SULTAN ABDÜLAZİZ’E DARBE VE MEÇHUL ÖLÜM

Tarih boyunca muhtelif zaman ve farklı sebepler gösterilerek darbelerin gerçekleştiğini görmek mümkündür. Zamanın şartlarına göre darbelerin yapılış gerekçelerinin değiştiği de söylenebilir. Örneğin; İslamiyet öncesinde kahraman ve cengâver hükümdarları tahta geçirme gerekçesi ile darbeler gerçekleştirilirken, İslamiyet sonrasında dini tehdit eden unsurlar gerekçe gösterilerek söz konusu yola başvurulmuştur.1Türk Tarihi boyunca farklı dönemlerde ve farklı gerekçelerle darbeler gerçekleştirilmiştir. Osmanlı Tarihi boyunca daha çok askeri darbelerle padişahların tahttan indirildiği ve bazılarının öldürüldüğü görülmüştür. Tarihi seyriyle belirtmek gerekirse; II. Bayezid, II. (Genç) Osman, I. Mustafa, Sultan İbrahim, IV. Mehmed, II. Mustafa, III. Ahmed, III. Selim, IV. Mustafa, Sultan Abdülaziz, V. Murad ve son olarak II. Abdülhamid askeri darbe veya isyanlar sonucu tahttan indirilmişlerdir. Bunlardan; II. Bayezid, II. Osman, Sultan İbrahim, III. Selim, IV. Mustafa ve Sultan Abdülaziz tahttan indirildikten sonra öldürülmüşlerdir.2Abdülaziz'in tahttan indirilmesi aynı zamanda Genç Osmanlıların da ilk darbe girişimi olmuştur. Darbe olayı hiçbir şeye çözüm getiremediği gibi durumun daha da kötüleşmesine yol açmıştır. V. Murad'ı tahta çıkaranlar onu da indirmek zorunda kalmışlar ve istemedikleri II. Abdülhamid ile anlaşmak zorunda kalmışlardır. Osmanlı Devleti'nin devamı olan Türkiye Cumhuriyetine darbeler de bir bakıma miras olarak kalmıştır. Henüz 100 yaşını tamamlamamış olan Cumhuriyet tarihinde hiç de azımsanmayacak darbeler veya darbe girişimleri gerçekleşmiştir

TURNING ON SULTAN ABDULAZIZ AND DEED DEATH

Throughout history, it is possible to say that coups occurred at various times because of different reasons. The rationale of coups had changed according to the circumstances of time. For example, some of the coups occurred for boarding the brave and warrior rulers before Islam. After Islam, religious threatening elements were the reason for coups. The coups occurred at different times and because of different reasons in the Turkish history. In the Ottoman history, military coups have frequently been resulted in the deposition of the sultan and some of the sultans have been killed afterwards. Historically, the coups occurred during: II. Bayezid, II. (Genç) Osman, I. Mustafa, Sultan İbrahim, IV. Mehmed, II. Mustafa, III. Ahmed, III. Selim, IV. Mustafa, Sultan Abdülaziz, V. Murad and finally II. Abdülhamid and those sultans were deposited as a result of military coups or rebellions. From these, II. Bayezid, II. Osman, Sultan İbrahim, III. Selim, IV. Mustafa and Sultan Abdülaziz were killed after the deposition The dethronement of Abdülaziz is the first coup attempt of the Young Ottomans. The coup has not solved any of the problems and it further caused worsening of the situation. The people who enthroned V. Murad had to dethrone him and they had to settle with II. Abdülhamid. The coups were inherited from Ottoman Empire to Turkish Republic, the subsequent of Ottoman Empire. The history of the Turkish Republic, which has not yet completed the age of 100, has witnessed numerous coups and coup attempts

PDF

___

Ahmed Saib (1326), Tarih-i Sultan Murad-ı Hamis, Kahire.
Ahmed Saib (1320), Vak’a-i Sultan Abdülaziz, Mısır.
Aydın, Mahir (1994), “Doksanüç Harbi”, TDV. İA., 9. C., İstanbul.
Brown, L. Carl (2003), İmparatorluk Mirası, İletişim Yayınları, 3. Bsk. İstanbul.
Çetinsaya, Gökhan – Buzpınar, Şit Tufan (2005), “Midhat Paşa”, TDV. İA. 30. C. İstanbul.
Demiriz, Merve (2011), Askeri Darbeler ve Türk Dış Politikası, Basılmamış Y.L. Tezi, Atılım Ü. SBE., Ankara.
Engelhardt (1999), Tanzimat ve Türkiye; kaknüs yayınları, Çev. Ali Reşad, İstanbul.
Feyizoğlu, Öznur (2009), Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Sultan Abdülaziz Dönemi Osmanlı Amerika İlişkileri (1861-1876), Basılmamış YL. Tezi, Kocaeli Ü. SBE. Kocaeli.
Gencer, Ali İhsan (1998), “Hüseyin Avni Paşa”, TDV. İA.18. C. İstanbul.
Hafız Mehmed (1324), Hakayik’ül-Beyan fi Hakk-ı Cennetmekan Sultan Abdülaziz Han.
Karal, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, C. III., TTK, Ankara (?).
Karpat, Kemal H., (2014), Osmanlı Modernleşmesi, Timaş Yayınları, İstanbul.
Keklik, Ebubekir (2009), Osmanlı Devleti’nde Sultan Abdülaziz Devri Anadolu Islahatları, Basılmamış Y. L. Tezi, Gazi Ü. SBE., Ankara.
Küçük, Cevdet (1988); “Abdülaziz”, TDV. İA., 1. C., İstanbul.
Küreli, Yeşim (2007), 1908-1914 Yılları Arasında Osmanlı’da Hükümet Darbeleri ve Sonuçları, Basılmamış YL. Tezi, Gazi Ü. SBE. Ankara.
Lewis, Bernard (1993), Modern Türkiye’nin Doğuşu, TTK, Ankara.
Mardin, Şerif (2006), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İletişim Yay., 6. Bsk., İstanbul.
Orpilyan, Serkiz (1326), Sultan Abdülaziz’in Katilleri, Artin Asadoryan Matbaası, İstanbul.
Süleyman Paşa (1326), Hiss-i İnkılab Yahud Sultan Abdülaziz’in Hal’ı İle Sultan Murad-ı Hamisin Cülusu, İstanbul Tanin Matbaası.
Topçu, Fatih Sefa (2014), Sultan Abdülaziz Döneminde Yaşanan Mali Bunalım ve Uygulanan Mali Reformlar (1861-1876), Basılmamış YL. Tezi, Hacettepe Ü. SBE., Ankara.
Uçarol, Rifat (2000), Siyasi Tarih (1789-1999), 5. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1943), “Sultan Abdülaziz Vak’asına Dair Vak’anüvis Lütfi Efendinin Bir Risalesi”, 28 Sayılı Belleten’den ayrı Basım, TTK., Ankara.
Ünal, Uğur (2006), Sultan Abdülaziz Devri Osmanlı Kara Ordusu (1861-1876), Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Ü. SBE., Ankara.