Teknoloji Muhasebesi
İşletme paydaşlarının artması, rekabetin yoğunlaşması, üretim yapısının değişmesi ve amaçlara ulaşmadaverilecek karar türlerinin çeşitlenmesi, hem işletme içi hem de işletme dışı bilgi kullanıcılarının ihtiyaçduyduğu finansal bilgilerin önemini artırmıştır. İşletmenin gerçeğe uygun durumunun raporlarla ilgilileresunulmasında maliyet bilgilerinin doğru olarak hesaplanması oldukça önemlidir. Maliyet bilgilerinin doğruşekilde hesaplanabilmesi işletmelerin üretim sistemlerine uygun maliyet sistemlerini kurmalarına bağlıdır.Uygun maliyet sisteminin kurulabilmesi için de işletmenin üretim yapısındaki değişime uygun maliyettekniklerinin kullanılması gerekmektedir. Hem Endüstri 4.0, hem de Covid-19’un etkisiyle değişen üretimyapısına uygun tekniklerinin kullanılması ise maliyet yapısındaki değişimin doğru analizine bağlıdır. Maliyetyapısındaki değişim, direkt nitelikteki bazı maliyetlerin toplam üretim maliyeti içindeki göreceli payınınazalması, teknoloji maliyeti ve buna bağlı olarak ortaya çıkan genel üretim maliyetleri içerisindeki amortismangiderlerinin artması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu değişim nedeniyle endirekt maliyet niteliğindeki teknolojimaliyetlerinin artan payı ve üretilen ürün ve hizmetlere doğrudan yüklenebilme olanağı bu maliyetlerinteknolojik dönüşümü gerçekleştiren işletmelerde direkt teknoloji maliyetleri olarak izlenmesine olanaksağlamaktadır. Aynı zamanda günümüz teknoloji yoğun üretim sistemleri, maliyetlerin teknoloji odaklıteknikler kullanılarak hesaplanmasını gerekli kılmaktadır. Bu hesaplama sürecinde insan faktörü, maliyethesaplama aşamasında sistemin dışında kalacak ve sadece karar süreçlerinde etkili olacaktır. Maliyethesaplamalarının otomatik olarak gerçekleştirilmesi, hem insan faktöründen kaynaklanan hataları ortadankaldıracak, hem de tam zamanlı maliyet bilgilerinin elde edilmesini sağlayacaktır. Çalışmada, değişen üretimortamlarının maliyet yapısında ortaya çıkardığı değişime bağlı olarak maliyet hesaplamanın teknoloji odaklıyapılması gerekliliği ortaya konulmuştur.
Technology Accounting
Increasing the stakeholders of the business, intensifying competition, changing the productionstructure and diversifying the types of decisions to be achieved in increasing the importance of financialinformation needed by both internal and external information users. It is very important to calculate the costinformation correctly in presenting the fair condition of the business to the concerned. The correct calculationof the cost information depends on the establishment of the cost systems suitable for the production systems ofthe enterprises. In order to establish a suitable cost system, cost techniques appropriate for the change in theproduction structure of the enterprise should be used. The use of techniques suitable for the changingproduction structure under the influence of both Industry 4.0 and Covid-19 depends on the correct analysis ofthe change in cost structure. The change in cost structure arises from the decrease in the relative share of somedirect costs in the total production cost, the increase in the amortization expenses within the technology costand the associated general production costs. Due to this change, the increasing share of technology costs in theform of indirect costs and the ability to load directly on the products and services produced allow these coststo be monitored as direct technology costs in enterprises that perform technological transformation. At thesame time, today's technology-intensive production systems make it necessary to calculate costs usingtechnology-oriented techniques. In this calculation process, the human factor will be out of the system at thecost calculation stage and will only be effective in the decision processes. Performing cost calculationsautomatically will eliminate the errors caused by the human factor and provide full-time cost information. Inthe study, it has been revealed that the cost calculation should be technology oriented depending on the changein the cost structure of the changing production environments.
___
- Abdioğlu, H. vd. (2014). Vergi usul kanunu ve Türkiye muhasebe standartlarına göre amortisman konusunun incelenmesi ve örnek uygulamalar. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (23), 364-397.
