İmge Kitabevi, Ankara.
BERNANDO, M.A. (2007). 20th Century Approaches to Translation- AHistographical Survey.
Santoyo, J.C. & Lanero J.J. (edi.) Estudios de Traduccion y Recepcion, 83-99 BERK, Ö. (2005). Kuramlar Işığında Çeviribilim Terimcesi, Multilingual, İstanbul.
BÜYÜKNİSAN, Emra (2008). “Çeviribilimde Kavram Örgüsü – Bilimkuramsal Ölçütler Temelinde Bir Sorunsal mı?, Littera Edebiyat Yazıları Dergisi, 23, 133-142.
EGRO, Abazi G, (2009), “Dünyada ve Türkiye’de Anlam ve Kelime Drğişmelerine İlişkin Araştırmalar Münasebetiyle”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Osman Nedim Tuna), Volume 4/3, Spring 2009, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.707, p: 841-870
ERSOY, H. (2012). Kavram, Kuram ve Süreç Açısından Tercüme Etkinliği, Araştırma Yayınları, Ankara.
ERUZ, S. (2008). Akademik Çeviri Eğitimi: Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi, Multilingual, İstanbul.
GÖKTÜRK, A. (2004). Çeviri Dillerin Dili’nden. M. Rıfat (hzl.). Çeviri Seçkisi I: Çeviriyi Düşünenler içinde. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2008, 109-111.
GÜRÇAĞLAR-TAHİR, Ş. (2005). Kapılar: Çeviri Tarihine Yaklaşımlar, Scala Yayıncılık.
GÜRÇAĞLAR-TAHİR, Ş. (2011). Çevirinin ABC'si, Say Yayınları, İstanbul.
HOLMES, J.S. (2004). Çeviribilimin Adı ve Doğası. (çev. A.Koş). Çeviri Seçkisi II: Çeviri(bilim) Nedir? içinde. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2008, 109-111.
KIZILTAN, R. (2001). Tarihte Çeviri. Ankara Üniversitesi Dergiler Veritabanı. 41(1), 37-68.
MUNDAY, J. (2009) The Routledge Companion to Translation Studies, Routledge, New York, USA.
ÖNER, BENGİ-I. (1995). "Çeviribilimde Bireysel Kuramlardan Geniş Ölçekli Bir Bakış Açısına Doğru", Çeviri ve Çeviri Kuramı Üstüne Söylemler (yay. haz. Mehmet Rıfat), Düzlem Yayınları, 9-32, İstanbul.
TOSUN, M. (2007). Çeviri Eleştirisi Kuramının Temelleri, Sakarya Yayıncılık, Sakarya
TOSUN, M. (2013). Çeviri Eleştirisi Kuramı, Aylak Adam, İstanbul.
VENUTI, L. (2000) The Translation Studies Reader. Baker, M. (edi.), Routhledge, New York, USA.
YALÇIN, KAAN S. ve Şengül, M. (2007), “Dilin İletişim Sürecindeki Rolü ve İşlevleri”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Osman Nedim Tuna), Volume 2/2, Spring 2007, www.turkishstudies.net, Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.105 , p. 749-769.
YAZICI, M. (2004). Çeviri Etkinliği, Multilingual, İstanbul.
YAZICI, M. (2005). Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları, Multilingual, İstanbul.
YAZICI, M. (2011). Çeviribilimde Araştırma, Multilingual, İstanbul.
KÜLTÜRAL, Z, “Dilbilgisi Terimleri Sözlükleri ve Terimlerin Kullanımında Görülen Aksaklıklar”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Mehmet Dursun Erdem), Volume 4/3, Spring 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.787, p. 2379-2389.
AKBULUT, NİHAL-A. (2005)."Özerk Bir bilim Dalı Olarak Çeviribilim Adı ile İkimliği"(Bildiri)http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/ayse_nihal_akbulut_ozerk_bir_bilim _dali_olarak_ceviribilim.pdf Erişim 1.12.2013
KURULTAY, T. (1999). "Çeviriye Bilimsel Bakış ve Türkiye'deki Gelişmeler", http://ceviribilim.com/?p=246. Erişim 11.11.2013.
http://www.google.com/trends Erişim 23.11.2013.