- Akdoğan, N. & Akdoğan, M. U. (2018). Büyük veri - bilişim teknolojisindeki gelişmelerin muhasebe uygulamalarına ve muhasebe mesleğine etkisi. Muhasebe ve Denetime BAKIŞ, (55), 1-14.
- Aybar, S. (2020). Küresel iktisadi dönüşüm dinamiklerinin jeopolitik yansımalar. COVID-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler, SAM Yayınları, 102-106.
- Aydın, E. (2018). Türkiye’de teknolojik ilerleme ile istihdam yapısındaki değişme projeksiyonu: endüstri 4.0 bağlamında ampirik analiz. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31), 461-471.
- Bağcı, E. (2018). Endüstri 4.0: Yeni üretim tarzını anlamak. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(24), 122-146.
- Bulut, E. & Akçacı, T. (2017). Endüstri 4.0 ve inovasyon göstergeleri kapsamında Türkiye analizi. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, (7), 50-72.
- Can, A. V. & Kıymaz, M. (2016). Bilişim teknolojilerinin perakende mağazacılık sektörüne yansımaları: Muhasebe departmanlarında endüstri 4.0 etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel Sayısı, 107-117.
- Ceran, Y. (2004). Küresel rekabet ortamında rekabetçi üstünlük sağlayan sihirli üçgen: Maliyetkalite-zaman. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak, (11), 28-51.
- Coşkun Arslan, M. & Demirkan, S. (2019). Endüstri 4.0 ve muhasebe sistemine etkisi üzerine kuramsal bir inceleme. Enderun Dergisi, 3(1), 40-56.
- Demirel Utku, B. & Ersoy, A. (2008). Kısıtlar teorisi ve süreç katkı muhasebesinin geleneksel ve çağdaş yönetim/maliyet muhasebesi yöntemleri ile karşılaştırılması. Journal of Yasar University, 3(11), 1627-1661.
- Dinç, E. & Atabay, E. (2018). Türkiye’deki yasal düzenlemelere göre amortisman uygulamaları ve vergi etkisine yönelik değerlendirme. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(2), 67-91.
- Dönmez, A., Berberoğlu, P. B., Demirel Utku, B. & Ersoy, A. (2006). yönetim muhasebesinin kavramsal gelişim sürecinin değerlendirilmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (11), 178-203.
- Dursun, G. D., Ektik, D. & Tutcu, B. (2019). Mesleğin dijitalleşmesi: Muhasebe 4.0. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6(6), 263-271.
- Elitaş, C., Çonkar, K. & Erkan, M. (2006). Teknolojik gelişmelerin üretim maliyeti unsurlarına ve muhasebe eğitimine etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, VIII(II), 327-341.
- Ergüden, A. E. vd. (2018). Endüstri 4.0’ın getirdiği devrimsel değişimler ışığında muhasebe sistemlerinin yeniden yapılandırılması. Muhasebe ve Denetime BAKIŞ, (54), 139-148.
- Eryüzlü, H. (2020). Covid-19 Ekonomik etkileri ve tedbirler: Türkiye’de “helikopter para” uygulaması. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 10-19. Doi: 10.46737/emid.745621
- Esmeray, A. (2018). Bilişim teknolojisindeki gelişmelerin muhasebe denetimine katkısı. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Özel Sayı, (20), 294-309.
- Finkler, S. A. (1994). Essantials of cost accounting for health care organizations. An Aspen Publication.
- Gabaçlı, N. & Uzunöz, M. (2017). IV. sanayi devrimi: endüstri 4.0 ve otomotiv sektörü. 3 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 09-11 Nov., 149-174.
- Gacar, A. (2019). Yapay zekâ ve yapay zekânın muhasebe mesleğine olan etkileri: Türkiye’ye yönelik fırsat ve tehditler. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 389–394.
- Gersil, A. (2007). Üretim sistemleri ve teknolojilerindeki gelişmelerin ve küreselleşmenin geleneksel maliyet muhasebesine etkileri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 62(4), 107-123.
- Hacırüstemoğlu, R. & Şakrak, M. (2002). Maliyet muhasebesinde güncel yaklaşımlar. Türkmen Kitabevi.
- Hutchinson, R. (2007). The impact of time-based accounting on manufacturing performance. Submitted as Partial Fulfillment of the Requirements for the Doctor of Philosophy Degree in, Manufacturing Management & Engineering, The University of Toledo, December.
- Karakaya, M. (2004). Maliyet muhasebesi. Gazi Kitabevi.
- Karcıoğlu, R. (2000). Stratejik maliyet yönetimi-maliyet ve yönetim muhasebesinde yeni yaklaşımlar. Aktif Yayınevi.
- Kaya, C. T., Türkyılmaz, M. & Birol, B. (2019). Impact of RPA technologies on accounting systems. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 235-250. http://dx.doi.org/10.25095/mufad.536083
- Kaygın, E., Zengin, Y. & Topçuoğlu, E. (2019). Endüstri 4.0’a akademik bakış. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Ekim, 33(4), 1065-1081.
- Kaygusuzoğlu, M. (2019). Üretim maliyetlerindeki yapısal değişmelerin nedenleri ve maliyetleme kararlarına etkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, 9(34), 240-258.
- Kaynak, İ. (2020). Koronavirüs (Covid-19) Algısının Online Alışverişe Etkisi, Turkish Studies, 15(4), 633-645. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44391
- Nakiboğlu, A. & Işık, S. (2020). Kovid-19 salgınının ekonomi üzerindeki etkileri: Türkiye’de işletme sahipleri üzerinde bir araştırma. Turkish Studies, 15(4), 765-789. https://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.43368
- Okan Gökten, P. (2018). Karanlıkta üretim: Yeni çağda maliyetin kapsamı. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Aralık, 20(4), 880-897.
- Özenir, İ. & Nakıboğlu, G. (2019). Sürdürülebilir üretimde endüstri 4.0’ın yeri. Business & Management Studies: An International Journal, 7(5), 2248-2281. http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v7i5.1197
- Özsoylu, A. F. (2017). Endüstri 4.0. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Haziran, 21(1), 41-64.
- Papatya, N. (1997). Küreselleşme sürecinde maliyetleme sistemlerinde çağdaş yaklaşımlar ve yeni gelişmeler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (2), (Güz), 197-208.
- Rasgen, M. & Gönen, S. (2019). Endüstri 4.0 ve muhasebenin dijital dönüşümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2898-2917.
- Şakrak, M. (1997). Maliyet yönetimi. Yasa Yayınları.
- Şakrak, M., Özen, İ. & Can, E. N. (2020). Maliyet denetimi, (Yayınlanmamış Taslak Kitap).
- Taş, H. Y. & Küçükoğlu, M. (2019). Endüstri 4.0 (dördüncü sanayi devrimi) sürecinde yeni nesil girişimler hakkında bir inceleme. 4. Uluslarararı GAP Sosyal Bilimler Kongresi, Tam Metin Kitabı, 29 Kasım – 1 Aralık, 205-212.
- Tektüfekçi, F. (2019). Endüstri 4.0 kapsamında dijital dönüşümün güncel elektronik muhasebe uygulamalarına yansıması ve pragmatik yaklaşım olarak mali mühendislik. BEYDER, 14(1), 43-56.
- Tektüfekçi, F. (2018). Muhasebe ve denetim ontolojisinde e-dönüşüm süreci kapsamındaki dijital paradigmalara teorik ve felsefi açıdan pragmatik yaklaşım. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Özel Sayı, (20), 358-376.
- TMS-16 Maddi Duran Varlıklar
- Tutar, S. (2019). Endüstri 4.0’ın muhasebe mesleğine olası etkileri. Uluslararası Ekonıomi, İşletme ve Politika Dergisi, 3(2), 323-344.
- Yardımcıoğlu, M. Karahan, M. & Yörük, A. (2019). Dijitalleşme ışığında muhasebe mesleğinin geleceği. Muhasebe Enstitüsü Dergisi - Journal of Accounting Institute, (61), 35-46. http://dx.doi.org/10.26650/MED.2019542847
- Yıldırım, Y. (2020). Farklı disiplinlerde endüstri 4.0. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi (OPUS), 15(21), 756-789.
- Yıldız, A. (2018). Endüstri 4.0 ve akıllı fabrikalar. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22(2), 546-556. Doi: 10.16984/saufenbilder.321957
- Yüzbaşıoğlu, N. (2004). İşletmelerde stratejik yönetim ve planlama açısından stratejik maliyet yönetimi ve enstrümanları. Selçuk Üniversitesi SBE Dergisi, (2), 387-410.